Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Buğdayda Azotlu Gübrelemenin Önemi Nelerdir?
Azot yönetimi
Buğday azot alımı ve gübre uygulaması Buğdayın gelişme dönemini azot alım miktarına bağlı olarak, üç döneme ayırmak mümkündür. Birinci dönem, çıkıştan kardeşlenmeye kadar olan süredir ve azot alımı düşüktür (%5-20). Araştırmalar buğdayın azotu en yoğun olarak kardeşlenme ve başaklanma alındığını göstermiştir. Bu dönemdeki azot, verim üzerine direk etkide bulunan kardeş sayısına ve başaktaki tane sayısına olumlu katkıda bulunmaktadır.
Kardeşlenme dönemindeki azot eksikliği verim potansiyeline ulaşmayı engellemektedir. Şekil 1’de görüldüğü üzere üçüncü dönem, başaklanmadan hasada kadar olan süredir ve bu dönemde azot alımı yavaştır. Ancak bu dönemdeki gübreleme, tane büyüklüğü ve protein oranı üzerinde etkilidir. Buğday bitkisinin büyüme ve gelişme dönemlerinde ihtiyaç duyduğu azotu zamanında toprakta hazır bulundurmak gübrelemenin esas amacıdır. Bu nedenle, gübrelemeyi gelişim dönemlerine göre yapmak, azot kullanım etkinliğini arttırmaktadır. Önceki üretim döneminden kalan bitki artıklarının mineralizasyonu ve güçlü fide gelişimi için, ilk azotlu gübrenin ekimle birlikte ve tohumla temas etmeden 10 cm derine gömülmesi önerilmektedir. Bu dönemde uygulanacak N, toplam miktarın %5-20’lik kısmı yada 1.7-2.8 kg da-1’dır. Bu dönemdeki verilen azot, verimi etkilerken, protein oranı üzerine etkili olmamaktadır.
Kış yağışı düşük ve ağır bünyeli toprağa sahip bölgelerde, gerekli gübrenin tamamı bu dönemde verilebilir. Ancak, bölünerek verilmesinin daha faydalı olacağı ve azot kullanım etkinliğini arttıracağı yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur. İkinci gübreleme dönemi (kardeşlenme ve başaklanma arası) en fazla azotun alındığı ve verim açısından en önemli dönemdir. Bahar döneminde tek gübreleme yapılacaksa, gübrenin tamamı sapa kalma döneminde yapılmalıdır. Ancak, bu dönemdeki uygulamanın ikiye bölünmesi, olumsuz çevre koşullarında faydalı olabilmektedir. Birinci kısım gübreleme erken ilkbaharda, ikinci kısım ise geç ilkbaharda yapılmalıdır.
Üçüncü gübreleme dönemi ise çiçeklenme dönemidir. Uygulamalar yapraktan gübreleme şeklinde yapılır. Bu dönemde gübreleme için, özel alet ekipman gerekli olduğundan ve uygulama aşamasında bitkilere zarar verilebildiğinden, çok kullanılmasa da protein oranını attırmada ve olası azot eksikliğini telafi etmek için, uygun dönemdir. Başaklanmadan sonra, bitki sap kısmından ve bayrak yapraktan alınan örneklerde yapılan N analizleri ile ekstra gübrelemeye gerek olup olmadığı anlaşılabilmektedir. Feekes’ büyüme dönemi 10.3’de, bayrak yaprakların N içerikleri, protein oranı hakkında fikir vermektedir. İstenen protein oranı düzeyinde değilse (bayrak yaprak N %4.2-4.3’den küçükse, Brown ve ark., 2005), bu dönemde gübre ilavesi yapılabilir. Azotlu gübre çeşitleri ile ilgili yapılan bazı çalışmalarda, sızıntı, yüzey akışı vb. kayıplar olmadığı sürece, verim yönünden önemli farklılık olmadığı belirtilmektedir. Yeterli nemin bulunmaması gübrenin etkinliğini sınırlandırabilmektedir.
Toprakta pH 7.3’den büyük, sıcaklık yüksek, toprak yüzeyinde bitki artıkları bulunması gibi problemler, üre ve amonyum nitrat gübrelerinde, kayıpları arttırabilmektedir. Üst gübrenin sabah ya da aksam serinliğinde uygulanması, azotlu gübrenin yapraklara verdiği zararı azaltacaktır. Azotlu gübrenin yüzeyden uygulanması kolaylık ve herbisitlerle beraber uygulanabilme gibi avantajlar sağlasa da, buharlaşma ile azot kaybı olması gibi dezavantajları vardır.
Azot gübrelemesi ve protein oranı ilişkisi Buğdayda tane verimi ve protein oranı yazlık ve kışlık çeşit, genetik özellik ile sıcaklık, ekim sıklığı, toprak nemi gibi iklim özelliklerine göre değişsede, en önemli etken toprakta kullanılabilir azot varlığıdır. Verimi etkileyen yetişme koşulları, protein oranı üzerinde de etkilidir. Yumuşak beyaz buğdayların protein oranı %10, sert buğdayların %11-14 olması istenir (Wysocki ve ark., 2006). Kırmızı sert kışlık buğdaylarda protein oranı en az %12.5, kırmızı sert yazlık buğdaylarda %14 olması, ekmeklik kalitesi bakımından önemlidir. Sert buğdaylarda protein oranını artırmak için, Şekil 3’de görüleceği üzere, maksimum verim için gerekli azot miktarından daha fazla azotlu gübre uygulanması gerekmektedir. 100 kg tane verimi için 2.6 ile 3.3 kg da-1 N uygulandığında maksimum verim alınabilmekte ancak, elde edilen buğdayın protein oranını %14’e çıkarmak için bu değerin 4.6-5.3 kg da-1 N arasında olması gerektiği belirtilmiştir.
BUĞDAY VE ARPADA GÖRÜLEN ÖNEMLİ BESİN ELEMENTİ NOKSANLIKLARI
Azot Noksanlığı; Noksanlık belirtileri ilk (alt) çıkan yapraklarda en şiddetli olarak görülür. Yaprağın uç kısmından başlayarak yaprak kınına doğru yeşil renk yerine önceleri açık yeşil ve daha sonra sarımsı yeşil renk oluşur. Buğday bitkisinin boğum araları kısalır, kısa boylu bitkiler oluşur, daneler tam dolmaz, buruşuk kalır. Un randımanı ve kalitesi (ekmek veya makarna) azalır. Azot fazlalığından ise boğum araları uzar, rüzgar ve yağıştan yatma görülür, bitkinin su tüketimi artar, özellikle makarnalık buğdaylarda ve biralık arpada kalite azalır.
Fosfor Noksalığı; Gelişmenin ilk dönemlerinde ve özellikle kışı sert geçen yörelerde daha çok görülür. İlk çıkan yaşlı (alt) yapraklarda damar aralarında mavimsi yeşil ve daha ileri sahalarda Erguan (morumsu ) rengi meydana gelir. Tohum bağlama azalır ve verim çok düşer.
Potasyum Noksanlığı; Çok kumsal ve hafif bünyeli topraklar hariç noksanlık belirtisi fazla görülmez. Noksanlık belirtileri Azot ve fosforda olduğu gibi önce yaşlı (alt) yapraklarda görülür. Yaprağın uç kısmından itibaren damar araları sararır daha ileri safhalarda kahverengine dönüşerek yaprakların uç kısmı kurur.
Çinko Noksanlığı; Noksanlık belirtileri sapa kalkma döneminde daha belirgin olarak ortaya çıkar. Genç (tepe) yapraklarda damar aralarında küçük açık sarı yeşil danecikler halinde noksanlık belirtileri görülür. Bazı hallerde yapraklar daralır ve küçük kalır, verim çok azalır.
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri