Bezelye Islahı Nasıl Yapılır?

Bezelye Islahı

Bezelye ıslahında kendine döllenen bitkilerde uygulanan ıslah metodları kullanılır. Bezelye üzerinde genetik çalışmalar Mendel’le başlar. Bugün Avrupa ve Amerika’da var olan kültür çeşitlerinin çoğu  seleksiyonla elde edilmiştir. Bezelyelerde mevcut olan çeşitler arasından  saf hat  seçimi ile  yeni  çeşitler elde edilebilir. Hele yurdumuz gibi eskiden beri bezelye ziraatı  yapılan iklim ve toprak karakterleri birbirinden farklı olan kapıla havzalardaki çeşitler, birçok saf hatlar karışımından amaca uygun olan çeşitleri  seçmek suretiyle yeni  varyeteler elde etmek mümkündür. Başka hastalıklara dayanıklılık olmak üzere, konserve, dondurulma, kuru dane gibi özellikleri  itibariyle üstün görülen bezelye çeşitleri ıslah yolu ile elde edilmiştir. Islah metodları içerisinde mutasyon ıslahı  en geniş ölçüde  bezelye çeşitlerinde uygulanmaktadır.

Islah Amaçları: Kuru dane olarak yenen bezelyeler, ıslah amaçları: Verimlilik, mukavemet, erkencilik, çabuk pişme ve kalite’dir. Kuru dane olarak yenen bezelyeler karakteristik olarak yuvarlak yada düz yüzeyli (R/R, Rb/ Rb) daneli olmasına karşın, yeşil bezelye çeşitlerinde daneler kırışıktır (rRb, Rrb, rrb). Daneleri oldukça yüksek oranda amilopektin ihtiva ettiğinden, kuru yenen bezelyelerde danelerin yuvarlak olması dominant özelliktir. Kuru bezelyede danede oldukça yüksek oranda (%25) protein bulunması, onu ilgi çeken ürün yapmıştır. Dünya ölçüsünde bu yönde yapılan seleksiyon ve ıslah çalışmalarıyla toplam protein kapsamının yükseltilmesine çalışılmaktadır. Protein kalitesinin tanımında diğer baklagillerde olduğu gibi kükürt kapsamlı aminoasitler ilk sınırlayıcı faktör olmaktadır. Elde mevcut bezelye genetik koleksiyonunun methionın ve cystin kapsamı yönünden analizleri henüz tamamlanmamıştır.

Yeşil bezeye ıslahçıları özellikle çözümüne çalıştığı bazı sorunlar vardır. bunların birincisi, bitki vegetasyon süresinin oldukça kısa olması nedeniyle kuru madde birikiminin engellenmesidir. Diğerleri ise verimlilik, açık renkli  ve üniform tohum, kılçıksızlık, etlilik, bakla  şekli düzgünlüğü, hastalıklara mukavemet ve çabuk pişmedir.