Bitki Gelişim Düzenleyicileri Nelerdir?
Bitki Gelişim Düzenleyicileri Nelerdir?
Bitki gelişim düzenleyicileri (BGD) ya da diğer adıyla bitki hormonları, bitkilerin büyümesini, gelişmesini, çiçeklenmesini, meyve tutumunu, yaprak dökümünü ve olgunlaşmasını etkileyen doğal veya sentetik maddelerdir. Tarımda, özellikle verim artırmak, ürün kalitesini iyileştirmek ve büyüme süreçlerini kontrol altına almak amacıyla kullanılırlar.
🌿 Başlıca Bitki Gelişim Düzenleyicileri (Hormonları)
| Hormon Grubu | Etkileri | Doğal / Sentetik Örnekler |
|---|---|---|
| 1. Oksinler (Auxin) | Hücre uzamasını sağlar, köklenmeyi teşvik eder, meyve oluşumunu destekler | İndol Asetik Asit (IAA), NAA (Naphthalene Acetic Acid), 2,4-D |
| 2. Giberellinler (Gibberellins - GA) | Boy uzaması, çiçeklenme, çimlenme, meyve büyümesi | GA₃ (Gibberellik Asit), GA₄, GA₇ |
| 3. Sitokininler (Cytokinins) | Hücre bölünmesini teşvik eder, yaprak yaşlanmasını geciktirir, sürgün gelişimini artırır | Zeatin, Kinetin, Benzilaminopurin (BA) |
| 4. Etilen (Ethylene) | Meyve olgunlaştırma, yaprak dökümü, çiçeklenme kontrolü | Etefon (sentetik etilen salıcı) |
| 5. Abzisik Asit (ABA) | Uyku hali sağlar, stomaların kapanmasını tetikler, strese karşı bitkiyi korur | Abzisik Asit (doğal), sentetik formlar nadiren kullanılır |
🌱 Detaylı Açıklamalar ve Kullanım Alanları
1. Oksinler
-
Kök gelişimini teşvik eder.
-
Daldan üretimde köklendirme hormonudur.
-
Meyve tutumunu artırmak için çiçeklenme döneminde uygulanabilir.
-
Aşırı dozda uygulanırsa hassas bitkilerde deformasyon yapabilir.
2. Giberellinler
-
Cüce bitkilerde boy uzatmak için kullanılır.
-
Tohum çimlenmesini hızlandırır.
-
Üzümde salkım ve tane iriliğini artırmakta yaygın kullanılır.
-
Çekirdeksiz meyve oluşumunu teşvik edebilir.
3. Sitokininler
-
Yaprakların yeşil kalma süresini uzatır (anti-aging etkisi).
-
Sürgün gelişimini teşvik eder.
-
Doku kültüründe kullanılır (özellikle sürgün ve tomurcuk oluşumu için).
4. Etilen
-
Meyve olgunlaştırma hormonudur (örneğin muz, domates, elma gibi).
-
Yaprak dökümünü hızlandırır.
-
Çiçeklenme kontrolünde (örneğin ananas gibi) kullanılır.
-
Fazla kullanımı bitki yaşlanmasını hızlandırabilir.
5. Abzisik Asit (ABA)
-
Bitkiyi kuraklığa karşı korur; stomaların kapanmasını sağlar.
-
Tohum dormansisini (uykuda kalma) sürdürür.
-
Tarımsal uygulamada nadiren kullanılır ama stres yönetiminde önemlidir.
🔄 Sentetik Bitki Gelişim Düzenleyicileri
Tarımda kullanılan bazı sentetik BGD örnekleri:
-
2,4-D: Geniş yapraklı yabancı otları kontrol etmekte kullanılır, aynı zamanda oksin etkisi gösterir. Örn. Ester
-
NAA (Naphthaleneacetic acid): Meyve tutumunu artırmak için çiçeklenme sonrası uygulanır.
-
Etefon (Ethrel): Etilen üretimini sağlar; meyve olgunlaştırmak ve yaprak dökümünü teşvik etmek için kullanılır.
-
GA₃ (Giberellik asit): Boy uzaması, meyve büyümesi, çiçeklenme düzenlemesi için kullanılır.
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Yanlış doz ve zamanlama verim kaybına, deformasyonlara ve bitki ölümlerine yol açabilir.
-
Özellikle meyve ağaçlarında hormon uygulaması çiçek-meyve dengesini ciddi şekilde etkiler.
-
Gıda güvenliği açısından, BGD'lerin etiketinde belirtilen hasat öncesi süreye mutlaka uyulmalıdır.
Bitki gelişim düzenleyicileri etken maddeleriyle birlikte aşağıda verilmiştir. Konu ile ilgili sorularınızı bize altta bulunan yorumlar kısmından yazabilirsiniz.
| ETKEN MADDE | ORJİNAL İSİM | İMAL | KISA NE İŞE YARADIĞI |
| CHLORMEQUAT | DURDURAN | TAREM | ELMA-ŞEF-KAYISI DONA KARŞI-DOMAT GELİŞİM VE DİRENÇ-BAG FASULE-BEZELYE GELİŞİMİ ARTTIRIR |
| ETHEPHON | AGROL 48 EC | BİO TARIM | DOMATES OLGUN YEŞİL DOMATESLERİN KIZARMASINI HIZLANDIRIR ERKEN HASAT SAĞLAR |
| GİBERİLLİC ASİT | AGRO GİBB | AGRO SAN | TURUNÇGİL-KİRAZ VİŞNE-ŞEFTALİ-ÇİLEK-ARMUTMARUL-BİBER-Ç.SİZ ÜZÜM-MEYVE TUTUMU VE Ç.TUT |
| METHYLCYCLOPROPENE | SMART FRESH TM | ROHM AND | ELMA KABUK YANIĞIKONTROL EDER-MEYVE ET SERTLİĞİNİ VE MALİK ASİT MİK.MUHAFAZA EDER. |
| SODIUM ORTO | ATONİK | CANSA | ÇİLEK-SEBZE-MEYVE-BAĞ-ELMA-ARMUT-ŞEFTALİ-DOMAT-PAT-KAV-HIY-PAT-BİBER-DÖLLENME-KÖK G. |