Monohibrit Çaprazlama Nedir?

🌿 Monohibrit Çaprazlama Nedir? (Monohybrid Cross)

Monohibrit Çaprazlama, genetik biliminin kurucusu Gregor Mendel tarafından geliştirilmiş, iki ebeveynin tek bir karakter (özellik) bakımından farklılıklarını incelemek için yapılan çaprazlamadır.

Bu terim, Yunanca'da mono (tek) ve Latince'de hybrid (melez) kelimelerinin birleşiminden gelir.

Tanım ve Amaç

Monohibrit çaprazlamada temel amaç, kalıtım yasalarını ve genlerin nesilden nesile nasıl aktarıldığını anlamaktır.

• Tek Karakter: Çaprazlamaya dahil edilen ebeveynler, sadece bir özellik (örneğin bezelye bitkisinde tohum şekli veya çiçek rengi) açısından farklılık gösterir.

• Alel Çifti: İncelenen bu tek karakter, bir genin iki farklı formu olan bir alel çifti tarafından kontrol edilir (örneğin, B büyük harf baskın alel, b küçük harf çekinik alel).

• Saf Irk (P Kuşağı): Çaprazlama, genellikle incelenen karakter bakımından saf döl (homozigot) olan iki ebeveyn (P Kuşağı - Parental Kuşak) ile başlatılır.

🔬 Monohibrit Çaprazlama Aşamaları

Monohibrit çaprazlamada izlenen standart aşamalar, baskınlık ve çekiniklik ilkelerini ortaya koyar:

1. P (Parental) Kuşağı: Saf Döllerin Çaprazlanması

Çaprazlama, birbirine zıt iki saf döl (homozigot) birey arasında başlatılır.

• Örnek Karakter: Tohum rengi (Sarı: A - Baskın; Yeşil: a - Çekinik).

• Çaprazlama: Saf Sarı (AA) Saf Yeşil (aa)

• Olası Gametler: A ve a

2. F1 (Birinci Filial) Kuşağı: Melez Döllerin Oluşumu

P kuşağındaki bireylerin gametlerinin döllenmesiyle oluşan ilk nesil, melez döllerdir.

• Genotip: Bütün bireyler melez döl (heterozigot) ve Aa genotipine sahiptir.

• Fenotip: Baskınlık kuralı gereği, tüm bireylerin dış görünüşü (fenotip) Sarı olur.

• Sonuç: F1 kuşağı genetik olarak tek tiptir.

3. F2 (İkinci Filial) Kuşağı: F1 Kuşağının Kendileşmesi

F1 kuşağındaki melez bireylerin kendi aralarında çaprazlanması (kendileştirme) ile F2 kuşağı elde edilir.

• Çaprazlama: Melez Sarı (Aa)  Melez Sarı (Aa)

• Olası Gametler: Her bireyden A ve a gametleri oluşur.

Sonuç Oranları

F2 kuşağında ortaya çıkan genotip ve fenotip oranları, monohibrit çaprazlamanın tipik sonucudur:

Bu 3:1 fenotip oranı, Mendel'in Ayrılma İlkesi'nin (Allellerin eşit olasılıkla gametlere ayrılması) kanıtıdır.