Odun Çürüklüğü Hastalığı (Basidiomycetes)

Odun Çürüklügü

Basidiomycetes Odun Çürüklük Etmenleri 

Hastalık etmeninin genel özellikleri:

Tas çekirdekli meyve agaçlarinin asiri sekilde odun çürüklügüne neden bir çok fungus vardir. Bunlardan bazilari asagida siralanmistir;

1. - Ceriporia spissa (Schwein.) Rajchenberg 
2. - Cerrena unicolor (Bull.:Fr.) Murrill 
3. - Coprinus spp. 
4. - Coriolopsis gallica (Bull.:Fr.) Ryvarden 
5. - Daedaleopsis confragosa (Bolten:Fr) J. Schröt. 
6. - Dendrophora erumpens (Burt) Chamuris 
7. - Fomes fomentarius (L.:Fr.) J. Kickx fil. 
8. - Fomitopsis cajanderi (P. Karst.) Kotlaba & Pouzar 
9. - F. pinicola (Sw.:Fr.) P. Karst. 
10. - F. rosea (Albertini & Schwein.:Fr.) P. Karst. 
11. - Ganoderma annularis (Fr.) R.L. Gilbertson 
12. - G. applanatum (Pers.) Pat. 
13. - G. brownii (Murrill) R.L. Gilbertson 
14. - G. lucidum (Curtis:Fr.) P. Karst. 
15. - Gloeophyllum sepiarum (Wulfen:Fr.) P. Karst. 
16. - G. trabeum (Pers.:Fr.) Murrill 
17. - Gloeoporus dichrous (Fr.:Fr.) Bres. 
18. - Hyphodermella corrugata (Fr.) J. Eriksson &Ryvarden 
19. - Inonotus dryophilus (Berk.) Murrill 
20. - Irpex lacteus (Fr.:Fr.) Fr. 
21. - Laetiporus sulphureus (Bull.:Fr.) Murrill 
22. - Maireina marginata (McAlpine) W.B. Cooke 
23. - Oxyporus corticola (Fr.:Fr.) Ryvarden 
24. - O. latemarginatus (Durieu & Mont.) Donk 
25. - O. populinus (Schumach:Fr.) Donk
26. - O. similis (Bres.) Ryvarden 
27. - Perenniporia fraxinophila (Peck) Ryvarden 
28. - P. medulla-panis (Jacq.:Fr.) Donk 
29. - Phanerochaete velutina (DC.:Fr.) P. Karst. 
30. - Phellinus ferreus (Pers.) Bourd. & Galzin 
31. - P. ferruginosus (Schrad.:Fr.) Pat.
32. - P. gilvus (Schwein.:Fr.) Pat. 
33. - P. igniarius (L.:Fr.) Quél. 
34. - P. pomaceus (Pers.) Maire 
35. - Pholiota spp. 
36. - P. varius Fr. 
37. - Pycnoporus cinnabarinus (Jacq.:Fr.) P. Karst. 
38. - Schizophyllum commune Fr.:Fr. 
39. - Sistotrema brinkmanni (Bres.) J. Eriksson 
40. - Stereum spp. 
41. - Trametes elegans (Spreng.:Fr.) Fr. 
42. - T. hirsuta (Wulfen.:Fr.) Quél. 
43. - T. versicolor (L.:Fr.) Pilat 
44. - Tyromyces chioneus (Fr.:Fr.) P. Karst. 
45. - T. galactinus (Berk.) J. Lowe 

Odun çürüklük funguslarin bir çogu Basidiomycota içerisinde yer almaktadir. Bu funguslar basidiumlari içeren sapkali mantar gibi farkli basidiocarplar meydana getirirler. Basidiosporlar büyük bir basinçla basidiumlardan disari firlatilir ve bunlar hava akimlari ile etrafa yayilmaktadir. Odun çürüklük funguslari bitki dokularina yaralanmis dokulardan giris yapar. Budama, günes yanikligi, yildirim ve tarim aletlerinden meydana gelen yaralanmalar agaçlarin duyarligini arttirabilir. Büyük yaralar çürüklük funguslarinin genellikle giris yerleridir. Fungal etmenin misel gelismesi besin kaynagi olarak agaçlarin odunlari üzerinde kolonizasyonu ya da faydalanmasi seklinde olur. Uygun çevre ve fizyolojik kosullar altinda funguslarin odunlara kolonize olmasindan sonra, basidiomycata sinifina ait funguslarin basidocarplari gelisir. Aseksüel sporlar ise bu çürüklük funguslarinda fazla ortaya çikmayabilir. Odun çürüklük etmenleri genellikle bakimsiz ve yasli agaçlarda ortaya çikar, fakat bazi durumlarda genç agaçlarda da görülebilir. Çürüklük etmenleri diger patojen virüs, bakteri, fungus ve MLO gibi organizmalarinin istalasindan sonra sekonder infeksiyonlar olarak ortaya çikmaktadir. Bir agaçta görülen çürüklük te genellikle bir kaç çürüklük etmeni sonucunda ortaya çikar. 

Hastalık Etmeninin Belirtileri (Simptomları):

Canli agaçlarda iki tip odun çürüklügü meydana gelebilir; beyaz çürüklük ve kahverengi çürüklük. Beyaz çürüklük açik bir renkli, nemli, yumusak ve mantarimsi odunlarin olusmasina neden olur. Tüm hücre duvarinin tüm ana komponentleri (seluloz, hemiseluloz veya lignin) parçalanir. Beyaz çürüklük sonucu odunlarin saglamligi çürüklügün ileri devresinde tamamen azalmaktadir. Odunlarin kahverengi çürüklügü kahverengi, kuru ve kolayca ufalan bir yapidadir. Hücre duvari polisakkaridlerin çogu bu çürüklük sonucu parçalanir, ama lignin componentleri degismeden kalir ya da çok az degismektedir. Kahverengi odun çürüklü sonucunda odunlarin saglamligi çürüklük basladiktan kisa bir süre sonra önemli ölçüde azalir ya da tamemen kaybolur. Bu çürüklükler korunmasiz olan odun dokularinda ortaya çikar yapisal zararlanmalara neden olarak büyük zararlara neden olabilirler. Odun çürüklükleri büyük gövdelerin siddetli esen rüzgarlarda kirilmasina ya da toprak seviyesinden itibaren devrilmesine ve adventif köklerin olusmasina neden olabilir, ayrica agaçlarin canliligin kaybolmasina ve geriye dogru ölümlerinede sebebiyet verebilir. 

Mücadelesi 
 

Kültürel mücadele

• 1. Odun Çürüklügüne neden olaçak yaralanmalari mümkün mertebe azaltmali ve agaçlarin canli gelismesine neden olacak tüm diger kültürel praktikler uygulanmali. 
• 2. Damlama sulama ya da uygun bir sulama yapilarak agaç gövdeleri mümkün mertebe islanmamali.
• 3. Kültüvasyon ve sürme islemleri sonucunda bitkilerin gövde ve diger toprak alti organlari zararlanmamasina dikkat edilmeli. 
• 4. Budama islemleri sürgünler çok büyümeden önce yapilmali ve açilan yaralarin hizla iyilesmesi için tüm kültürel pratikler uygulanmali ve açilan yaralar, özellikle büyük yaralar asi macunu ile kapatilmali.
• 5. Agaçlarin gövdeleri koyucu bir fungisit ile ya da kireç ile boyama yapilabilir. 

Kimyasal mücadele

Bu hastalik etmenlerine karsi daha çok kültürel pratikler uygulanmali, yaliniz bordu bulamaci ya da sönmüs kireç agaç gövdelerine sürülebilir.