Jojoba Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Jojoba (Simmondsia chinensis), özellikle kurak ve yarı kurak araziler için oldukça uygun, çok yıllık, çalı formunda bir bitkidir. Tohumlarından elde edilen yağ (aslında sıvı mum), kozmetik ve endüstriyel alanda yüksek değere sahiptir.

İşte Jojoba yetiştiriciliğinin temel gereksinimleri ve yöntemleri:

☀️ İklim ve Toprak İstekleri

Jojoba, çöl iklimine adapte olduğu için kuraklığa ve yüksek sıcaklığa karşı oldukça dayanıklıdır.

Sıcaklık: Çok yüksek sıcaklıklara (gölgede 35-45°C) dayanıklıdır. Ancak hava sıcaklığının uzun süre -5°C'nin altına düştüğü yerlere dikilmemelidir. Çiçek tomurcukları -2°C'de zarar görebilir. Zeytinin yetiştiği bölgelerde yetiştirilebilir.
Toprak:
- Toprak seçiciliği yoktur; çorak, verimsiz ve hatta kısmen tuzlu topraklarda bile yetişebilir.
- Ancak, en iyi gelişmeyi orta bünyeli, iyi su geçirgenliğine ve drenaja sahip topraklarda gösterir.
- Kirece ve tuzluluğa karşı oldukça toleranslıdır. pH 6'nın altındaki asitli topraklar uygun değildir, ancak pH 8,5'a kadar alkaliliğe dayanabilir.
Su: Kurağa çok dayanıklıdır, kökleri 9-10 metre derinliğe kadar inebilir. Yıllık 500 mm civarındaki yağış iyi bir verim için yeterlidir. Ancak, çiçeklenme ve tohum oluşumu dönemlerinde verilen su, verimi artırır. İyi sulama ile boyu 2-3 metreye kadar çıkabilir.

🌿 Çoğaltma Yöntemleri ve Bahçe Tesisi

Jojoba bitkisi iki evcikli bir bitkidir; yani ayrı ayrı erkek ve dişi bitkiler bulunur. Meyve almak için bahçede her iki cinsiyetin de bulunması şarttır.

Tohumla Çoğaltma:
- Genellikle Mart-Nisan aylarında, çimlenme sıcaklığı 30°C civarında sağlanarak ekilir.
- Tohumlar direkt tarlaya veya fidan poşetlerine ekilebilir. Her çukura 4 tohum atılması önerilir, çünkü erkek/dişi oranı tohumdan çıkan bitkilerde yaklaşık %50'dir.
- Tohumdan ekimde ilk verim 3-4 yıl sonra alınmaya başlanır.
Çelikle Çoğaltma (Vejetatif Üretim):
- Daha erken verime yatma ve verimli anaç bitkinin özelliklerini taşıma avantajı sunar.
- Yaz aylarında (Haziran-Temmuz) alınan yarı odunsu çelikler, köklendirme hormonları kullanılarak çoğaltılır.
- Fide dikimi ile ilk verim 1-2 yıl sonra alınabilir.

Dikim Aralığı ve Erkek/Dişi Oranı

Dikim Aralığı: Yaygın olarak önerilen dikim aralığı 1.5 x 3 metre veya 2 x 3 metredir. Bu da dekara (1000 m²) yaklaşık 175-200 bitki denk gelir.
Erkek/Dişi Oranı: Tozlanmanın rüzgarla gerçekleşmesi nedeniyle, ticari bahçelerde dişi bitkilerin verimini garantilemek için her 5-7 dişi bitkiye 1 erkek bitki olacak şekilde oran ayarlanmalıdır (1/5 veya 1/7).

🌱 Bakım ve Hasat

Sulama: Kuraklığa dayanıklı olmasına rağmen, çiçeklenme ve tohum döneminde sulama, verimi önemli ölçüde artırır. İlk ekimden sonra, bitki köklenene kadar düzenli sulama yapılmalıdır.
Gübreleme: Çok fakir topraklarda bile yetişebilse de, iyi bir verim için uygun beslenmeye ihtiyacı vardır. Toprak analizi sonucuna göre dengeli gübreleme yapılmalıdır.
Budama: Bitkiye şekil vermek, makineyle hasada uygun hale getirmek ve hava sirkülasyonunu artırmak için budama yapılmalıdır. Genellikle 3 yaşından sonra budanarak ağaç şekline biçimlendirilir.
Hasat:
- Meyveler (tohumlar) tam olgunlaştığında maun renginde koyu kahverengi bir renk alır.
- Olgunlaşma genellikle Ağustos ve Ekim ayları arasında gerçekleşir.
- Hasat elle veya makine ile yapılabilir. Olgunlaşan meyve doğal olarak döküldüğü için zemine serilen örtü yardımıyla toplama kolaylaşır.

Jojoba, özellikle Türkiye'de zeytinin yetiştiği Akdeniz ve Ege bölgelerindeki kıraç, eğimli ve tarıma uygun olmayan arazileri değerlendirmek için ümit vaat eden bir bitkidir.

Jojoba tohumu veya fidesi temini, dikimi yapılacak araziye uygun erkek/dişi oranının belirlenmesi veya iklim şartlarının teyidi konularında başka sorularınız var mı?

Konu Görselleri