Boraks (Sodyum Borat) Nedir? Ne İşe Yarar? | Kullanım Alanları

Boraks (Sodyum Borat), temizlikten tarıma kadar birçok alanda kullanılan doğal bir mineraldir. Faydaları, kullanım alanları ve olası zararları bu yazıda.

 

🧪 Boraks (Sodyum Borat) Nedir?

Boraks, kimyasal olarak sodyum borat, sodyum tetraborat veya disodyum tetraborat isimleriyle de bilinen, bor içeren doğal bir mineraldir. Genellikle beyaz, kristal yapıda bir tozdur ve suyla karıştırıldığında çözünebilen, hafif alkalin özellik gösteren bir bileşiktir.

🔹 Kimyasal formülü: Na₂[B₄O₅(OH)₄]·8H₂O
🔹 Yaygın adı: Boraks
🔹 CAS numarası: 1303-96-4

📌 Boraks Nerelerde Kullanılır?

Boraks, çok yönlü bir maddedir ve sanayiden ev temizlik ürünlerine kadar birçok alanda kullanılır:

 

1. Temizlik ve Dezenfeksiyon

• Ev yapımı deterjanlarda doğal temizleyici

• Küf ve mantar önleyici

• Koku giderici

 

2. Tarım

• Toprakta bor eksikliğini gidermek için gübre katkısı

• Yaprak gübrelerinde eser element olarak

 

3. Cam ve Seramik Üretimi

• Isıya dayanıklı camların (borosilikat cam) üretiminde

• Sırlı seramik ve emaye kaplamalarında

 

4. Tekstil ve Kağıt Endüstrisi

• Alev geciktirici (yangına dayanıklılık artırıcı)

• Renk sabitleyici

 

5. Kozmetik ve İlaç

• Sabun, cilt ürünleri ve antiseptik kremlerde düşük dozlarda

 

6. Slime Yapımı

• Çocuklar ve gençler arasında popüler olan "slime" yapımında temel bağlayıcı madde

 

⚠️ Boraks Zararlı mı?

Boraks genellikle doğal bir ürün olarak tanıtılsa da aşırı ve dikkatsiz kullanımı sağlığa zararlı olabilir.

🔸 Ağız yoluyla alınması: Mide bulantısı, kusma, ishal
🔸 Deri ve göz teması: Tahrişe neden olabilir
🔸 Solunması: Nadir de olsa solunum yollarında tahriş yapabilir

 

📌 Not: Avrupa Birliği'nde kozmetik ürünlerde boraks kullanımı sınırlandırılmıştır. Evde kullanırken mutlaka eldiven ve maske takılması önerilir.

 

🌍 Boraks Doğada Nerede Bulunur?

Boraks, doğada özellikle kurak ve yarı kurak bölgelerdeki tuz göllerinde oluşur. En büyük boraks rezervleri:

• Türkiye (özellikle Eskişehir, Kütahya, Balıkesir çevresi)

• ABD (California)

• Arjantin

• Çin

 

🔹 Türkiye, dünya bor rezervlerinin %70’ine sahiptir ve boraks üretiminde lider ülkelerden biridir.

 

✅ Boraks ile Karıştırılmaması Gerekenler

Boraks, bazen şu maddelerle karıştırılır:

Madde	Gerçek mi?	Açıklama
Borik Asit	❌	Farklı bir kimyasaldır. Daha asidiktir.
Karbonat (NaHCO₃)	❌	Temizlikte kullanılır ama kimyasal yapısı farklıdır.
Tuz Ruhu (HCl)	❌	Asit olup boraksla karıştırılmamalıdır.