Kontrol Çaprazlaması Nedir?

Kontrol çaprazlaması (test cross), baskın fenotipe sahip fakat genotipi bilinmeyen bir bireyin, ilgili özellik için homozigot çekinik (aa) birey ile çaprazlanmasıdır. Amaç, baskın fenotipli bireyin AA mı yoksa Aa mı olduğunu anlamaktır.

Kontrol Çaprazlaması (Test Cross) Nedir?

Genetikte kontrol çaprazlaması, bir bireyin genetik yapısını (genotipini) ortaya çıkarmak için kullanılan özel bir çaprazlama yöntemidir. Eğer bir birey baskın bir özelliği gösteriyorsa, genotipi

AA (homozigot baskın) veya Aa (heterozigot) olabilir.

Bu durumda dış görünüş (fenotip) yanıltıcı olabilir.

İşte bu yüzden bireyi çekinik fenotipe sahip (aa) bir bireyle eşleştirerek sonuç analiz edilir.

Kontrol Çaprazlamasının Mantığı

• AA × aa → tüm yavrular Aa olur → hepsi baskın fenotip gösterir.

• Aa × aa → yavruların %50’si Aa, %50’si aa → baskın ve çekinik fenotip 1:1 oranında çıkar.

Bu sonuçlara bakılarak genotip kolayca anlaşılır.

Kontrol Çaprazlamasının Kullanım Alanları

• Bir bireyin heterozigot mu, homozigot mu olduğunu belirlemek

• Genlerin kalıtım şeklini araştırmak

• Tarım ve hayvancılıkta saf hatların elde edilmesi

• Genetik deneylerde kalıtım modellerini doğrulama

Örnek: Bezelyelerde Tohum Rengi

Yeşil (çekinik, g)
Sarı (baskın, G)

Sarı bezelye × yeşil bezelye çaprazlanır.

Sonuçlar:

• Tüm yavrular sarı ise → sarı birey GG’dir.

• Yavrular %50 sarı, %50 yeşil ise → sarı birey Gg’dir.

Kısa Tanım (Özet)

Kontrol çaprazlaması, baskın fenotipli bir bireyin genotipini belirlemek için onun çekinik fenotipli bir bireyle çaprazlanmasıdır.