• notifications1
  • menü

Bugün : 19 Mart 2024 Salı

BÜYÜMEYİ  DÜZENLEYİCİ MADDELER

Bugüne kadar yapılan araştırmalarda, kimyasal yapıları birbirinden tümüyle ayrı olup bitkilerin büyümesinde uyarıcı ve engelleyici etki gösteren birçok kimyasal bileşik ortaya çıkarılmıştır. Bu bileşiklerin birçoğu bitki bitkisinde doğal olarak oluşmaktadır. Bünyede oluşup, bitki büyümesini yöneten bu bileşiklere "Phytohormon" denir


Bir bileşiğin "Phytohormon" sayılabilmesi için ; 

  1. 1-Bitki bünyesinde oluşması,
  2. 2-Oluştuğu yerden başka bir yere taşınabilir olması,
  3. 3-Taşındığı yerde değişik yaşam olaylarını yönetmesi veya düzenlemesi ,
  4. 4-Çok küçük konsantrasyonlarda bu etkilerini göstermesi

 
Bu nedenle bitkide büyümeyi yöneten doğal ve yapay hormonlar daha geniş kapsamlı olarak “bitki büyüme maddeleri” veya “büyüme düzenleyicileri"olarak tanımlanmaktadır.

 

Büyümeyi Düzenleyici Maddeler
Bunlar kendi arasında 2’ye ayrılır. Büyümeyi uyarıcılar ve büyümeyi engelleyiciler olmak üzere.


Büyümeyi Uyarıcılar

1.Oksinler: Büyümeyi uyarıcılar arasında ilk bilinen oksinlerdir. Oksinlerin bitkilerde var olabileceği ilk olarak 1910 yılında düşünülmüş ve 1926 yılında deneysel olarak ispat edilmiştir. İlk olarak bulunan ve kimyasal yapısı açıklanan “oksin a” ve “oksin b” daha sonraları izole edilememiş, ancak uzun yıllar en önemli doğal oksinler olarak tanınmıştır.En önemli doğal oksin, heterooksin olarak tanımlanan indol asetik asittir

 

2. Gibberellinler: Bitkilerde büyümeyi etkileyen en önemli hormon olan giberellin ilk olarak Japonya’da bulunmuştur. Pirinç tarlalarında rastlantı olarak, bir mantarla hastalanmış pirinç bitkilerinin, sağlık olanlara oranla daha çabuk büyüdükleri ve çok daha çabuk çiçeklendikleri gözlenmiştir. Pirinç bitkisinde bulunan ve pirincin büyümesine etki eden bu maddeye araştırıcılar “Gibberellin A” adını vermişlerdir.

 

3-Sitokininler: Yapay besin ortamlarındaki bitki doku ve organlarının üretim çalışmalarında Hindistan cevizi sütünün, oksin ve gibberellinlerden ayrı olarak büyümeyi uyarıcı madde içerdiği ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar sonunda 1955 yılında ringa balığında “kinetin” adı verilen bu büyümeyi uyarıcı bileşik izole edilmiştir. Daha sonraları kinetin gibi etki eden ve yapıları kimyasal olarak kinetine benzeyen birçok bileşik bulunmuş ve bunlar “Sitokininler” adı altında toplanmıştır.

 

Büyümeyi Engelleyiciler

1. Dorminler: Oksinlerin bulunmaları sırasında araştırmacılar büyümeyi uyarıcıların etkilerini yavaşlatan ve bazen de durduran, ancak yapıları bilinmeyen birçok maddeler tespit etmişlerdir. Ancak, bulunan engelleyicilerin kimyasal yapıları açıklanamamıştır. Araştırıcılar huş ağacının olgun yapraklarında inhibitör-B ile aynı özellikte bir engelleyici bulmuşlar ve bu engelleyici uzun şartlarında yetişen huş ağacı fidanlarının yapraklarına uygulayarak tomurcukları dinlenmeye sokmuşlardır. Bu araştırıcılar buldukları engelleyiciye, tomurcukları dinlenmeyi oluşturucu yönde etki göstermesi nedeni ile “Dormin” adını vermişlerdir.

 

2.Etilen: Etilenin doğal olarak birçok bitkide, özellikle karanlıkta yetiştirilenlerde ve meyvelerde sentezlenmesi çok tipiktir. Etilen sentezinin meyve olgunluğuyla hızlandığı bilinmektedir. Ayrıca genellikle oksin konsantrasyonunun yüksek olarak bulunduğu dokularda, etilen sentezinin artığı tespit edilmiştir. Son araştırmalara göre bitkilerde etilen bir ön  madde olduğu sanılan “Metionin” adlı aa’ten sentez edilmektedir.

 

Büyümeyi Düzenleyici Maddelerin Etki Şekilleri

Büyümeyi düzenleyicilerin etki şekillerini açıklamak için çok yoğun çalışmalar yapılmış ve “Enzim etkisi teorisi” , “Moleküller rxn teorisi”, “Osmotik etki teorisi”, “Hücre çeperine etki teorisi” gibi teoriler ortaya atılmıştır. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonunda büyümeyi düzenleyicilerin etki şekli çok basit olarak şu şekilde açıklanabilir:
   

Bitki hücrelerindeki organik bileşiklerin  sentezleri ve parçalanmaları enzim veya enzim grupları tarafından yönetilmektedir. Bunun yanında belirli organik bileşiklerin bu değişimlerinden, yine belirli enzimler sorumludur. Enzimler, sentezleri hücre çekirdeğindeki genetik informasyona göre oluşan özel proteinlerden oluşmaktadır. Bu genetik informasyonlar kromozomlar üzerindeki genlerde bulunan ve kalıtımı düzenleyen DNA asitleri tarafından belirlenir. Belirli genlerin etkinlikleri ile hücre bölünmesi, büyüme ve çiçek oluşumu gibi gelişmelerin çeşitli aşamaları düzenlenmektedir.
 

Büyümeyi Düzenleyici Maddelerin Kullanım Alanları

Büyümeyi düzenleyici maddelerin yaygın olarak kullanıldığı alan çiçek ve küçük meyve seyreltmesidir. Doğal meyve dökümleri ile meyve tohumlarının uyarıcı madde sentezi arasında sıkı bir ilişkinin olduğu tespit edilerek meyve tohumlarında meyve sapına uyarıcı madde akımı olduğu sürece ayırım tabakasının oluşamayacağı ileri sürülmektedir. Hormon uygulamaları ile hormon sentezi yapan tohumun öldürülerek ayırım tabakasının oluşturulmasına çalışılmıştır. 
     

Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde tohum dinlenmesi ve çimlendirilmesi, vegetatif gelişme, çeliklerin köklendirilmesi, tomurcuk dinlenmesi ve meyve seyreltmesi konularından başka, bitkinin daha birçok yaşam olaylarında doğal ve yapay oksinler, gibberellinler ve sitokininler kullanılmaktadır.

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Yetiştiriciliği, tarımı, ürünleri, bitkisi, ağacı, çiçeği gübreleri, hastalığı zararı, zararlıları, mücadelesi, ilaçları aşısı, budaması, otu, faydaları, programı, önerileri, istekleri, tavsiyeleri, nedir, nelerdir, nasıl yapılır, özellikleri, kullanım alanları, takvimi, sınavı, sınavları, notları

Site Haritası - Rss Beslemesi