Kolza Yetiştiriciliği

KANOLA (KOLZA) YETİŞTİRİCİLİĞİ (Canola Breeding)

Kanola bitkisel bir yağ kaynağıdır. Kolza adıyla da anılır. Kanola tanesinde %38-50 yağ, % 16-24 protein içerir. Oleik ve linoleik asit yönünden zengin olup kaynama noktası (128 C ) olması sebebi ile önemli bir yağ bitkisidir.

 

 

İKLİM ve TOPRAK İSTEĞİ

Ülkemizde kışlık olarak ekilir. Kışa kar altında – 15 oC’ ye kadar dayanır. Ancak kışa girerken rozetleşmesini tamamlamış olması gerekir. Bunun için Ekim ayının başında tavlı toprağa ekilmeli ve çıkışı sağlanmalıdır. Kışa rozet dönemi (4-6 yaprak) oluşmadan giren kanola  sıfırın altındaki sıcaklıklardan zarar görmektedir.

 

Kanala bitkisi kumlu ve hafif top-raklar dışında hemen hemen her toprakta yetişmektedir. Su tutan ve göllenmenin olduğu topraklarda çok zarar görür. En iyi humuslu, derin yapılı 4,2-7,2 Ph’ lı toraklarda yetişebilmektedir.

 

TOPRAK HAZIRLIĞI

Kanola tohumları çok küçük ve çimlendikten sonra toprak yüzüne çıkış yüzdesi düşük olduğundan tohum yatağı-nın iyi hazırlanması gerekir. Ekimden önce toprak yüzeyinin düzgün olması ve bastırılması için tapan çekilmelidir. Tapan çekilmezse tohumlar derine düşeceğinden düzgün bir çıkış sağlanamaz.

 

EKİM ZAMANI

Ekim zamanı toprak ısısı ile yakından ilgilidir. Çimlenmenin iyi olabilmesi için toprak ısı 10-12 oC  olmalıdır. Bölgemiz için en uygun ekim zamanı  20 Eylül-10 Ekim tarihleridir. Bu şekilde iyi bir çıkış yaparak kışa 4-6 yaprak (rozet dönemi) arasında girerek kuvvetli bir kök sistemi geliştirerek soğuktan zarar görmez. Ekim zamanı geciktirilirse don zararı olur.

 

TOHUMLUK

Mutlaka Sertifikalı tohum kullanılmalıdır. Sertifikalı tohumlar sadece bir yıl kullanılır. Hasat edilen üründen tohumluk ayrılmaz. Çünkü kanola % 34 oranlarında yabani hardal türleri ile melezlenebilmektedir.  Alınacak tohumluk  bölgede denenmiş kış soğuklarına dayanıklı çeşitlerden olmalıdır.

 

EKİM ŞEKLİ

Ekimi küçük tohumları ekebilen yonca ekim makinası ve pnomatik mibzer gibi makinelerle ekilmelidir. Mibzerlerle ekimde dekara 800-1000 gr tohum yeterlidir. Kanola ekiminde sıra arası mesafe 20 cm, sıra üzeri mesafe ise 3-4 cmolabilir. Ekim derinliği 1-2 cm civarında olmalıdır. Aşırı sık ve derin ekimden kaçınılmalıdır. Derin ekimde çıkış yetersiz ve geç kalır, kökler iyi gelişemez. Derin ve sık  ekimde kanola kışa iyice gelişmeden gireceğinden kış soğuklarından zarar görür. Kök sistemi iyi gelişmediğinde kış soğuklarından önemli zararlar oluşur.  Gevşek yapılı topraklarda ekimden sonra merdane çekilirse çıkış iyi olur.

 

BAKIM

Kanola gür geliştiğinden içerisinde yabancı ot barındırmaz. Kanola ekilecek tarlada yabani hardal bitkisi varsa kanola ekimi yapılmamalıdır. Çünkü yabani hardalla kanola tarlasında mücadele zordur. Aynı zamanda kanola hardalla tozlanarak kaliteyi bozar. Kanola toprakta taban suyu yüksekliğine ve su tutmasına karşı hassas olup yağış sularının göllenmemesi için drene edilmelidir.

 

GÜBRELEME

Kanola topraktan çok kükürt kaldırır bu yüzden verilecek azotlu gübreler Amonyumsülfat türünde olmalıdır. Gübrelemede esas toprak tahlil sonuçlarına göre yapılması gerekmekle beraber iyi bir verim için dekara 12-14 kg saf azot,7-8 Kg saf fosfor verilmelidir. Azotlu gübrenin yarısı, fosforlu gübrenin tamamı ekimle birlikte, azotlu gübrenin diğer yarısı mart ayında sapa kalkma dönemin-de  verilmelidir.

Ekimle birlikte  = 16 Kg DAP ve 15Kğ A.Sülfat

Sapa kalkma döneminde = 32 Kğ A.Sülfat

 

EKİM NÖBETİ

Kanola bitkisinde yüksek verim için münavebe şarttır. Kanola 3-4  yılda bir münavebeye konulmalıdır Kanola ; buğday, ayçiçeği, baklağil, şekerpancarı, mısır gibi bitkilerle münavebeye girebilir.

 

HASAT, HARMANve DEPOLAMA

Konolanın tozlanmasında bal arılarının etkisi çoktur. Çiçekleri arılar için iyi bir bal kaynağıdır. Bu yüzden kanola tarlalarının yakınlarına arı kovanları konması aynı zamanda dane tutma oranınıda artıracaktır.Çiçeklenme ve döllenme bitkide aşağıdan yukarıya  doğrudur. Çiçeklenme mayıs ayı başlarından itibaren başlar. Bölgenin iklim şartlarına göre değişmekle beraber hasat çiçeklenmeden 40-50 gün sonra gerçekleştirilebilir. Kanola hasat olgunluğuna geldiğinde sap, yaprak ve kapsülleri tamamen kuruyup sararır. Kırmızımsı sarı bir renk oluşur. Tohum kahverengine dönmüşse hasat zamanı gelmiş demektir. Olgunlaşma aşağıdan yukarıya doğru olduğundan hasatta tam olgunlaşma beklenirse alt kapsüllerde çatlamalar ve dökülmeler görülür.  Erken hasatta ise üst kapsüler tam olgunlaşmadığıdan hasat kaybı olur.Kanola tohumları çok küçük olduğundan  hasata başlamadan önce biçerdöver ayarları iyi yapılmalıdır. Dekardan alınan verim iklim ve toprak şartlara göre değiş-mekle beraber 350-400 Kg/dk dır.Emniyetli bir depolama için tanenin rutubeti % 9 u geçmemelidir. Aksi halde çok çabuk kızışır ve küflenir.