Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitkisel Çayların Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Bitkisel Çaylar Ve Faydaları ve Zararları (Tam Liste)
Bitki Çayları Son yıllardaki lezzet ağırlıklı yiyecekleri yememize, lezzet ağırlıklı çayların veya sıvıların içilmesi de eklendi. Gittikçe artan bir sıklıkta şekerli, asitli, katkı maddeli boyalı içecekleri içer olduk. Uç tatlara ve lezzetlere alışınca doğadaki özgün aromalardan ve tatlardan yeterince zevk alamaz olduk. Hiç siyah çay, kahve, boyalı ve şekerli gazlı meşrubatlar dışında ara sıra bitki çaylarından içmeyi denediniz mi? Bu bitkiler, doğanın birer hediyesidir. Doğru ve bilinçli kullanıldığında aynı zamanda birer sağlık kaynağıdırlar.
Bazılarının toksin atıcı etkisi vardır, bazılarının ise boşaltıcı, sindirim sistemini rahatlatıcı ve gevşetici özellikleri vardır. Doğada bazı bitkiler zayıflamaya, bazıları su tutmaya yöneliktir. Her bitkinin çayı aynı şekilde yapılmaz. Örneğin, adaçayı, şahtere gibi bitkiler kaynatılmamalıdır. Bu tip bir bitkinin içindeki yararlı maddeler, fazla kaynatılmakla zararlı bir hale gelebilir. Adaçayı 3 dakikadan fazla kaynatılırsa sağlıkla ilgili özelliklerini kaybeder. Bu bitki, demlenmelidir. Bazı bitkilerin de, tam tersine, kaynatılarak özünün çıkartılması gerekmektedir. Ihlamur, havlıcan, zerdeçal bu tip bitkilere örnektir. Genelde bitki çaylarını tek başına içmek daha doğrudur. 2 veya 3’den fazla bitkiyi aynı zamanda karıştırıp kullanmak özel durumlar dışında pek doğru değildir.
1- Yeşil Çay
Bildiğimiz normal çayın mayalanmamış, harmanlanmamış, doğal şeklidir. Uzak Doğu, Batı Avrupa ve Amerika’da zayıflama ve toksin atmaya yararlı etkisinin bilimsel olarak saptanması ile, tüketimi ciddi şekilde artmıştır. Çayları, tabletleri, sabunları piyasaya çıkartılmıştır. Günde 3-4 fincan kadar yeşil çay içmenin, uzun vadede kansere karşı koruyucu olduğu bilimsel olarak ispat edilmiştir. Günde 3-4 fincan yeşil çay içmek; daha sağlıklı olmak, hastalıklara yol açan serbest radikalleri temizlemek ve vücuttan toksinleri atmak, zayıflama hızını artırmak gibi pek çok yarar sağlayacaktır.
Yurtdışında yapılan bazı araştırmalarda, günde ortalama 3-4 fincan yeşil çay içen kişilerin aylık ortalama kilo kaybının, diğer kontrol gruplarına oranla daha fazla olduğu bulunmuştur. Bu etkiye, yeşil çayın içindeki iştah azaltıcı bazı maddelerin yol açtığına inanılır. Özellikle Uzak Doğu’ da, Japonya gibi yeşil çayı bolca tüketen toplumlarda, çok kilolu insanların pek görülmemesi, elbette ki tesadüf değildir. Tadı buruk olduğu için, çok kaynatılması ve aşırı koyu yapılması yeşil çayın tadını bozar. Genelde hiçbir bitki çayı çok acı ve koyu içilmemelidir.
2- Ihlamur Çayı
Ihlamur, halk arasında çok sevilen ve tüketilen bir bitkidir. Kışın, üst solunum yolları enfeksiyonlarında kullanılır. Bronşlardaki salgıları sulandırır. İdrar söktürür. Uyku getirir. Kaynatılarak içilir. Yemek saatine doğru içildiğinde, iştahı azaltıcı etkisi de vardır.
3 - Adaçayı
Adaçayı her 3 beden tipi için de faydalıdır. Haşlama veya demleme yöntemi ile yapılır. Uzun süre kaynatmak iyi değildir. Yapısında doğal olarak bulunan bazı maddeler, özellikle bayanlar için, hormonal açıdan çok yararlıdır. Östrojene benzer etkileri içerdiği için erkeklerin çok fazla miktarda ve uzun süre içmesi önerilmez. İçinde doğal uyarıcı maddeler olduğu için gündüz saatlerinde içilmeli, akşam yatarken içilmemelidir, fazlası uykuyu kaçırabilir. Mikrop öldürücü özelliği vardır. Boğaz enfeksiyonlarında gargara olarak kullanılabilir. Tansiyonu düşüklüğüne iyi gelir. Çok koyu içilmemelidir. Az miktarda içilmelidir. İngilizce’ de bu bitkiye, “sage tea” adı verilmiştir. Bu da, “ulu, bilge” anlamındadır. Hem doğu hem de batı kültürlerinde, bu çayın, kişinin ruhsal açıdan daha pozitif olmasına yardımcı olduğuna inanılır.
4 - Melissa Çayı
Her 3 beden tipinde faydalıdır. Melisa Çayı dünyada yaygın biçimde tüketilir. Tansiyonu düşürür. Uyku getirir. Çarpıntı ve sinirlilik gibi şikayetler olduğunda yararlıdır. İdrar söktürücüdür. Melisa ağacının yapraklarından elde edilen doğal haldeki “Melissa Officinalis” dışında aynı familyadan elde edilen kültür bitkisi çeşidine de “oğul otu” adı verilir.
5 - Nane Çayı
Nane Çayı Sinir sistemine yararlıdır. Bulantıya da iyi gelir. Diyet esnasında, sinirlilik ve mide yanmasında çok faydalıdır. Nane özellikle sinir sisteminin ve kalbin dostudur. Özellikle Pitta’ lar için uygun olup ılık bir şekilde ve içine nöbet şekeri konarak içilmelidir. Yazın, içine nane konarak yapılan cacıklar çok iyi bir Pitta dengeleyicidir. Diğer beden tipleri ise sıcak içebilirler. Vata’ lar biraz şekerli ve limonlu, Kapha’ lar ise az limonlu ve şekersiz içmelidirler. Kuru nanenin yaprakları kaynatılarak aroması çıkartılır. Poşet çaylarda kullanılan malzemenin organik olup olmadığına bakılmalıdır.
6 - Kuşburnu Çayı
Kuşburnu C vitaminini uzun süre koruyabilmesinden dolayı, özellikle kışları içilmesi popüler bir çaydır. Eğer kişinin midesinde aktif gastrit varsa veya tansiyonu çok düşükse dikkatli kullanmalıdır. Vücudun mikroplara karşı direncini artırır. Şeker hastalığında ve egzama tedavisinde yardımcıdır. Doğu Anadolu’nun yüksek kısımlarında doğanın hediyesidir. Marmelât olarak da tüketilir. Demir içerdiği için kansızlık tedavisinde çok faydalıdır. Kabızlık ve hemoroid tedavisinde ılık lapa olarak 20-25 dakika makat bölgesine temas ettirilerek tutulursa hemoroid plaklarını büzer ve toparlar.
7 - Tarçın Çayı
Hazır çekilmiş halde veya kabuk şeklinde bulunur. Gaz sökücü ve iştah açıcıdır. Vata ve Pittalar için faydalıdır. Kabuğu kaynatıldığında, 2-3 dakikada aromasıını verir.
8 - Karanfil Çayı
Karanfil Tansiyonu yükseltir, ağrıyı keser, ağız antisepsisini ve lokal analjeziyi sağlar. Ağız kokularına engel olur. Çay olarak tüketilmez. ağır bir tadı olur. Ilık su içine 3-4 tane atılarak ve 1-2 damla limon damlatılarak tüketilir. Tarçın, kuşburnu ve zencefille beraber tüketilebilir.
9 - Kök zencefil Çayı
Kapha’ lar için uygundur, Vata’lar kullanabilir, Pitta’ lar daha az kullanmalıdır. Yazın aşırı sıcaklarda Pitta’ lara uygun değildir. Son yıllarda üzerinde en çok konuşulan preparatlardan biridir. Kaynatılması gerekir. Sadece haşlama ile aromasını vermez. Agni denilen sindirim ateşini artırır, bu nedenle de yağların sindirimine yardımcı olur. İyi huylu kolesterolü yükseltir. Hazım ettirici özellikleri vardır. Soğuk algınlığına karşı etkilidir. Zencefil Osmanlı devrinden beri bilinen bir baharattır. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Üst solunum yolları enfeksiyonlarına iyi gelir. Her 3 beden tipine de faydalıdır. Afrodizyak etkilidir.
10 - Kök zerdeçal Çayı
Uzakdoğu’ da zencefil gibi yaygın kullanılan bir baharattır. Karaciğeri kuvvetlendirici etkisi vardır. Sarılık geçirmiş kişilere ve egzamaya yatkın cildi olanlara faydalıdır. Köri baharatının en temel bileşenidir. Çay olarak tüketilmeye uygun değildir. Ancak karışık çayların içine konabilir. Toz olarak yemeklerin üzerine serpilebilir veya bir parça balla karıştırılıp macun şeklinde tüketilebilir. Özellikle karaciğeri kuvvetlendirdiği için genel olarak allerjilerde cilt problemlerinde ve genelde Pitta dengelenmesinde yararlıdır. Özellikle uzun süren diyetlerde karaciğerin iyi korunması çok önemlidir. Çünkü kirli gıdalardan, kimyasal maddelerden ve yanlış yapılan uzun diyetlerden en çok karaciğer etkilenir. Ayurveda’ ya göre, cilt karaciğerin aynasıdır. Ciltte çıkan kırmızı lekeler de genelde olarak karaciğer rahatsızlığının bir belirtisidir. İşte zerdeçal, karaciğerin en iyi bir destekleyicisi ve temizleyicisidir. Ayrıca tokluk hissi de sağlar.
11 - Papatya Çayı
Papatya asırlardır halk arasında yaygın olarak kullanılır, doğal bir idrar yolları antiseptiğidir. Gaz söktürücüdür. Sindirimde rahatlık sağlar, zayıflamalarda yardımcı çaylardan biri olarak ta kullanılabilir. Ağrı kesici etkisi vardır.
12 - Kekik
Kapha’ lar için daha yararlıdır. Pazarlarda, arıtılmış kekik suyu ve normal kekik bitkisi halinde bulunur. Kekik bol olarak tüketildiğinde düşük tansiyonu normale getirir. Kekik suyunun, şekeri yüksek olan kişilerde, şekeri dengeye getirici etkisi vardır.
13 - Havlıcan Çayı
Kapha ve Vata’ lar faydalıdır. Kökü kaynatılırsa, gaz ve hazımsızlığa karşı kullanılabilir. Çok yaygın kullanılmaz.
14 - Anason Çayı
Vata’ larda ve Pitta’ larda faydalıdır. Ağrı kesici, sakinleştirici ve gaz söktürücüdür. Anason Özellikle karın ağrılarında yararlıdır. Menapoz öncesinde ve östrojen eksikliğinde bulguları rahatlatmakta oldukça yardımcıdır. Karın ağrısına iyi gelir ve uykuya rahat geçiş sağlar. 2-3 çay kaşığı kaynar suda demlenerek içilir.
15 - Kakule Çayı
Osmanlı zamanında, iyi kahve yapanlar, kahve ile beraber kakule de çektirirlermiş. Kahvenin uyarıcı etkisini dengeler. 1-2 kahve kaşığı kakule hazım ettirmeye faydalıdır. Doğal yolla yenilenlerin sindirilmesinde, mide rahatsızlığı olanlarda kullanılabilir. Kakule dinçlik verici ve zararsız bir uyarıcıdır. Koyu bir kahve içmektense, ağza kakule alıp çiğnemek daha iyi bir uyarıcı etki yapar.
16 - Rezene
Rezene sindirim sistemini rahatlatır. Kolit gaz ve karın ağrısını toparlar. Bir çok hastamda uzun süreli hazımsızlık ve gaz şikayeti çekenlerde sadece rezene çayı içmekle bile önemli bir rahatlama sağlandığını gözlemişimdir. Ağır yemeklerden sonra kahve veya kola yerine içilecek ılık bir bardak rezene çayı sindirime yardım eder. Vata’ lara uygundur, Pitta’ lar ılık olarak içebilirler, Kapha’ ların çok fazla içmesi önerilmez.
17 - Lavanta Çayı
Lavanta tek başına kullanılmaz. Granülleri (parçacıkları) toksiktir. Az miktarda, kırıntı gibi kullanılırsa kişinin kendini iyi hissetmesini sağlar. Diğer karışım-çaylara eklendiği takdirde sinir sistemine ferahlık verir. Karışım halinde dahi, en fazla 2-3 granül kullanılır.
18 - Biberiye Çayı
Sıcak su içine konur. Tadı biraz acımtıraktır. Tok karnına içilirse, bir süre sonra yağları eritici ve kolesterolü düşürücü etkisi de vardır. Yurtdışında yapılan bazı araştırmalarda vücuttan iyi bir toksin atıcı olduğu ve bazı kanser türlerine karşı koruyucu etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
19 - Isırgan otu
Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Demir içerdiği için kansızlıkta da yararlıdır. Kanı temizler. Alerji ve egzamalarda faydası vardır. Kaynatmak gereklidir. Tadı buruktur. Pitta ve Kapha’ lar için daha uygundur, Vata’ ların bir parça esmer şeker ve limonla içmelerini öneririm. Sık tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonlarında iyi bir yardımcıdır. Sık ve sürekli içilmesi uygun değildir.
20 - Sinameki Çayı
Senna gurubu ekstreleri bir çok ilacın içinde bulunur. Devamlı ve uzun süreli kullanılırsa bağırsak tembelliği yapar. Bağırsağın villus adı verilen fırça şeklindeki hücrelerinin yapısını bozar. Tek başına ve koyu içilirse hafif karın ağrısı ve gaz yapabilir, rezene ile karıştırılarak kullanılırsa bu etkisi azalır. Kabızlık tedavisinde, bol ılık su içilmesi, beslenmenin lifle gıdalarla yapılması ve egzersiz yapılması daha doğaldır.
21 - Mısır Püskülü / Maydanoz Çayı
İdrar söktürücü etkileri vardır. İdrar boşaltımını artırarak, ödemi sökmeye yardımcı olur. Bir tutam mısır püskülü ile bir avuç maydanoz beraberce kaynatılır.
22 - Hibiskus (Hatmi) Çayı
Kuşburnu ile ilgisi yoktur. Yabani bamyagillerden bir bitkinin lale şeklindeki çiçekleridir. Koyu mor renklidir. Vata’ lar için uygundur. Özellikle öksürük ve soğuk algınlığında yararlıdır. Kış aylarında diyet yaparken yardımcı bir bitki çayı olarak içilebilir. Oldukça ekşi bir tadı vardır.
23 - Funda Çayı
Genelde piyasada satılan karışım halindeki birçok zayıflama çayının içinde bulunur. Tadı oldukça buruk ve hafif acımtıraktır. Yağları eritmek için tok karnına 1-2 fincan içilir. Ancak çok uzun süreli ve fazla miktarlarda içilmesi uygun değildir. Çok koyu içilirse kabızlık yapabilir.
24 - Sarı Kantaron Çayı
İngilizcesi St. John’s Wort olan sarı kantoron dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Oldukça midevîdir. Mide ağrılarında bir rahatlama sağlar. Depresyona iyi gelen etken maddesi hiperisin suda değil alkolde çözündüğü için sadece çayını içerek depresyona karşı bir iyilik beklemek yanlıştır. Buruk bir tadı ve sarımtırak bir rengi vardır.
Kaynak; Ender Saraç
Konu İle İlgili Dokümanlar
- Bitkisel Çaylar Ve Faydaları 2333 kb
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri