Liçi Nedir, Nasıl Yetiştirilir?

Liçi Ağacı ve Liçi Meyvesi

LYCHEE (Litchi chinensis Sonn.)

Anavatanı: Güney Çin

Familyası: Sapindaceae

Liçi Çeşitleri: 'No Mai Tsze', 'Kwai mi', 'Hsiang Li', 'Hsi Chio tsu', 'Hak ip', 'Feitsu hsiao', 'T' ang po', 'Sheung shu wai', 'Ch'u ma Isu', 'Ta tsao', 'Huai chih','San yueh hung', 'Pai la li chih', 'Shan chi', 'T'im ngam', 'Early Seedless', 'Rosescented', 'Early Large Red', 'Dehra Dun', 'Late Long Red!, 'Pyazi', 'Extra Early Green', 'Kalkattia', 'Gulabi', 'Late Seedless', 'Panjore common', 'Noi Mai Tsze', 'Kaimana', 'Brevster', 'Bengal', 'Peerless', 'Wai Chi'

Gıda Kullanımı: Lychee en çok taze olarak beğenilir ve genellikle meyve kaselerine ve meyve salatalarına konur. Püre yapılıp dondurmaya eklenir. Ayrıca konserve, salça, salamura ve şarap elde edilir. Kurutulup yenir. Çinliler kuru meyveyi çaylarında tatlandırıcı olarak kullanırlar. Tam dondurularak da saklanır ardından hemen buzları çözdürülüp tüketilir.

Liçi yetiştiriciliği

Yeni dikilen bir liçi fidanı en geç üçüncü yılında meyve vermeye başlar ama esas üstün verimliliği dikildiği yerde 20 yılı aşınca başlar (20 yıl ile 40 yıl arasında değişir ve yüksek verimlilik 100 yıldan fazla devam eder). Çünkü yavaş gelişiyor ve bolca dallanıp budaklanması, dolayısıyla bol bol meyve vermesi 20 yıldan önce pek mümkün değildir. Mesela 5 yaşındaki bir liçi ağacı 500 tane kadar meyve verebilir.

İklim isteği: Liçi ağaçları yazın çok sıcak, yağışlı ve havası fazla nemli olan iklim ister. Kışın -4C dereceyi aşmayan çok hafif don olaylarına dayanabilir. Liçi ağaçlarında yüksek verim kış dinlenmesine girmesine bağlıdır ve en iyi yetişeceği yerler kışın -1C derecede daha fazla soğuk olmayan (en kötü ihtimalle -4C dereceyi geçmeyen) yerlerdir. Türkiye’de liçi yetiştiriciliği yapılabilecek özelliklere sahip en uygun yer Alanya’dır. Çukurova bölgesinde de uygun yerler olabilir. En önemli şey iklime uygun kültivarından bulmaktır. Bu takdirde liçi yetiştiriciliğinde başarılı olmak mümkün. Mesela Güney Afrika’da “Mauritus” adı verilen kültivar en uygunudur diye düşünüyorum (bu kültivarın esas adı Mauritus değil Kwai mi’dir).

Soğuklama ihtiyacı: Sağlıklı çiçeklenme ve iyi bir meyve veriminin kış dinlenmesinde olan ilk yapılanması (vernalizasyon) için liçi ağaçlarının soğuklama ihtiyacı süresi kültivarlarına göre 50 saat ile 150 saat arasıdır.

Mesafe: Meyve verimi için her bir ağaç mutlaka hiçbir yönden gölge almamalıdır ve birbirlerine gölge yapmamalıdırlar. Bu sebeple liçi ağaçları 12m mesafe ile dikilirler.

Toprak ve gübreleme: Liçi kışın az yağışlı veya kurak iklimi olan yerlerde toprak seçmez, ağır killi topraklarda bile güzelce yetişir. Akdeniz iklimi gibi kış boyunca yağışlı olan yerlerde ise humuslu, organik besleyiciliği yüksek, süzekliği çok iyi ve hafif asitli toprakta iyi yetişir ve iyi ürün verir. Tuzlu topraklara toleransı yoktur. Bu yüzden gübrelemede ve sulama suyunun niteliğinde çok bilinçli davranılmalıdır.

Yüzük alma: Meyve verimliliğini ve meyve iriliğini arttırmak amacıyla üzümlerde olduğu gibi liçide de dallarda yüzük alma yapılır. Fakat abartılmamalıdır yoksa tam tersi etkisi olur. Hatta o dallar kuruyabilir. Liçi ağaçlarında yüzük alma işi dalların yarısında yapılır. Sonraki yıl yüzük alınmamış diğer dallarda yapılır. Aynı dalda her yıl üst üste yapılmamalıdır. Ayrıca liçi ağaçlarında yüzük alma ilkbaharda değil yaz sonunda yapılmalıdır. Eylül ayı ideal bir zamandır (Akdeniz bölgemiz kıyı kesimleri şartlarında). Sonbahara girdikten sonra yüzük almanın bir faydası olmaz.

Kaynak: Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü