Hububatta Süne Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

🌾 SÜNE

(Eurygaster spp.)

🔹 Genel Bilgi

Süne (Eurygaster spp.), buğday ve arpa başta olmak üzere tüm buğdaygil (Poaceae) familyası bitkilerinde zarar yapan, ülkemizde tahıl üretiminde en önemli zararlılardan biridir.
Süne, Hemiptera (Yarımkanatlılar) takımının Scutelleridae familyasına aittir. Hem nimf hem de ergin dönemlerinde zarar yapar ve verim ile kalite kayıplarına neden olur. Türkiye’de özellikle İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Trakya bölgelerinde yoğun görülür.

🔍 Tanımı

🪲 Ergin (Yetişkin)

• Oval biçimli, 10–12 mm uzunluğundadır.

• Rengi açık kahverengi, gri veya sarımsı olabilir.

• Üstten bakıldığında kalkan şeklinde görünür.

• Uçucu bir böcektir, tarlaya genellikle uçup gelir.

🐞 Nimf (Yavru)

• Başlangıçta yeşilimsi veya kahverengidir, olgunlaştıkça ergin rengine yaklaşır.

• Kanatları tam gelişmemiştir.

• Bitkinin yeşil kısımlarında beslenir.

🌱 Zarar Şekli

Süne, hem bitki saplarında hem de tane oluşumu döneminde zarar yapar.

1. 🌾 Ergin Zararları (Kıştan çıkan erginler)

• Kışlamadan çıkan erginler ilkbaharda tarlalara gelir.

• Genç buğdayların sap ve yapraklarını emerek beslenir.

• Bitkide sarı lekeler, buruşmalar ve başak kurumaları görülür.

• Başak döneminde emgi yapılan başaklar boş taneler oluşturabilir.

2. 🌾 Nimf Zararları (Yeni nesil larvalar)

• Nimfler tane doldurma döneminde süt olum–hamur olum safhasındaki taneleri emer.

• Taneler buruşur, dolmaz ve beyazlaşır.

• Özellikle buğdayda glüten yapısı bozulduğu için un kalitesi düşer.

• Zarar görmüş taneler öğütülürken hamur tutmaz ve ekmeklik özelliğini kaybeder.

🌍 Zararlı Olduğu Bölgeler ve Bitkiler

• Tahıllar: Buğday (en çok), arpa, çavdar, yulaf.

• Türkiye’de yaygın türler:

  • Eurygaster integriceps (En yaygın tür – Orta Anadolu’da)

  • Eurygaster maura

  • Eurygaster austriaca

•  

🌡️ Biyoloji ve Yaşam Döngüsü

• Süne yılda 1 döl verir.

• Kışı ergin olarak dağlık alanlarda (ağaç altları, taş altları, ormanlıklar) geçirir.

• İlkbaharda sıcaklık 15 °C’ye ulaştığında tarlalara göç eder.

• Mayıs ayında yumurtalarını buğday yapraklarına bırakır.

• Bir dişi 150–250 yumurta bırakabilir.

• Yumurtalardan çıkan nimfler 6 dönem geçirerek olgunlaşır.

• Yaz sonunda erginleşen bireyler dağlık alanlara uçarak kışlamaya çekilir.

⚠️ Zarar Belirtileri

• Bitkilerde beyaz başaklar, boş taneler, tanelerde buruşma ve kararma.

• Emgi noktalarında koyu lekeler ve çöküntüler görülür.

• Un kalitesi düşer, hamur yapısı bozulur, ekmek kabarmaz.

🧩 Mücadele Yöntemleri

1. Kültürel Önlemler

• Erken ekim ve erken olgunlaşan çeşitler tercih edilmelidir.

• Tarlada anız bırakılmamalı, hasat sonrası derin sürüm yapılmalıdır.

• Süne kışlakları yakınındaki tarlalar öncelikle kontrol edilmelidir.

• Yabancı ot kontrolü yapılmalıdır.

2. Biyolojik Mücadele

• Doğal düşmanlar süne popülasyonunu baskılar:

  • Yumurta parazitoitleri: Trissolcus grandis, Trissolcus semistriatus, Telenomus spp.

  • Predatörler: Nabis ferus, Podisus maculiventris

• Bu yararlı böceklerin korunması çok önemlidir. Gereksiz ilaçlama doğal dengeyi bozar.

3. Kimyasal Mücadele

• Süneye karşı bölgesel sürveyler (örneklemeler) yapılarak yoğunluk ve zarar eşiği belirlenir.

• Kimyasal mücadele nimfler 2.–3. dönemindeyken yapılmalıdır.

• Etkili etken maddeler:

  • Lambda-cyhalothrin, Deltamethrin, Alpha-cypermethrin, Chlorpyrifos-methyl

• Uygulama sabah erken veya akşamüstü saatlerinde yapılmalıdır.

• Faydalı böceklerin aktif olduğu saatlerde ilaçlama yapılmamalıdır.

🧭 Entegre Zararlı Yönetimi (EZY) Önerileri

1. İlkbaharda kışlak çıkışları izlenmeli.

2. Sürvey çalışmaları ile yoğunluk belirlenmeli.

3. Eşik değer (m²’de 2 nimf) aşıldığında ilaçlama yapılmalı.

4. Biyolojik düşmanlar korunmalı.

5. Hasat sonrası anız yakılmadan derin sürüm yapılmalı.

🔸 SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

1. Süne hangi bitkilere zarar verir?

En çok buğday ve arpa bitkilerinde zarar yapar; nadiren çavdar ve yulafı da etkiler.

2. En fazla hangi bölgelerde görülür?

İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Trakya ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygındır.

3. Süne zararı nasıl anlaşılır?

Başaklarda beyazlaşma, tanelerde buruşma, dolmayan başaklar ve unun hamur tutmaması en belirgin belirtilerdir.

4. Yılda kaç döl verir?

Süne yılda 1 döl verir; ancak bu döl çok yoğun ve zararlıdır.

5. Kışın nerede bulunur?

Dağlık alanlardaki ağaç altı, taş altı, yaprak örtüsü gibi korunaklı yerlerde ergin olarak kışlar.

6. Süneye karşı ilaçlama ne zaman yapılmalı?

Nimflerin 2.–3. döneminde (genellikle Haziran başı) ve eşik değer aşıldığında yapılmalıdır.

7. Doğal düşmanları var mı?

Evet. Özellikle Trissolcus türü yumurta parazitoitleri çok etkilidir ve korunmalıdır.

📋 Özet Tablo