Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Organik Tarımda Yasal Uygulamalar Nelerdir?
4. ORGANİK TARIMDA YASAL UYGULAMALAR
- 4.1. Giriş
- 4.2. Yönetmelik Çalışmaları
- 4.3. Organik Tarım Yürütme ve İzleme Organları
- 4.4. Organik Tarım Metodu’nun Genel Kuralları
- 4.5. Organik Tarıma Başlama
- 4.6. Kontrol ve Sertifikasyon Çalışmaları
- 4.7. Organik Tarım Ürünlerinde Kullanılacak Logolar
- 4.8. Organik Tarım Eğitim Çalışmaları
- 4.9. Sözleşmeli Tarım
- 4.10. Ekolojik Tarımda Proje Hazırlama ve Yönetim
4.1. Giriş
Dünya ticareti 1970’li yılarda başlamış olan organik tarımdaki gelişmelere uygun olarak, Avrupa orijinli firmalar Türkiye’den organik ürün talebinde bulunmuş ve böylece 1984-1985 yıllarında kuru üzüm ve incirin organik olarak üretilmesi ile ülkemizde başlamıştır.
Türkiye’de 1990 a kadar sadece 8 üründe organik üretim yapıldığı halde 2000 yılında bu miktar 95 ürüne çıkmıştır. 1990 yılında 1.037 ha olan üretim alanı ise 2000 yılında 52.002 hektara, 1037 adet olan üretici sayısı aynı süre içinde 18.375 kişiye ulaşmıştır.
2000 yılı organik üretim miktarı kuru ve kurutulmuş meyveler ve tohumlarda 143.819 ton, yaş meyvelerde 20.940 ton, sebzelerde 4.200 ton, tarla bitkilerinde 38.416 ton, üzümsü meyvelerde 3.082 ton ve tıbbi bitkilerde 3.096 ton ve diğerlerinde ise 5.714 tondur.
4.2. Yönetmelik Çalışmaları
Gelir düzeyi yüksek ülkeler başta olmak üzere, birçok ülkelerde bilinçlenerek örgütlenen üretici ve tüketiciler, doğayı tahrip etmeyen yöntemlerle, insanlara toksak etki yapmayan tarımsal ürünleri üretmeyi ve tüketmeyi tercih etmeye başlamışlardır. Bu amaçla yeni bir üretim tarzı, konvansiyonel tarıma alternatif olarak konmuş ve değişik ülkelerde ekolojik veya organik tarım isimlerimle anılmıştır. Organik tarım Avrupa Birliği ve FAO tarafından alternatif üretim yöntemi olarak kabul edilmiş ve programlarına alınmıştır.
1972 yılında tüm dünyadaki organik tarım hareketlerini bir çatı altında toplamak ve düzenlemek amacıyla IFOAM ( Uluslararası Tarım Federasyonu) Teşkilatı kurulmuştur.
Türkiye’de Avrupa topluluğundaki gelişmelere uyum sağlamak üzere Tarım ve Köy işleri Bakanlığının çeşitli kurum ve kuruluşlarının işbirliği ile 18 Aralık 1994 tarih ve 22145 sayılı “ Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin Ekolojik Metotlarla Üretilmesine ilişkin Yönetmelik” Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Organik olarak üretilen ve sertifikalandırılan ürünlerin ihracatı için gerekli düzenlemeler yapılarak 06 Ocak 1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete yayımlanan İhracat Rejim Kararı ihracat Yönetmeliğinde Organik Tarım Ürünleri Sertifikaya Bağlı Kayda Tabi ürünler listesinde yer almıştır.
Organik ürünlerin taşınması ve pazarlamasında. 16/ 11/ 1997 tarihli ve 231 72 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Kodeksi Yönetmeliği ve 9/6/1998 tarihli ve 23367 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine dair Yönetmelik hükümlerine uyulur.
Organik tarımın Esasları ve Uygulamasına ilişkin Yönetmelik 11 Temmuz 2002 tarih ve 24812 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Bu yönetmelik, bozulan ekolojik dengeyi yeniden tesis etmek, bitki, hayvan ve insan sağlığını koruyan organik ürünler ve ürünlerin üretimi için kullanılacak girdilerin üretimini sağlamak, organik üretimi yurt genelinde yaygınlaştırmak, organik ürünlere talebi arttırmak, tüketiciye sağlıklı, kaliteli organik ürünler sunmak, organik ürün ve girdi ithalatını disipline etmek, organik ürün ihracatını geliştirmek amacıyla bitkisel, hayvansal ve su ürünlerinin ve bu üretimler için kullanılan her türlü girdilerin organik tarım metoduna uygun bir şekilde üretilmesi, işlenmesi, ambalajlanması, etiketlenmesi, depolanması ve taşınması ile yurt içinde ve dışında pazarlamasındaki her aşamanın kontrolünün yapılması, sertifikalandırılması, denetlenmesi hususlarında uygulanacak esasları belirlemek maksadıyla hazırlanmıştır.
Yönetmelik kapsamında her türlü bitkisel ve hayvansal ürünler, su ürünleri ve girdilerin organik tarım metoduna uygun olarak üretilmesi ile orman ve doğal alanlardan organik tarım ilkelerine uygun olarak ürün toplanması, bu ürünlerin işlenmesi, ambalajlanması, etiketlenmesi, depolanması, taşınması, yurt içinde ve dışında pazarlaması, kontrolü, sertifikalandırılması ve denetlenmesine ilişkin teknik ve idari hususlar bulunmaktadır.
4.3. Organik Tarım Yürütme ve İzleme Organları
Organik yürütme ve izleme organları; organik tarım komiteleri, organik tarım ulusal yönlendirme komitesi, organik tarım ulusal ticaret komitesi ve organik tarım proje ve araştırma ulusal komitesi olmak üzere dört bölümü içermektedir.
Organik tarım komitesi, Bakanlık Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığında; Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü ve Dış İlişkiler ve Avrupa Topluluğu Koordinasyon Dairesi Başkanlığından konu uzmanı teknik görevliler veya kuruluşları tarafından görevlendirilecek elemanlardan oluşur. Komite başkanlığı ve sekreteryası, Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu tarafından yürütülür.
Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi; Bakanlık Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanı başkanlığında, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, ihracatı Geliştirme Etüt Merkezi, Türk Ziraat Mühendisleri Odası, Veteriner Hekimler Konseyi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği Derneği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, ihracatçı Birlikleri, sivil toplum örgütleri ile Komitenin toplantı gündemiyle ilgili görüşlerinin alınmasında yarar gördüğü kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşur. Olağan olarak yılda iki kez toplanır.
Organik Tarım Ulusal Ticaret Komitesi. Bakanlık, Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanı başkanlığında, Dış Ticaret Müsteşarlığının ihracat Genel Müdürlüğü, Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü ve Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü, Gümrük Müsteşarlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi, ihracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri konu uzmanları, Tüm Gıda İthalatçıları Derneği, Tüm Gıda İhracatçıları Derneği, Komitenin toplantı gündemiyle ilgili görüşlerinin alınmasında yarar gördüğü kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşur. Olağan olarak yılda dört kez toplanır.
Organik Tarım Proje ve Araştırmaları Ulusal Komitesi; Bakanlık, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürü başkanlığında, toplantı gündemine göre, Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi üyesi kuruluşların araştırma ve proje birimleri, Bakanlığa bağlı araştırma enstitüleri, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu, Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama Merkezi ve Üniversitelerin ilgili fakültelerinin organik tarım konusunda uzmanlaşmış temsilcilerinden oluşur. Olağan olarak yılda iki kez toplanır.
4.4. Organik Tarım Metodu’nun Genel Kuralları
A11 Temmuz 2002 tarih ve 24812 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Yönetmelikte belirtilen kurallara uymak kaydıyla tüm ülke sathında organik tarım metodu uygulanabilir. Bu konuda aşağıdaki koşullara uyulur.
A1. Karayolları Genel Müdürlüğü ağındaki ana yollara, 1 Km. mesafedeki tarım arazilerinde organik bitkisel üretim yapılamaz.
A2. Ağır sanayi tesisleri, reaktör, hidrolik ve termik enerji santrallerine, maden işletmelerine, kentsel atıkların toplu olarak bırakıldıkları alanlara 3 Km. mesafedeki tarım arazilerinde organik tarım yapılamaz.
A3. Burada bahsedilen hususlar dışında, çevre kirliliğinden şüphe duyulan alanlarda organik tarım yapılıp yapılmayacağına, konu uzmanlarının raporu istenerek kontrol ve /veya sertifikasyon kuruluşu tarafından karar verilir.
Organik tarım, sözleşmeli tarım esasına dayanır. Sözleşme; Bakanlığın, 1/8/1998 tarihli ve 23420 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan, Sözleşmeli Tarımsal Ürün Yetiştiriciliği ile ilgili Usul ve Esaslar Hakkındaki Tebliğ hükümetlerine göre sözleşmeli müteşebbise yaptırılır.
Organik tarım, bir kontrol ve /veya sertilikasyon kuruluşunun denetiminde yapılır.
4.5. Organik Tarıma Başlama
Organik tarım metoduyla üretim yapmak isteyen herhangi bir müteşebbis bir kontrol ve/veya sertifikasyon kuru başvurur.
Kontrol ve /veya sertifikasyon kuruluşu, başvuruda bulunan müteşebbisin organik tarım metoduyla üretim yapıp yapmayacağına karar verir.
Uygun bulunan müteşebbis, kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu ile sözleşme yapar. Müteşebbis, organik tarım faaliyetini bireysel olarak yapabildiği gibi, bir proje dahilinde de yapabilir. Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu, müteşebbis ister bağımsız, ister proje dahilinde olsun, müteşebbise bir kot numarası verir. Bu kod numarasını, her türlü sözleşmenin bir örneğini ve sözleşme yaptığı müteşebbislerin listesini, gereği için Komiteye, bilgi için de,organik tarımın yapılacağı İl veya İlçe Tarım Müdürlüğüne en geç bir ay içinde bildirmek zorundadır. ilçe Tarım Müdürlüğü, kendisine bildirilen müteşebbisi derhal kayıt altına alır ve il Tarım Müdürlüğü, Proje ve İstatistik Şube Müdürlüğüne bildirilir. Kod numarası, Komitece hazırlanacak ve kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşlarına bildirilecek kodlama sistemine göre verilecektir.
Orman alanlarından ürün toplayan müteşebbis, ürün toplamadan önce, Orman Bakanlığından izin almak zorundadır. Bu izinle, bir kontrol ve / veya sertifikasyon kuruluşuna başvurarak, alanın ürün toplamaya uygun olup olmadığını tespit ettirir. Uygunluğu durumunda sözleşme imzalar. Doğal alanlardan ürün toplayan müteşebbis, ürün toplamadan önce, bu alanların mülkiyetinin veya kullanma hakkının ait olduğu makamdan izin almak zorundadır. Bu izinle, bir kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşuna başvurarak, alanın ürün toplamaya uygun olup olmadığını tesbit ettirir. Uygunluğu durumunda sözleşme imzalar.
Su ürünleri üretimi yapacak müteşebbis, kamuya ait alanda üretim yapacaksa. ilgili kurumdan gerekli izinleri alır. Bu izinle bir kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşuna başvurarak, alanın su ürünleri yetiştiriciliğine uygun olup olmadığını tesbit ettirir. Uygunluğu durumunda sözleşme imzalar.
Komite ve İl Tarım Müdürlüğü, Proje ve İstatistik Şube Müdürlüğü, kendisine bildirilen müteşebbisi organik tarım metodu uygulayan müteşebbis olarak kayıt altına alır. Kayıt altında olmayan her türlü müteşebbis organik tarım faaliyetinde bulunamaz.
4.6. Kontrol ve Sertifikasyon Çalışmaları
Organik tarım kontrollü ve sertifikaya bağlı bir üretim faaliyetidir. Ülkemizde organik tarım faaliyetlerini yönetmelik uyarınca Bakanlığımızdan yetki almış özel organlar tarafından yapılmaktadır. Kontrol iki aşamadan oluşur. Bunlardan birincisi müteşebbis kontrolüdür. Komite bu yetkiyi kontrol ve/ veya sertifikasyon kuruluşuna devreder. İkincisi ise, kontrol ve/ veya sertifikasyon kuruluşunun kontrolüdür. Kontrolyel veya sertifikasyon kuruluşunun kontrolü ve denetlenmesi yetkisi Komiteye aittir. Her iki kontrolün de güvenirliği açısından Komite gerekli görür ise, kendisinin veya bir kontrol ve/ veya sertifikasyon kuruluşunun yaptığı bir kontrolü, Tarım İl Müdürlüğü, Proje ve istatistik Şube Müdürlüğünde çalışan organik tarım uzmanına, başka bir kontrol ve /veya sertifikasyon kuruluşuna, kontrolöre veya uygun göreceği uzman kişi veya kuruma yeniden kontrol ettirebilir veya denetleme yetkisi verebilir. Kontrol yetkisi verilen kuruluşlar veya kontrolörler yetkilerini başka bir kurum ve/veya kuruluşa veya kişiye devredemez.
Ülkemizde kontrol ve/veya sertifikasyon faaliyetinde bulunmak isteyen yerli veya yabancı özel veya resmi kuruluşlar Bakanlık bünyesinde bulunan Organik Tarım Komitesine başvurur. Komite tarafından gerekli incelemeler yapıldıktan sonra uygun bulunan kuruluşlara 3 ay içinde kontrol ve /veya sertifikasyon izni verilir.
Bugüne kadar 7 yabancı ve 1 adet Türk firmasına kontrol ve sertifikasyon faaliyetinde bulunma izni verilmiştir.
Ülkemizde, BCS-ÖKO GARANTİE, İMO, ECOCERT, SKAL, INAC, BİO AGRİCOOP yabancı kontrol ve sertifikasyon firması, EKOTAR yabancı kontrol firması ve ETKO ise Türk kontrol ve sertifikasyon firması olarak faaliyet göstermektedir.
Organik olarak üretilen tarımsal ürünler ihraç edilirken 06 Ocak 1996 tarih ve 225 15 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “İhracat Rejim Kararı “ve buna bağlı “İhracat yönetmeliğine” göre her ihraç edilen parti için kontrol organından bir ihracat sertifikası alınmakta ve bunu İhracatçı Birliklerine ibraz ettikten sonra ürünün ihracatına izin verilmektedir.
4.7. Organik Tarım Ürünlerinde Kullanılacak Logolar
11 Temmuz 2002 tarih ve 24812 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğe göre organik tarımsal ürün veya organik tarımsal madde üreten ve pazara sunanlar ambalâj logo kullanmak zorundadırlar. Bu logoları üzerinde bulundurmayan ürünler organik olarak iç ve dış pazara sunulanlar, reklam ve tanıtım yapılamaz ve bu kelimeler veya kısaltmalarıyla patent için başvuramazlar.
Bu logoların bulunduğu etiketleri, Bakanlık kendi basar veya bastırır. Etiketi kullandırma yetkisi Bakanlık yetkili organı Komiteye aittir. Bu logo, bu Yönetmelik hükümlerine göre üretimi yapılmış ham madde, yarı mamul veya mamul tarımsal organik üretim maddelerine, Bakanlığın yetki verdiği kontrol ve /veya sertifikasyon kuruluşlarınca müteşebbislere vererek kullandırılır.
Üretimin niteliği, ebadı ve ambalajın türüne göre logo örneklerinden biri kullanılır. Logoların çapı, 20 mm den küçük 40 mm den büyük olamaz. Verilen renkler dışındaki renkler ve tonlar kullanılamaz. Logolarda kullanılacak renkler Yeşil, mavi, siyah ve beyazdır.
4.8. Organik Tarım Eğitim Çalışmaları
Ülkemiz, organik tarım konusunda son yıllarda hızlı gelişme göstermiştir. Bulunduğu coğrafik konum, iklim ve toprak yapısı, ürün çeşitliliği, tarımda çalışan nüfusun fazla olması gibi faktörlere bağlı olarak uygun bir yapı göstermektedir. Ülkemizdeki organik tarım hareketinin sağlıklı gelişmesini desteklemek amacıyla 1992 yılında İzmir'de E.Ü. Ziraat Fakültesi bünyesinde Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) kurulmuştur.
Bu derneğin amacı; organik tarımın tanıtılmasına, yayılmasına ve bu konuda bilimsel araştırmaların yapılmasına çalışmak, organik tarım konusunda faaliyette bulunan kişi, kurum ve kuruluşlara yardımcı olmak, organik ürünler için iç pazar oluşturmak, sertifikasyon ve teftiş çalışmalarında organizasyon desteğinde bulunmak,üretim, işletme ve pazarlama aşamalarında ortaya çıkan tüm sorunların çözümünde ilgili yerli ve yabancı, özel ve tüzel, kişi ve kuruluşlar ile ilişkilerde bulunmak, inceleme yapmak, rapor düzenlemek ve kamuoyunu aydınlatmaktır.
Organik tarım dalında faaliyet gösteren kişilerin bilimsel niteliklerinin geliştirilmesine yardımcı olacak her türlü konferans, sempozyum, seminer, toplantı ve inceleme gezilerini destekler ve kurslar açar. Organik tarıma uygun tarım politikaları, yönetmelikler geliştirir ve uygular, organik ürünlerin iç ve dış piyasaya yönelik tanıtımını sağlamak ve tüketimini teşvik etmek amacıyla çalışmalarda bulunur.
Tarım ve Köy işleri Bakanlığının Yatırım Programı kapsamında Organik Tarımın Yaygınlaştırılması ve Kontrolü için bir proje geliştirilmiştir. Bu proje ile tüm ülke çapında organik tarım ürünlerinin yetiştiriciliğini yaygınlaştırmak, ihracatçı taleplerini karşılamak, ürün çeşit ve miktarını arttırmak ve bunların yönetmelik esaslarına göre yapabilmek için eğitim çalışmalarına başlanmıştır. Bu eğitim çalışmalarıyla gerek çiftçiyi gerekse kontrol firmalarının faaliyetlerini denetleyecek düzeyde bilgi sahibi olacak Bakanlık elemanlarının ve kontrol firmalarında ihtiyaç duyulan yeni kontrol adaylarının eğitimleri sağlanmıştır.
1997 yılında başlayan eğitim çalışmaları İl Müdürlüğümüz, ETO Derneği ve E.Ü. Ziraat Fakültesinin ortak çalışmalarıyla gerçekleştirilmiştir. Bugüne kadar düzenlenen kurslarda bakanlık personeli ile çeşitli kuruluşlarda çalışan ve işsiz ziraat mühendisi olmak üzere toplam 548 ziraat mühendisi eğitilmiştir. Ayrıca 81 ilin Çiftçi Eğitim ve Yayım ile Proje ve istatistik Şube Müdürlerinin eğitimleri de gerçekleştirilmiştir.
Organik Tarımın Kontrolü ve Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında eğitim çalışmaları yer yıl teknik eleman düzeyinde gerçekleştirilmektedir.
4.9. SÖZLEŞMELİ TARIM (SÖZLEŞMELİ TARIM TEBLİĞİ UYGULAMASI)
Sözleşmeli tarım veya sözleşmeli çiftçilik, tarımsal üretim yapan çiftçilerle bunların ürünlerini satın alacak özel veya tüzel kişiler arasında “sözleşme”ye dayalı bir üretim şeklini ifade etmektedir.
Sözleşme üretici ve üretilecek ürünü alacak alıcı arasında yapılır. Üretici belirli bir genişlikteki arazisini bu ürüne tahsis edeceğini veya belirli miktarda ürünü alıcıya teslim edeceğini taahhüt eder. Buna karşılık alıcı belirli giderleri ( tohum, fide, fidan, gübre, ilaç vb.) ve gerekli teknik bilgiyi üreticiye vermeyi ve üretilen ürünü belirli fiyatlardan almayı taahhüt eder.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, sözleşmeli tarımsal üretimin düzenlenmesi amacıyla bir tebliğ yayınlamıştır. 1 Ağustos 1998 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Sözleşmeli tarımsal Ürün Yetiştiriciliği İle İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğe göre aşağıda belirtilen hususların sözleşmede yer alması zorunludur.
A1. Tarafların adı ve unvanı, faaliyet gösterdikleri ve ikamet ettikleri yerin açık adresi
A2. Sözleşmeye konu ürünün cinsi, çeşidi, muhtemel teslim miktarı, teslim yeri, şekli ve zamanı, ürünün üretimi için kullanılacak yöntem veya yöntemlerle ilgili olarak hazırlanan ve ürünün yetiştirilmesi ile ilgili faaliyetlerin plan ve bilgileri, muhtemel hasat ve kesim tarihi tartım yeri ve nakliye ile ilgili temel hususlar, bu faaliyet ile işlemlerin sorumluluklarının ait olduğu özel ve tüzel kişilerin belirlenmesi.
A3. Üretimin yapılacağı yer, ürüne ait var ise “Türk Standartları Enstitüsü” standardı veya alıcı tarafından belirlenecek kalite normları, ürünüm muhtemel satış fiyatı ile ürün bedelinin ödeme zamanı ve şekli, taksitli ödemelerde ödeme planına göre uygulanacak faiz oranları.
A4. Üretim faaliyetlerinin başlangıcından ürünün teslim ine kadar olan dönemlerde, her ürün ve üretim faaliyetlerinin kendi özellikleri gereği olarak, üretimin her evresinde gerekli olacak ana madde, yardımcı madde, malzeme ve teçhizat gibi girdilerin, nakdi avansın veya işletme kredilerinin; birim fiyatı, tutarı, temin şekli, teslimi, ödeme şekli ve zamanı.
A5. Ürünün , sözleşme yürürlükte kaldığı süre içerisinde üçüncü kişilere satılamayacağı.
A6. Teslim edilecek ürünün sözleşmede yer alan normları dışında; ticari değerini etkileyecek herhangi bir şekilde hatalı, hileli, bozuk, çürük. hasta, başka ürünlerle karışık, deforme olmayacağı.
A7. Sözleşme ile belirlenen miktarın yalnızca alıcıya satılabileceği ve alıcının sözleşmeye uygun olarak belirtilen ürünü satın almak zorunda olduğu.
A8. Üretim yerlerinin, üretimin her safhasında, alıcı veya alıcı tarafından tayin edilen kimselerce kontrol yetkisinin bulunduğu.
A9. Üretici veya üreticinin resmen vekil tayin ettiği kişi veya kişilerin üretim süresince üretime nezaret etme zorunda olduğu.
A10. Üretimin yapılacağı yeri belgelemek için üretimin yapılacağı yere ait tapu senedi veya kira sözleşmesi ile kadastro planı veya çaplı tasarruf belgesinin yoksa alıcının kabul edeceği bir belgenin bir örneğinin sözleşmeye ekli olması.
A11. Ürünün, sözleşmede gösterilen üretim yeri dışındaki bir yerde üretilmiş ürünlerle karıştırılamayacağı.
A12. Alıcı tarafından sözleşme karşılığı yapılan üretim faaliyetleri ile ilgili her türlü girdi ve nakdi avansın bu sözleşmeli üretimin yapılacağı Yerin dışında kullanılamayacağı.
A13. Don, kuraklık, deprem, sel, kasırda gibi doğal afetlerin ilgili resmi makamlardan alınacak raporlar ile belgelendirilmesi halinde ise üreticiden tazminat talep edemeyeceği, grev, lokavt. işletmede meydana gelen önemli teknik arıza veya iflasın ilgili resmi kuruluş raporu ile belgelendirilmesi halinde ise üreticinin, alıcıdan tazminat talep edemeyeceği
A14. Üretimden teslime kadar olan tüm safhalar için kabul edilebilir toplam fire miktarının belirtileceği.
A15. Üretimin ekolojik tarım esaslarına veya entegre mücadele programlarına uygun olarak yapılıp yapılamayacağı.
A16. Sözleşmenin noterde yapılması durumunda noter masraflarının alıcı tarafından ödeneceği.
A17. Bitkisel üretimin, Tarım müdürlüklerince önerilen münavebe planına uygun olarak, hayvansal ve su ürünleri üretiminin Bakanlıkça belirlenen esaslara göre yapılacağı.
A18. Ürün kalitesinin belirlenmesi için numunenin, hangi esaslara göre alınacağı.
A19. Sözleşmede yer alan taahhütlerden herhangi birisine uyulmaması halinde taraflarca hangi mahkemelerin ve icra müdürlüklerinin yetkili olarak kabul edildiği,
Taraflar, yukarıda belirtilen genel hükümlere aykırı olmayacak şekilde sözleşmeye özel hükümler koyabilirler Bu genel hükümlere aykırı hükümler geçersizdir.
Üretici ve alıcının anlaşması halinde sözleşmeye esas ürünler Tarım Sigortası kapsamında sigorta ettirilir.
Ürünün, ödemeye esas fiyatı. üretici ve alıcı arasında serbest piyasa prensipleri çerçevesinde yapılacak anlaşmaya göre belirlenir.
Ürünün alıcıya teslimi sırasında , sözleşmeyle belirlenen ödemeye esas satış fiyatına göre hesaplanan ürün bedelinden alıcı tarafından üreticiye borç senedi ile verilen ayni ve nakdi avanslar düşülür. Aradaki fark, sözleşmede belirtilen ödeme planına ve şekline uygun olarak alıcı tarafından üreticiye ödenir.
Taraflar, bulunması zorunlu olan hükümler ve koymak istedikleri özel hükümleri içeren bir sözleşmeyi yazılı olarak iki suret düzenlerler. Bunun bir sureti üreticide bir sureti de alıcıda kalır. Devlet desteği olan Projeli Üretim faaliyetlerinin söz konusu olduğu durumlarda sözleşme üç suret olarak düzenlenerek bir sureti alıcı tarafından ilgili kuruluşun Müdürlüğüne verilir.
Sözleşmede yer alan taahhütlerden herhangi birisine, bir tarafın uymaması halinde, iddia sahibi taraf, Tarımsal Üretim Sözleşmesinin bir örneği ile İl veya İlçe Tarım Müdürlüğü’ne başvurarak, durumun tespit edilmesini talep eder. Tarım Müdürlüğünce görevlendirilen iki kişiden az olmayan bir heyet, durumu yerinde inceleyerek bir rapor düzenler. Bu raporun bir örneği ilgiliye verilir, Aslı Tarım Müdürlüğü’nce saklanır. Durumun bu şekilde tespitinden sonra taraflar mevcut soruna müştereken bir bir çözüm bulamazlar ise durumu yargıya intikal ettirirler. Yapılacak işlem sözleşmede belirtilen yargı organlarının kararına göre belirlenir.
Anlaşmazlık halinde, sözleşmenin yapıldığı yerdeki mahkemeler, icra daireleri yetkili ve görevlidir. Üretim hangi ilçe sınırları içerisinde yapılıyorsa o ilçenin İlçe Tarım Müdürlüğü görevli ve yetkilidir.
Üretilen ürünün miktarı sözleşmede belirtilen Muhtemel Teslim Miktarından % 25ine kadar az olması halinde alıcı için tazminat hakkı doğmaz.
Sözleşmedeki teslim miktarından fazla üretilen ürünün alıcı tarafından alınmaması halinde de üretici tazminat talep edemez.
EKOLOJİK TARIM ÜRÜNÜ YETİŞTİRİCİLİĞİ SÖZLEŞMESİ (ÖRNEK)
4.10. Ekolojik Tarımda Proje Hazırlama ve Yönetim
Ekolojik tarım, tarımsal üretimin çevreye zarar vermeden gerçekleştirildiği alternatif bir tarım yöntemidir. Ülkelerin kullandıkları ana dillerine göre Ekolojik talim aynı zamanda Organik tarım ve Biyolojik tarım olarak da adlandırılmaktadır.
Ekolojik tarım ile kimyasal tarımı ayıran özelliklerin başında, ekolojik tarımın sahip olduğu temel ilkeler gelir.
Bu ilkeler;
- 1. Doğa ile uyumlu şekilde üretim,
- 2. Kapalı sistem tarım,
- 3. Ürün münavebesi.
İşte bu nedenlerden dolayı, ekolojik tarımda alternatif tarım teknikleri ve ilkelerinin gerçekleştirilmesini sağlamak için üretimin belirli bir proje kapsamında yürütülebilmesi gerekmektedir. Ayrıca, yürütülen ekolojik üretim projesinin kontrolü ve sertifikasyonu zorunludur. Bu nedenle, öncelikle ekolojik tarımda yer alan bu kavramları ve işlevlerini tanımlayalım.
Danışman: Ekolojik üretimin gerçekleştirilmesinde bilgi ve deneyimleri ile değişik aşamalarda katkıda bulunan ve yol gösteren kişi ve kuruluşlara verilen genel isimdir.
Kontrol: Gerçekleştirilen ekolojik üretimin kurallarına uygunluğunu araştıran. bu amaçla üretici dosya bilgileri, arazi ve işletme denetimlerinin yapılmasını kontrol eden kişiye kontrolör denilmektedir.
Sertifika: Ekolojik yöntemler ile üretildiği ileri sürülen ürünün kontrolör tarafından kabul edilmesi durumunda, adı geçen ürünün ekolojik olduğunu gösteren ve ilgili kuruluşlarca düzenlenen bir belgedir.
İşte, danışman ekolojik olarak üretimi söz konusu olan ürünün projelendirilmesi, kontrole hazırlanması ve sertifikasyonun gerçekleşmesini sağlamak üzere çalışmalarını belirli bir çerçeve içerisinde yürütür. Bu çalışmalar üretici ile birlikte arazi üzerinde olduğu gibi, satın alımı gerçekleştiren tüccar, işletici ve ihracatçı ile birilikte koordine edilmesi gerekmektedir. Sistemin ve ekolojik ürü nün güvenilirliğini sağlamak için üretimden ihracata kadar her aşamanın çok açık bir şekilde olması ve belgelendirilmesi gerekmektedir. Kimyasal üretimde yer almayan bu konuların belirli bir eğitim çalışması ile birlikte ilgili kişilere verilmesi gerekmektedir.
Yapılması gerekli işlemleri aşama aşama şu ana başlıklar altında toplamak mümkündür;
Arazi:
- Ekolojik konum,
- Projeye uygunluk,
- Toprak verimliliği,
- Geçmiş yıllar tarım faaliyetleri,
- Plan/ kroki,
- Kodlama,
Ekolojik üretimin gerçekleştirilmesi planlanan arazi üzerinde, danışman tarafından arazinin ekolojik üretime uygunluğu incelenir. Yoğun bir çevresel kirliliğin ve dolayısıyla arazi ya da üretimi söz konusu ürüne bulaşma riskinin mevcut olduğu yörelerde ekolojik üretim belirli önlemler altında mümkün olabilir ya da söz konusu olamaz.
Arazi üzerinde yapılan fiziksel incelemelerde ekolojik üretim mümkün görülür ise yöntemine uygun olarak alınacak toprak örneklerinde toprak verimliliğine yönelik analizler yaptırılır. Gerek arazideki mevcut kirlilik hakkında bilgi edinmek ve gerekse ekolojik tarıma geçiş döneminin belirlenebilmesi için arazi sahibinden adı geçen arazide geçmiş yıllarda uygulanan tarımsal işlemler hakkında bilgi alınır. Arazinin kolay teşhis edilmesini ve diğer tarımsal arazilerden ayırımını sağlayacak plan ya da krokisi çizilir.
Arazi üzerinde yapılan incelemeler, toprak analiz sonuçları ve üreticiden alınan bilgiler ekolojik tarım yapısına uygun ise, adı geçen arazinin belirli bir sistem içerisinde kodlaması yapılır. Bu kodlama, o araziden elde edilecek ekolojik ürünün her aşamada izlenebilmesi açısından gereklidir.
Üretici:
- Projeye uygunluk,
- Mevcut tarımsal faaliyetler,
- Girdi kullanım ve depolama koşulları,
- İlaçlama ve toprak işleme ekipmanları,
- Ürün depolama olanakları,
- Hayvansal varlıklar,
- Dokümantasyon,
- Sözleşme,
- Kodlama,
- Ürün etiketleme,
- Eğitim.
Ekolojik tarımın daha doğrusu her türlü tarım sisteminin vazgeçilemez iki ana unsuru vardır. Bunlar; tarımsal üretimin gerçekleştirileceği alan(arazi) ve üretimi bizzat gerçekleştirecek üreticidir. İkinci unsur olan arazi üzerinde ekolojik tarım yönteminde ne gibi işlemler yapılması gerektiğini açıkladık. Şimdi üretici ile ilgili yukarıda maddeler halinde verilmiş olan işlemleri açıklayalım.
Üreticinin hali hazırda sahip olduğu tüm tarımsal faaliyetlerin açık bir şekilde bilinmesi gerekir. Bu şekilde o üreticinin projeye girişinden itibaren ileriki yıllara yönelik bütünsel bir üretim planlaması yapılabilir.
Bir üreticinin aynı yıl içerisinde farklı arazilerde farklı ürünleri ekolojik ve kimyasal üretimi söz konusu ise, tarımsal girdi kullanım çizelgesi çıkartılmalı ve bu girdilerin depolanma koşulları açık olarak belgelendirilmelidir.
Üreticinin sahip olduğu tarımsal araç parkının ekolojik tarıma yeterliliği incelenmelidir. Tüm ekipmanları kayıt altına alınmalıdır.
Hasat sonrası - satış öncesi süre içerisinde ürünlerin depolanacağı yerler incelenmeli, planlanmalı ve kayıt edilmelidir.
Ekolojik tarımın ana ilkeleri içerisinde yer alan kapalı tarımsal işletme (kendine yeterlilik) ilkesinin gereği, projede yer alacak tarımsal işletmelerin hayvansal varlığı oldukça ayrıntılı bir şekilde üretici dosyasına kayıt edilmelidir.
Arazi kodlanmasında olduğu gibi üretimin farklı aşamalarında gerekli olacak üretici kodlaması belirli bir sistem içeriğinde yapılmalıdır. Üreticiye ve bir önceki bölümde açıklanan araziye ait tam bilgi ve belgeler düzenli bir dosya içerisinde toplanır. Bu belgeler içerisinde üreticinin, Tarım ve Köy işleri Bakanlığının Ekolojik Tarım Yönetmeliğine göre üretimini gerçekleştirileceğini bildiren bir üretim sözleşmesi mutlak yer almalıdır.
Ekolojik tarım yöntemleri ile üretimi gerçekleştirilen ürün, hasat sonrası mutlak etiketlendirilmelidir. Bu etiket ürünün kime, hangi parsele ait olduğunu ve kimi diğer bilgileri içermelidir.
Gerek araziden ve gerekse üreticiden alınan tüm verilerin ekolojik tarıma yönlendirilebilmesi için, işlemin bir proje içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir. İşte bu proje kapsamındaki en önemli noktalardan bir tanesi de üretici ile birlikte gerçekleştirilecek sezon boyu eğitimdir. Bu eğitim arazi üzerinde olduğu gibi mevcut bilgi ve belgeler üzerinde ekolojik tarım felsefesinin iyi bir şekilde kavranabilmesine yönelik de olmalıdır.
Aracı, işleyici, ihracatçı:
Daha çok üretim sonrası ticari faaliyet alanı içerisinde değerlendirile bilecek bu birimlerdeki ekolojik ürünün akış kontrolü de en az arazi üzerindeki ekolojik ürünün üretimi kadar önemlidir. Aslında ekolojik tarım, üreticiden tüketiciye kadar bir bütünlük arz eder. Bu bölümlerde verilmek istenen her aşamada izlenmesi gerekli noktaların ayrı ayrı anlatımıdır.
- Depolama koşulları,
- Girdi-Çıktı kayıtları,
- Üretici satın alım makbuzları,
- Ürün sevk irsaliyesi,
- Satış faturası,
- İşletme koşullarının uygunluğu,
- İşleme öncesi ve sonrası etiketleme,
- Sözleşme,
- İhracat sertifikası
Ekolojik ürün, üretim sonrası bir aracı ile pazar akışını devam ettiriyor ise, bu aracı tarafından adı geçen ekolojik ürüne ait her türlü bilgi ve belgenin düzenli olarak dosyalanması gerekir. Bu belgelerde, o ürünün hangi üreticiye ait olduğu, ne zaman satın alındığı, miktarı, satın alım ve ambalaj şekli, nakliye şekli, eğer depolandı ise nerede ve hangi koşullarda depolandığı gibi tüm bilgilerin mevcut olması gerekir.
Adı geçen ekolojik ürün bir işleme gerektiriyor ise, bu işlemenin hangi koşullarda ve kim tarafından yapıldığı açık olarak izlenebilmelidir. Bu işletmede ne türlü işlemlere izin verilebileceği ve işletmenin uymakla yükümlü olduğu kurallar danışman tarafından işletme sahibine açıklanır ve gerekli iyileştirme koşulları belirli bir program içerisinde yürütülür. İşleme sonrası ürün, ihraç edilecek ise aynı şekilde ihracat aşamasında yapılması gerekenler düzenli olarak yerine getirilir.
Tüm bu açıklamaları ve ekolojik tarımdaki birimler arasındaki işbirliğini bir şema üzerinde göstermek istersek, ekolojik tarımda izlenmesi gereken sistemi daha iyi anlayabiliriz.
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri