Şeftali Güvesi Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

🍑 ŞEFTALİ GÜVESİ

(Anarsia lineatella Zeller)

 

🔹 Genel Bilgi

Şeftali güvesi (Anarsia lineatella), Lepidoptera: Gelechiidae familyasına ait bir zararlıdır. Başta şeftali olmak üzere kayısı, badem, nektarin ve zaman zaman erik gibi taş çekirdekli meyvelerde ciddi ekonomik kayıplara yol açar. Larvalar hem sürgünlerde hem de meyvelerde zarar yaparak ürün kalitesini ve miktarını düşürür.

🔍 Tanımı

🦋 Ergin (Kelebek)

• Küçük yapılıdır (8–9 mm).

• Ön kanatlar gri-kahverengi, üzerinde enine ince çizgiler bulunur.

• Arka kanatlar açık gri ve uç kısmı saçaklıdır.

• Gündüz gizlenir, akşam saatlerinde aktiftir.

 

🐛 Larva (Tırtıl)

• Yeni çıkmış larvalar beyazımsı, olgun larvalar kahverengi-gri, baş kapsülü koyu renklidir.

• Boyu 10–12 mm’ye ulaşır.

• İnce, çevik ve kıvrılabilen bir vücut yapısına sahiptir.

 

🥚 Yumurta

• Oval, 0,3–0,4 mm çapında, beyazımsı renktedir.

• Genellikle genç sürgünlerin veya meyvelerin yüzeyine bırakılır.

 

🌱 Zarar Şekli

Şeftali güvesi, hem sürgünlerde hem meyvelerde zarar oluşturur.

🌿 Sürgün Zararı

• Genç larvalar ilkbaharda taze sürgünlerin tepe kısmına girerek galeriler açar.

• Zarar gören sürgünler solma ve kurumayla sonuçlanır.

• Özellikle genç fidanlarda taç gelişimini engeller.

 

🍑 Meyve Zararı

• İkinci ve üçüncü döl larvaları meyve kabuğunu delip içeri girer.

• Çekirdek çevresine kadar ulaşan galeriler açar.

• Zararlı meyveler erken olgunlaşır, zamk çıkarır ve pazar değeri düşer.

• Çürümeye neden olarak fungal enfeksiyonları kolaylaştırır.

 

🌡️ Biyoloji ve Yaşam Döngüsü

• Zararlı yılda 3–4 döl verir.

• Kışı larva halinde kabuk altlarında, sürgün çatlaklarında veya kurumuş dallarda geçirir.

• İlkbaharda 10–12 °C’ye ulaşan sıcaklıklarda aktif olur.

• İlk kelebek çıkışları Nisan sonu – Mayıs başı döneminde görülür.

• Yumurta bırakımı, meyve gelişim dönemiyle çakışır.

• Yaz aylarında döller arası süre 25–30 gündür.

 

🌾 Zarar Eşiği ve İzleme

• İlk kelebek uçuşları feromon tuzaklarıyla takip edilir.

• Tuzak sayısı: Her 10–15 dekara bir tuzak yeterlidir.

• Tuzakta ilk kelebek yakalandıktan 250–300 derece-gün sonra yumurtadan çıkan larvalar zarara başlar.

• Bu dönem, ilaçlamanın en uygun zamanıdır.

 

🧩 Mücadele Yöntemleri

1. Kültürel Önlemler

• Kışlayan larvaların bulunduğu kurumuş sürgün ve dallar budanıp imha edilmelidir.

• Budama artıkları ve yere dökülen meyveler toplanarak yakılmalıdır.

• Bahçede hava sirkülasyonunu artıracak şekilde budama yapılmalıdır.

• Hasat sonrası gübreleme ve toprak işleme, kışı geçirecek larvaların yok edilmesine yardımcı olur.

 

2. Biyoteknik Mücadele

• Feromon tuzakları hem izleme hem de kitle yakalama amacıyla kullanılabilir.

• Tuzaklar ilkbahar başında yerleştirilmelidir.

• Mating disruption (çiftleşmeyi engelleme) yöntemleri de başarılı sonuçlar verir.

 

3. Biyolojik Mücadele

• Doğal düşmanları arasında:

  • Parazitoitler: Trichogramma cacoeciae, Chelonus sp.

  • Predatörler: Chrysoperla carnea (avcı yeşil zar kanatlı)

• Bu faydalı türler, entegre mücadele programlarında korunmalı ve desteklenmelidir.

 

4. Kimyasal Mücadele

• İlaçlama feromon tuzaklarına göre belirlenmiş larva çıkış döneminde yapılmalıdır.

• Ruhsatlı etkili maddelerden bazıları:

  • Spinosad, Chlorantraniliprole, Lambda-cyhalothrin, Indoxacarb vb.

• İlaçlama yumurta açılımı öncesinde yapılmalı, meyveye direkt temas eden dönemlerde dikkat edilmelidir.

• Gereksiz ilaçlamadan kaçınılmalıdır (doğal düşmanlar zarar görmesin diye).

 

🧭 Entegre Zararlı Yönetimi (EZY) Önerileri

1. İlkbaharda feromon tuzakları kur.

2. Tuzaklara göre popülasyon takibi yap.

3. Sürgün ve meyve kontrolleri ile zarar oranını izle.

4. Doğal düşman varlığını koru.

5. Gerekli eşik aşıldığında kimyasal veya biyoteknik mücadele uygula.

 

🔸 SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

1. Şeftali güvesi hangi bitkilere zarar verir?

Başta şeftali olmak üzere kayısı, nektarin, badem ve erik gibi taş çekirdekli meyvelerde zarar yapar.

 

2. En çok hangi dönemde görülür?

İlkbaharda sürgünlerde, yaz aylarında ise meyvelerde zararlıdır. Haziran–Ağustos ayları arası en yoğun dönemdir.

 

3. Zarar belirtileri nelerdir?

Sürgünlerde kurumalar, meyvelerde delikler, zamk akıntısı ve erken olgunlaşma tipik belirtilerdir.

4. Şeftali güvesini nasıl tespit ederim?

Feromon tuzaklarıyla kelebek uçuşları izlenir; ayrıca sürgünlerde ve meyvelerde açılmış galeriler gözlenir.

 

5. Doğal mücadele mümkün mü?

Evet. Trichogramma gibi yumurta parazitoitleri ve Chrysoperla carnea gibi avcı böcekler zararlıyı baskılar.

 

6. İlaçlama ne zaman yapılmalı?

Feromon tuzaklarında ilk kelebek yakalandıktan 250–300 derece-gün sonra, larvalar çıkmadan hemen önce ilaçlama yapılmalıdır.

 

7. Kışın ne olur?

Larvalar kabuk çatlaklarında veya kurumuş dallarda kışı geçirir. Bu nedenle budama sonrası temizlik çok önemlidir.