Eksik Baskınlık Ve Eş Baskınlık Nedir?

Eksik Baskınlık ve Eş Baskınlık Nedir?

Genetikte bazı özelliklerin kalıtımında baskınlık ilişkileri Mendel’in klasik kurallarından farklılık gösterebilir. Bu durumlardan en önemlileri eksik baskınlık (incomplete dominance) ve **eş baskınlık (codominance)**tır. Her ikisi de baskınlığın tam olmadığı özel kalıtım modellerini açıklar; ancak aralarında belirgin farklar vardır.

🧬 Eksik Baskınlık (Incomplete Dominance) Nedir?

Eksik baskınlık, heterozigot bireydeki fenotipin iki homozigot fenotipin arasında bir "karışım" şeklinde ortaya çıkmasıdır.
Yani baskın alel, çekinik aleli tamamen örtemez → yarı baskınlık durumu oluşur.

Özellikleri:

• Heterozigot fenotip ara bir fenotip oluşturur.

• Fenotip karışım gibidir (blend).

• Genotip-fenotip ilişkisi nettir: 1:2:1 oranı hem genotipte hem fenotipte görülebilir.

En Bilinen Örnek: Aslanağzı (Snapdragon) Çiçekleri

• Kırmızı (RR)

• Beyaz (rr)

• Pembe (Rr) → Ara fenotip

RR × rr → tüm yavrular Rr (pembe)

Bu durumda heterozigot birey, iki rengin karışımı olarak görünür.

🧬 Eş Baskınlık (Codominance) Nedir?

Eş baskınlık, heterozigot bireyin fenotipinde her iki alelin etkisinin de tamamen ve ayrı ayrı ortaya çıktığı durumdur.
Yani iki alel birbirine baskınlık kurmaz, aynı anda tam baskın olarak ifade edilir.

Özellikleri:

• Heterozigot fenotip, iki farklı özelliği yan yana gösterir.

• Karışım değildir; her alel kendini tamamen ifade eder.

En Bilinen Örnek: ABO Kan Grubu Sistemi

• IA ve IB alelleri eş baskın davranır.

• IAIB genotipine sahip birey → AB kan grubu

  • A ve B antijenlerinin her ikisi de tam olarak ifade edilir.

Başka örnek:

Sığır kürk rengi

• Kırmızı (RR)

• Beyaz (WW)

• RW bireyde kırmızı ve beyaz benekler birlikte görünür → karışım değil, yan yana ifade.

📌 Eksik Baskınlık ve Eş Baskınlık Arasındaki Fark

🎯 Kısa Özet

• Eksik baskınlık → İki alel heterozigotta karışım oluşturur.

• Eş baskınlık → İki alel heterozigotta birlikte ve tam ifade olur.