Bitki Islahı - Monohibrit Çaprazlama Nedir?

Mendel, arı döl yuvarlak ve buruşuk bezelyeleri çaprazladığında, F1 dölünün hepsinin yuvarlak tohumlu olduğunu gördü. F1’de kendini gösteren karaktere (yuvarlak tohum) dominant, gizli kalana(buruşuk tohum) resesif adını verdi.

Mendel daha sonra F1 dölünü kendi aralarında çaprazlayarak (kendileştirme) F2 dölünü elde etti. F2 dölünde oluşan tohumların yaklaşık ¾’ü yuvarlak, ¼’ü buruşuk tohumluydu. Böylece F2 dölünde fenotip bakımından baskın özelliğin çekinik özelliğe oranının 3 : 1 olduğunu belirledi. Genotip oranı 1 : 2 : 1 şeklinde ortaya çıkmaktaydı. Mendel, aynı çalışmaları değişik karakterler üzerinde defalarca yaptığında aynı sonuçları elde etti.

Çaprazlama deneylerinde Mendel’in elde ettiği sonuçlar Mendel Kanunları adı altında toplanmıştır. 

Bunların en önemlileri şu şekilde özetlenebilir:

• Karakterlerin nesillere geçmesini sağlayan belirli birim faktörler (genler) vardır.
• Kalıtım birimi olan genler bireylerde çift olarak bulunur (alel gen). Bu aleller farklı olduğu zaman, biri fenotipte ortaya çıkarken diğeri gizli kalır.
• Bir karakter bakımından farklı iki arı döl (homozigot) birey çaprazlandığında, oluşan F1 dölünün hepsi melez ve birbirine benzer olur(Benzerlik kanunu).
• Bir çift alel genden her biri gametlere değişmeden eşit bir olasılıkla geçer. Yani oluşan gametler her gen çiftinden sadece birini alır (Ayrılma Kanunu).