Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Zeytin Çelik Alma Zamanı Ne Zaman?
Zeytin yaprakları ve kökleri dışında, bütün vejetatif aksamlarıyla üretilebilen bir ağaçtır. Zeytin fidanı üretiminde; çekirdek, yeşil çelikler, kalın dal çelikleri, yumrular, yumrulu kökler, ağaçların dibinden çıkan piç adı verilen dip sürgünleri kullanılır. Zeytin yaprakları ve kökleri dışında, bütün vejetatif aksamlarıyla üretilebilen bir ağaçtır. Zeytin fidanı üretiminde; çekirdek, yeşil çelikler, kalın dal çelikleri, yumrular, yumrulu kökler, ağaçların dibinden çıkan “piç” adı verilen dip sürgünleri kullanılır.
A-GENERATİF (EŞEYLİ) ÜRETİM: (aşıyla üretim)
Bu metodun esası çekirdekten elde edilen çöğürlerin ve ergin ağaçların aşılanmasıdır. Tohumla üretmede, çoğunlukla nesillerde az veya çok bir açılma görülür. Dünyadaki zeytin ağacı varlığının %98 ne sahip bulunan Akdeniz sahil şeridinde yer alan memleketlerde yetiştiriciliğin 19. yüzyılın sonlarına kadar kalın dal çelikleri, yumrular ve köklendirilmiş oburlar kullanılmak suretiyle yapıldığı bilinmektedir. 1880 yılından başlayarak özellikle yeni endüstiriyel zeytin bahçelerinin kurulmasında-kullanılacak vegatatif materyalin, ihtiyacı karşılayamaması genaratif üretim tipinin fidan çoğaltımında ağırlıklı olarak uygulanmasında zorunluluk yaratmış ve bu yolla ihtiyacı karşılayacak çok sayıda fidanı üretmek mümkün olmuştur
1940 yılından sonra bir yıllık zeytin çeliklerinin köklendirilerek üretim materyali olarak kullanılması konusunda başlatılan çalışmalarda büyük ilerlemeler kaydedilmiş ve (Mist PROPAGATION), şişleme metodu ile geniş çapta uygulamaya geçilmiştir. Ancak şişleme metodunda, materyal sağlama konusundaki güçlük aşılmış olmasına rağmen çok masraflı olması ve materyallerin fidan üretimine uygun olmaması gibi problemlere henüz çözüm getirilememiştir. Tüm bu hususlar dikkate alınarak generatif üretim, zeytincilikte önemini korumaktadır.
EKİLECEK TOHUMDA ARANILACAK ÖZELLİKLER VE TOHUM TEMİNİ
Generatif üretimde çöğür temininde kullanılmak üzere tohumlar şu 2 kaynaktan elde edilir.
- 1-Olivaster (Oleaster)(Yabani Zeytinlerin çekirdeklerinden.)
- 2-Kültür çeşitlerinin çekirdeklerinden. Yabani zeytinler kolay temin edilmesine karşın, tohumluk özellikleri açısından birçok istenmeyen özellikler de gösterirler.
Yabani zeytinlerin çekirdeklerinden çok çeşitli tipte çöğürler meydana gelir. Bunların gövdelerinde meydana gelen anormal dallanmalar yastıklarda karşılıklı olumsuz etkiler yapmaktadır. Oysaki kültür çeşitlerinin çekirdeklerinden daha mütecanis ve genellikle tek sürgün üzerinden gelişen çöğürler meydana gelmektedir. Yabani zeytin çekirdeklerinin çimlenme güçleri kültür çeşitlerine göre çok zayıftır.
Yabani zeytinlerin çöğürlerinde internodyum aralan çok kısa, gövde kabuklan çok incedir. Bu nedenle aşı için uygun bir ortam bulmada zorluk yaratırlar. Aşı tutma oranlan da bir hayli düşüktür. Yabani zeytin çöğürlerinin soğuğa dayanıklıkları düşüktür. Tüm bunlardan sonra yabani zeytin kullanılmasının zorunlu olduğu hallerde ak delice tipinin, kara delicelerden daha uygun olacağını belirtmekte yarar vardır. Çünkü ak deliceler çeşidi özellikleriyle kültür çeşitlerine daha fazla yakınlık göstermekte ve anaçlık vasıflan kısmen daha uygun olmaktadır. Son yıllarda zeytinci ülkelerde, generatif üretimde tohum kaynağı olarak kültür çeşitleri kullanılmaktadır. Zeytinde çekirdeklerin kabuk kalınlığının, çimlenme yüzdesi ve çimlenme gücü üzerinde önemli etkisi vardır. Çekirdek küçüklüğü çimlenme yüzdesinin düşük olacağını göstermez.
TOHUMLARIN EKİME HAZIRLANMASI
Bunda ilk iş meyve etinin çekirdekten ayrılmasıdır. Günümüzde bu işlemde, Âcapulco tipi çekirdek çıkarma makinası kullanılmaktadır. Bu aletin özelliği, embriyoya herhangi bir zararlı etki yapmadan eti çekirdekten ayırmasıdır. Bu tip makineler Türkiye'de yoktur. Eti çekirdekten ayırmada diğer bir yöntem danelerin yan yana kum ve odun talaşı veya pirinç ile karıştırılarak yağ fabrikalarında sıkıştırılmasıdır. Çekirdeklerin etten ayrılmasında basit ve bizde çok kullanılan bir yöntem de, toplanan tohumluk zeytin donelerinin sert ve düzgün bir zeminde 2-3 cm kalınlıkta yayılıp lastik çizmeli işçiler tarafından çiğnenmesidir.
Böylece ezilen eti kısmen ayrılan çekirdekler alta geçmeyecek sıklıktaki elekler üzerinde hafif su verilmek suretiyle kalın telli fırçalarla ovulmakta ve üzerlerindeki et kalıntıları tamamıyla uzaklaştırılmaktadır. Bundan sonra çekirdekler % 5' lik kostik (NaOH) eriyiğinde çekirdek kalınlıklarına göre 15-20 dakika ile 5-6 saat arasında tutulurlar. Burada amaç özellikle yağ tabakasının uzaklaştırılmasıdır. Aynı amaç için kül suyu da kullanılabilir. Kestikle muameleden sonra çekirdekler su ile iyice yıkanırlar. Zeytin çekirdeklerinin zayıf ve çürük embriyo içerenlerinin ekilmeden önce anlaşılması için çekirdeklerin 4–6 saat süre ile tuzlu suda tutulup, su üzerinde yüzenlerin uzaklaştırılmasından sonra diğerlerinin tatlı su ile bir kaç defa yıkanmaları da uygulanan yöntemlerden biridir.
KATLAMA
Ilıman iklim tohumlarının bazılarında bir dinlenme devresinin olduğu bilinmektedir. Tohumun ana bitkiden ayrıldıktan sonra canlılığını korumasına karşın, bir müddet çimlenmemesi şeklinde oluşan durumu ortadan kaldırıp çimlenmeyi sağlayabilmek için, tohumların kış boyunca nemli bir kum veya toprak tabakası arasında tutulması gerekmektedir. Tohumun embriyosunu çimlenme olgunluğuna getiren bu işleme, katlama denilmektedir.
İyi Bir Katlama İçin Gerekli Şartlar:
- 1-Düşük sıcaklık
- 2-Nemin tohum tarafından alınması
- 3-İyi bir havalandırma
- 4-Belirli bir zaman
Embriyonun çimlenme olgunluğuna gelebilmesi için 3-7 °C arası en uygun sıcaklıklardır. Tohumda kuruma veya havalandırma azlığı çimlenme olgunluğuna gelmede yavaşlatıcı veya durdurucu bir etkiye neden olur. Sonbaharda hasat edilen zeytinin tohumları hasadı izleyen 2. ilkbahara kadar çimlenmezler. Tohum kabuğunun su geçirmemesi dinlenmenin esas nedenleridir.
Başlıca Katlama Şekilleri:
1- 60 cm derinlikte hendek dibine 8-10 cm taş, üzerine 5 cm kalınlıkta hafif toprak (1/3 kum, 1/3 yanmış gübre, 1/3 funda toprağı) konur. Bunun üzerine 2 cm kalınlıkta çekirdek serilir. Tekrar 2 cm kum konulur. Hendek doldurulur en üste yine kum konur. Üst kısım hasır ile örtülür. Nem kontrol edilir. Gerekirse süzgeçli kova ile su verilir. Çekirdeklerin %10-15'i çatlayınca katlamaya son verilir.
2- Kümbet usulü katlama; l m çapında 7-8 cm kalınlığında, zemine çakıl taşı konur. Bunun ortasına l m uzunluğunda 7-8 cm çapında delikli ve üst kısmı kapaklı bir boru yerleştirilir, l kat kum, l kat çekirdek konarak yukarıya koni şeklinde yükseltilir. Koninin etrafı 3- 4 cm kalınlığında balçık şeklinde bir çamur ile sıvanır. Nem kontrol edilir. Gerekirse borudan su verilir.
3- Sandık içinde yapılan katlama; Bu usulde katlama yapılan odanın ısısı 20-25 °C de sabit tutulmalıdır. Sandıklar değişik boyutta olabilir. Sandığın tabanında havalanma ve suyun sızması için l cm çapında 8-10 delik bulunur. Tabana 3-4 cm kum serilir, üzerine l kat çekirdek, 2 cm kum, tekrar çekirdek yerleştirilir. En üst kum olacak şekilde en üst kısımda 3 cm kalana kadar sandık doldurulur ve üzerine çuval serilir. 7-10 günde bir ılık su ile sulama yapılmalıdır.
TOHUM EKİMİ
Ekimde soğuk yastıklar, sıcak yastıklar ve seralar kullanılır. Yastıkların hazırlanmasında toprakların her yıl değiştirilmesi, temizlik ve hastalıklarla mücadele açısından gereklidir.
Soğuk Yastıklar
Sonbahar ekimi, iklimi müsait yerlerde uygun olabilir. Ekim zamanı eylül-kasım aylarıdır. Metrekareye 3-6 kg tohum atılır, üzerine 1/3 kum, 1/3 funda toprağı, 1/3 yanmış elenmiş gübre karışımından 2-4 cm' lik kapak atılır, süzgeçli kova ile sulanır. Ot alma, sulama, soğuktan koruma, kaymak kırma gibi bakım işlemleri yürütülür.
Sıcak Yastıklar
Doğu-batı istikametinde hazırlanırlar. l m genişlikteki yastıkların kuzeye bakan tarafları 50-60 cm güneye bakan tarafları ise 20-30 cm yüksekliktedir. Tabana 15-20 cm kalınlıkta yanmış hayvan gübresi bunun üzerine 1/3 oranında kum, yanmış gübre, funda toprağından 15-20 cm konur. Daha sonra çekirdekler konur, 2-4 cm'lik harç ile örtülür. İyice bastırılır, can suyu verilir. Bu yastıklarda ekim zamanı ekim-kasım aylarıdır. Yastıkların üzeri cam çerçeveyle kapatılır. Don yapabilecek havalarda ayrıca üzerlerine hasır örtülür. Bu tür yastıklarda çekirdekler daha erken ve daha iyi çıkabilir.
Seralar
Sulama, havanın nispi nemi ve ısı tekniğine uygun şekilde ayarlanır. Seralarda ekim zamanı, ekim ayının sonlandır. Seradaki yastıkların tabanına 4-5 cm çakıl döşenir. Üzerine 15 cm funda toprağı, onun üstüne 10 cm harç yayılır, yastıklar sulanır ve çekirdekler serilir. Daha sonra 3-4 cm harç serilip süzgeçli kova ile can suyu verilir. Sera içinde uygun ısı 23-25 °C nispi nem ise %70 olmalıdır.
ÇÖĞÜRLERİN ŞAŞIRTILMASI
Yastık ve seralarda çimlenip gelişen çöğürlerin şaşırtma tavalarına nakli mart sonunda başlanır, nisan ayında devam edilir. Bu dönemde çöğürler 6-8 yapraklı hale gelmişlerdir. Metrekareye 7-8 kg yanmış koyun gübresi toprakla iyice karıştırılıp tavalar hazırlanır. Dikimden l gün önce yastıklardaki çöğürler güzelce sulanır. Böylece sökümleri kolaylaşır. Bozuk olan çöğürler atılır. Sağlam olanlar 10x10 cm aralıklarla dikilir. Dikimden sonra can suyu verilir. Daha sonra tavalarda ot ayıklama, çapalama, gübreleme, sulama, ilaçlama gibi kültürel işlemler yapılır.
ÇÖĞÜRLERİN AŞILANMASI
Şaşırtma tavalarına dikimlerinden 1 yıl sonra yaklaşık 30-70 cm boya ve boğaz noktasında 5 mm çapa erişince (kurşun kalem kalınlığında) çöğür aşılanır. En uygun aşı çoban aşısıdır. Çoban aşısında kalemler bir yıl önceki sürgünlerden alınır. Kalemler 2 yaprak, 2 göz içermelidir. Yaprakların 2/3 ü kesilerek su uçma yüzeyi azaltılır. Aşı yapmak için fazla rüzgârlı olmayan günleri seçmekte yarar vardır.
B.VEGATATİF ÇOĞALTMA YÖNTEMLERİ: (yeşil dal çelikleriyle üretim)
Çöğür aşılama ile fidan yetiştiriciliğinin uzun zamana gereksinim göstermesi ve yeterli sayıda fidan elde edilemeyişi nedeniyle vegetatif yolla fidan üretimine önem verilmesi gerekmektedir.
Vegatatif üretim
- 1-Yumrularla
- 2-Dip sürgünleriyle (Obur, kanırtmaç)
- 3-Çeliklerle
Yumrularla üretim
Zeytin ağaçlarının gövde veya turbu üzerinde oluşan şişkinliklere, yumru denir. Bu yöntem Türkiye'de Güney Anadolu Bölgesi'nde uygulanmaktadır. Yumrularla üretim su ve sulama imkânı kıt olan yerlerde uygundur. Yumrular kalem ile anacın uyuşmazlığında budama veya çarpmadan oluşan yaraların kapatılması sırasında yaşlı, bakımsız, yeterince aktivite göstermeyen ağaçlarda oluşur. Yumrular genellikle 0,5-5 kg ağırlıktadır. Ağaca zarar gelmeyecek şekilde bir ağaçtan 2-5 yumru çıkarılabilir. Kurak yerlerde dikilecek yumruların ağırlıkları fazla olmalıdır.
İyi bir yumruda olması gereken özellikler:
- 1-Yumrunun kabuğu yeterince kalın olmalı kabuk yaralanmamalıdır.
- 2-Kabuk altındaki odun kısmı kalın ve sağlıklı olmalıdır:
- 3-Yumrular açık renkli, düzgün kabuklu olmalı, üzerinde uyur gözlerin olduğunu gösterir hafif kabarıklar olmalıdır.
- 4-Yumru çıkarılırken odun kısmı oldukça düzgün olmalıdır.
- 5-Yumrudan çıkan sürgünler, fazla dallar kesilmelidir.
Ağaçtan çıkarılan yumru hemen dikilmezse serin, rüzgâr tutmayan gölge bir yerde 24-28 saat saklanabilir. Daha uzun süre bekletmek ya da bir tarafa nakletmek zorunluluğunda ise, ıslak çuval, talaş veya yosun arasında bilhassa nem kaybettirmeyen naylon keseler içinde 8-10 gün dayanır. Uzun zaman kurak şartlarda kalmış yumruların dikimden evvel 3-5 saat su içinde bırakılarak şişirilmesi gerekir.
Yumruların Dikileceği Çukurların Hazırlanması ve Dikim Zamanı
Yumruların dikileceği çukurların derinlik ve genişliği ne kadar fazla olursa o kadar iyi olur. Bu ağır topraklar için 100x100x80 cm hafif topraklar için 80x80x80 cm olmalıdır. Dikim mevsimi olarak kasımdan nisana kadar devam eder. İyi bakım şartlan sonucunda 35- 40 gün sonra sürgünler toprak yüzeyine çıkar. Dikim yapılacak toprak ağır ise dibine 15-20 cm taş ve çakıl bunun üzerine 35-40 cm gübre karıştırılmış üst toprak yumrunun üzerine 3-4 cm kalınlığında kum veya alüviyal toprak, serpilir. Çukurun kenarları aynı seviyeyi alıncaya kadar gübre+toprak karışımı konur. Yumru toprağın 20 cm altında kalmalıdır. Bu miktar ağır topraklarda 10 cm , süzek topraklarda 30 cm olmalıdır, süzgeçli kova ile sulanmalıdır. Toprak yüzeyinde oluşan kaymak tabakası kırılmalıdır. Yumrunun üzerine taş, tahta, toprak, samanla gölgelik yapılır. Buna evcik denir.
Evciğin Faydaları:
- 1-Toprak kabarık ve yeterli nemde kalır.
- 2-Yumrudan çıkan sürgünler güneş ve rüzgârdan korunur.
- 3-Her sulama sonunda kaymak kırma zorunluluğu ortadan kalkar.
- 4-Daha fazla su kullanılmasını önler. Sürgünler 35–40 cm olunca evcik kaldırılmalıdır.
Yumrudan Üretmenin Faydaları:
- 1-Yumrular iyi seçilip tekniğine uygun dikilirse tutma oranı yüksek olmaktadır.
- 2-Kültür çeşitlerinden alınırsa aşı zorunluluğu ortadan kalkar.
- 3-Yumrudan yetiştirilen ağaçlar daha düzgün olmaktadır.
- 4-Doğrudan yerlerine dikildiklerinde kısa sürede fidan üretimi gerçekleşmektedir.
- 5-Yaşlı zeytinlik varsa masrafsızca yumru elde etmek mümkündür.
Yumrudan Üretmenin Sakıncaları:
- 1-Yumrular genç ve ürün vermekte olan ağaçlardan alınırsa ağaç yıpranır, verimden düşer.
- 2-İstenilen çeşitten yeterli büyüklükte ve çok miktarda yumru bulmak güçtür.
- 3-Anaç delice olan ağaçlardan alman yumrularda, tekrar aşı yapılma zorunluluğu vardır.
Dip Sürgünleriyle Üretim
Zeytin ağaçlarının turbundan çıkan sürgünlere dip sürgünü denilmektedir. Bu sürgünler kendi yumrularını geliştirdikleri zaman ana yumrudan çıkarılıp fidanlık tesis edilecek yerlere dikilirler. Bu yöntemin diğer bir adı da kanırtmaçtır. Dip sürgünleri yabani ise dikimden 2–3 yıl sonra kalem veya göz aşısı yapılır. Bu üretim şekli daha çok Marmara Bölgesinde uygulanır.
Çeliklerle Üretim
- Kalın dal çelikleriyle
- Yapraklı yeşil çeliklerle
Kalın dal çelikleri ile üretim
Bu çok eski zamandan beri bilinen yöntemdir. Gövde ve dallarında bol miktarda durgun ve sürgün gözlerin bulunması nedeniyle çok yaşlı kısımlar bile kolayca köklenmektedir. Bu metod İspanyada uygulanmakta üç ve daha yaşlı dallardan alınan çeliklerdir. Bu çeliklerin boylan 25-30 cm. çaplan ise 3-5 cm olmalıdır. Üzerinde yosun bulunmayan, hastalıksız çelikler alınmalıdır.
Yapraklı Yeşil Çelikler İle Üretim
Bu yöntem 1950 ‘li yıllarda A.B.D.'de Hartman tarafından geliştirilip Mist propogation=sisleme adı altında bütün dünyaya yayılmıştır. Endüstriel zeytin üretiminde çok yaygın kullanılan bir yöntemdir. Çünkü bir yada daha az yıllık dalların daha küçük parçaları kullanılmakta ve her ana bitki bol miktarda üretim mataryali sağlamaktadır. Bu yöntem ana bitkiden ayrıldıktan sonra hormona batırılan ve özel çevresel şartlara bırakılan yeşil dal çeliğinin köklenme kapasitesine dayanmaktadır. Çelikler belli aralıklarla sislenen bir serada köklenmeyi sağlayıcı ortam içeren bir yastığa dikilmektedir. Köklenmenin başlaması ve oluşumu için köklenme sürecinde yaprakların temel işlevinin (özümleme) muhafaza edilmesi önemlidir.
Çelikle üretimin faydaları
- 1- Bir çeşitten fazla miktarda üretim materyali elde edilmesini sağlar.
- 2- Delice veya tohumla üretmede olduğu gibi göz veya kalem aşılarına gerek yoktur. Ayrıca anaç-kalem uyuşmazlığı sorunu da yoktur.
- 3- Tohumla üretimdeki gibi çöğür elde edilmesi ve bunlara aşı yapma durumu olmadığı için daha erken fidan elde edilmektedir.
- 4- Çelikten yetiştirilmiş fidanlarla daha üniform (birörnek) zeytinlikler kurulmakta ve ağaçlar daha erken ürüne yatmaktadır. Çeşitlerin köklenme oranları da farklı olabilmektedir. Domat çeşidinde köklenme düşük % 30-40, Ayvalık çeşidinde % 60-70, Gemlik çeşidinde ise % 80-90 oranında gerçekleşmektedir.
KÖKLENMEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
ÇELİK MATERYALİNİN SEÇİMİ
a- Ana Bitkinin Beslenmesi : İyi beslenen, tercihen sulanan yeşil aksam ve ürün dengesi iyi olan genç damızlık ağaçlardan alınan çeliklerin köklenme yüzdesi daha yüksek olmuştur. Ayrıca damızlıkların hastalık ve zararlılar açısından kontrolleri yapılmalıdır.
b- Ana Bitkinin Yaşı: Özellikle köklenmesi zor olan bitkilerde önemlidir. Genellikle genç bitkilerden alınan çelikler yaşlı ve olgun ağaçlardan alınan çeliklere oranla daha çabuk köklenirler. Bunun için üretim amaçlı özel damızlıklar tesis edilmeli ve damızlıktaki fidanlar heryıl dipten kesilerek yeni sürgün vermeye teşvik edilmelidir.
c- Çelik tipleri: Zeytinin bir yıllık yarı odunsu sürgününden üç tip çelik elde edilir.
- Dip çelik: Sürgünün dip kısmındaki 12–15 cm uzunluğundaki çeliktir.
- Orta çelik: Sürgünün orta kısmındaki 12–15 cm uzunluğundaki çeliktir.
- Uç çelik: Sürgünün uç kısmında kalan çeliktir.
Çeliklerin dip, orta ve uç kısımlardan alınmış olmaları uygulamada az da olsa farklı sonuçlar vermiştir. Yaz aylarında alınan çelikler için dip kısımlar, ilkbaharda alınan çelikler için ise orta kısımların kullanılması önerilmektedir. İlkbaharda alınan çelikler bir önceki yılın sürgününden, yaz aylarında alınacak çelikler ise o yılın sürgününden alınmalıdır.
d- Çelik Alma Zamanı: Zeytin çelikleri yıl içerisinde iki devrede alınmaktadır. İlkbahar devresi (Mart -Nisan ) Sonbahar devresi (Ağustos-Eylül ) çelikler alındığında daha iyi sonuç alınmaktadır.
e-Çeliklerin çeşit farklılığının köklenmeye etkisi: Yapılan denemelerde farklı çeşitler farklı köklenme yüzdesi göstermiştir.
- Domat % 10-15
- Memecik % 30-35
- Ayvalık % 60-70
- Gemlik % 80-90
- Manzanilla % 95-100
ÇELİKLERE UYGULANACAK İŞLEMLER
a- Çelik hazırlanması: Çelikler 4-6 yapraklı 12-15 cm uzunluğunda dipteki gözün hemen altından düz olarak, uçta ise gözün hemen üzerinden meyilli olarak kesilir. Bu şekilde hazırlanan çelikler sayımı ve hormonlamayı kolaylaştırmak için 25 lik demetler halinde biraraya getirilir.
b- Çeliklere hormon uygulaması: Pratikte en fazla kullanılan IBA'nın 4000 ppm lik dozudur. Çelikler hormona dipten 2-2,5 cm lik kısmı girecek şekilde 5 saniye süre ile batırılır, bir süre alkolün uçması beklenerek sisleme serasındaki köklendirme yastıklarına dikilir. Dikim m2 ye 800-1000 Adet çelik gelecek şekilde ve çeliğinde 3-4 cm' lik kısmı köklendirme ortamına girecek şekilde yapılır.
c- Hormon hazırlanması
4000 ppm IBA
4 gr IBA + 450 cc % 96'lık Etil alkol + 550 cc saf su
4 gr IBA 450 cc alkolde tamamen eritilir üzerine 550 cc saf su konur. Renkli bir şişede ve buzdolabında solüsyon 1-1,5 ay kullanılabilir. 250 cc lik hormon solusyonu ile 800-1000 çeliğe uygulama yapılabilir. Hazırlanan bu solüsyon 25 lik çelik demetinin girebileceği büyüklükte bir behere konur. Beher içerisinde hormonun yüksekliği 2-2,5 cm olmalıdır.
KÖKLENDİRME SIRASINDA ÇEVRE KOŞULLARI
a- Köklendirme Ortamı: İdeal bir köklendirme ortamı, iyi havalanmayı sağlayacak poroziteye ve yüksek su tutma kapasitesine sahip aynı zamanda süzek olmalıdır. Mantar ve bakterilerden arındırılmalıdır. En iyi köklendirme ortamı olarak perlit kullanılmaktadır. Perlit PH sının nötre yakın olması, havalanma ve su tutma kabiliyetinin yüksek oluşu nedeniyle tercih edilmektedir. Perlit ya saf olarak ya da torf ile karıştırılarak kullanılabilmektedir. Köklendirme ortamı sterilize edilmek suretiyle 3–4 yıl kullanılabilmektedir. Sterilizasyon form aldehit veya metil bromid ile yapılmaktadır.
b- Sıcaklık: Çeliklerin köklenme periyodu boyunca sıcaklığın 20–22 oC ‘de sabit tutulması iyi sonuç vermektedir. Sera içi sıcaklığı dışarının ısısına göre ayarlanmalıdır. Dışarının ısısı düşük olduğunda sera ısıtılmalıdır. Seranın dışındaki sıcaklık istenilen derecenin üzerine çıktığında ise seranın kireç veya çeşitli boya maddeleri ya da telis gibi materyallerle gölgelenmesi gerekmektedir.
c- Nem: Bu üretim tekniğinde ortamda sürekli ve belirli düzeyde nisbi nem bulundurulmalıdır. Ortam nemi % 90–95 civarında tutulmalıdır. Sislemede kullanılan suyun sıcaklığı 14-18oC olmalı kireç kapsamı düşük olmalıdır.
d- Işık: Yapraklı olarak dikilen çeliklerin fotosentez yapabilmeleri için ışığa gereksinmeleri vardır. Yeşil dal çeliği ile üretimde üç dönem bulunmaktadır. Bunlar; Köklendirme, Sertleştirme(Pişkinleştirme), Yetiştirme dönemleridir.
Köklendirme Dönemi
Çelikler damızlık ağaçların 1 yıllık sürgünlerinden (ortalama çapı 2,5-3 mm) alınarak, 15- 20 cm uzunluğunda ve üzerlerinde 6-8 yaprak olacak şekilde hazırlanırlar. Hazırlanan çelikler 25'lik demetler halinde 2,5 cm yüksekliğindeki IBA içerisine 5 sn daldırılırlar. Daha sonra önceden ıslatılan perlite m2'ye 800-1000 çelik gelecek şekilde dikilir. Dikimle birlikte sislemeye başlanır. Sislemenin amacı yaprakların üzerinin bir film tabakası halinde su ile kaplanmasıdır. Sisleme aralığı ve süresi hava koşullarına göre ayarlanmalıdır. Köklendirme dönemi 2–2,5 ay sürer. İyi bir köklenmede 3-4 cm uzunluğunda en az 3-4 kök bulunmalıdır.
Sertleştirme Dönemi
Köklenmenin tamamlandığı devrede çelikler perlitten sökülerek 8x12 cm ebadında küçük naylon torbalara veya saksılara şaşırtılır. Şaşırtma saksılara yapılacaksa drenajı sağlamak için sterilize edilmiş çakıl saksıların dibine yerleştirilir. Üzerine ince elenmiş toprak + mil + gübre karışımı konur. Küçük naylon torbalara şaşırtmada da toprak+ mil+ gübre karışımı konur. Dikimden sonra nisbi rutubeti daha düşük bir alıştırma serasına alınan bitkiler günde 2–3 defa nemlendirilir. Bitkilerin ortama alışmaları 1-3 haftayı alır.
Yetiştirme Dönemi
Bitkilerin araziye dikilmeye hazır oluncaya kadar fidanlıkta kuvvetlendirilmesidir. Sertleştirme safhasından sonra bitkiler 3L kapasiteli plastik torbalara geçirilir. Fidanlıkta 1-1,5 m eninde 15-20 m uzunluğunda tavalar açılır. Tavaların arasında 30-40 cm genişliğinde servis yolları bırakılır. Yetiştirme döneminde bitkinin su ihtiyacını karşılamak için yağmurlama ve damlama sulama sistemleri gerekmektedir.
Mist propogation sistemi ile fidan yetiştiriciliği avantajları:
- Zeytin fidanı yetiştiriciliği daha kısa sürede yapılabilmektedir.
- Zeytin fidanlarının birörnek olması nedeniyle bu fidanlarla tesis edilen zeytinlikler de standart olmakta ve ağaçlar daha erken mahsüle yatmaktadır.
- Bol miktarda üretim materyali temini nedeniyle üretim geniş çapta yapılabilmektedir.
- Mist propogation sisteminde otomatik bir sisleme sistemine ihtiyaç duyulmaktadır.
- Sisleme sulama suyunun basınç altında sisleme başlıklarından çıkışıyla sağlanır.
- Sistem basınç tankı, su deposu, su tesisatı, manyetik çekvalf ve elektronik kumanda devresi ve püskürtme başlıklarından meydana gelir.
Konu İle İlgili Dokümanlar
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri