Homoptera Nedir? Özellikleri, Sınıflandırması Ve Önemi

Homoptera, böcek bilimi yani entomoloji içerisinde önemli bir yere sahip olan, eski sınıflandırmaya göre Hemiptera takımının bir alt takımı olarak kabul edilen bir böcek grubudur. Güncel sınıflandırmada ise Homoptera grubu, Hemiptera takımı altında Auchenorrhyncha, Sternorrhyncha gibi alt gruplar arasında incelenmektedir.

Eskiden "eş kanatlılar" olarak bilinen bu grup, tarımsal zararlılar arasında çok önemli türleri barındırır.

Homoptera (Eş Kanatlılar) Nedir?

Homoptera, tamamen veya kısmen zar şeklinde iki kanadı bulunan, bitki özsuyu ile beslenen ve çoğu tarım alanında zararlı etkileriyle tanınan böcekleri kapsayan bir gruptur.

Bu böcekler özellikle bitki emici ağız parçaları bulundurmaları ile dikkat çeker.

 

Homoptera’nın Genel Özellikleri

1. Ağız Yapısı

• Sokucu-emici ağız tipine sahiptirler.

• Bitki damarlarındaki özsuyu emerler.

 

2. Kanat Yapısı

• Ön ve arka kanatlar genellikle benzer yapıdadır (Bu nedenle "eş kanatlılar").

• Kanatlar zar yapısında veya cilalı görünüme sahip olabilir.

 

3. Beden Yapısı

• Küçük (1–2 mm) türlerden, daha büyük (2–3 cm) türlere kadar geniş bir çeşitlilik vardır.

 

• Gövdeleri çoğunlukla yumuşak yapılıdır.

4. Metamorfoz

• Yarı başkalaşım (Hemimetabol) geçirme özellikleri vardır.

• Nimf dönemleri yetişkinlere benzer ancak kanatsızdır.

 

5. Beslenme

• Bitkilerin floem ve ksilem dokularındaki özsuyu emerler.

• Çoğu tür, bitki üzerinde bal özü (honeydew) adı verilen tatlı bir salgı bırakır.

 

Homoptera Alt Grupları

Homoptera güncel sınıflandırmada bağımsız bir takım değildir ancak aşağıdaki önemli alt grupları kapsar:

1. Auchenorrhyncha

• Cicadidae (Ağustos böcekleri)

• Cicadellidae (Yaprak pireleri / Yaprak bitleri)

• Membracidae (Üçgen böcekler / Ağaç pireleri)

• Fulgoridae (Fener böcekleri)

 

2. Sternorrhyncha

• Aphididae (Yaprak bitleri)

• Coccoidea (Kabuklu bitler / Koşniller)

• Psyllidae (Psyllidler / Yaprak pireleri)

• Aleyrodidae (Beyazsinekler)

Bu grupların çoğu tarım için önemli zararlılar arasında yer alır.

 

Homoptera'nın Ekonomik ve Tarımsal Önemi

1. Bitki Zararı Verirler

• Bitki özsuyu ile beslendikleri için bitkide zayıflamaya, solgunluğa ve verim kaybına yol açarlar.

2. Virüs Taşıyıcısıdırlar

Pek çok bitki virüsü bu böcekler aracılığıyla taşınır.
Örneğin:

• Yaprak bitleri → Mozaik virüsleri

• Cicadellidler → Fitoplazma ve bakteriyel yanıklık etmenleri

• Beyazsinekler → TYLCV gibi domates virüsleri

3. Bal Özü Salgısı ve Sooty Mold

• Bal özü adı verilen tatlı maddeyi bitki yüzeyine bırakırlar.

• Bu madde üzerinde fumajin (karaballı mantar) gelişir.

• Bitki fotosentezini azaltır.

4. Hızlı Üreme

• Pek çok tür yılda birçok döl verebilir.

• Bu da popülasyon kontrolünü zorlaştırır.

 

Homoptera Türlerinin Kontrol Yöntemleri

1. Kültürel Önlemler

• Yabancı ot temizliği

• Hastalıklı bitkilerin uzaklaştırılması

• Ekolojik dengeyi koruma

2. Biyolojik Mücadele

• Uğur böcekleri (Coccinellidae)

• Parazitoid yaban arıları

• Predatör böcekler

3. Kimyasal Mücadele

• Seçici insektisitler

• Yağ preparatları

• Sistemik böcek öldürücüler (özellikle emgi yapan türlere karşı)

4. Doğal Ürünler

• Neem yağı

• Potasyum sabunu

• Bitkisel yağ karışımları

 

Sonuç

Homoptera (Eş Kanatlılar), bitkilerin özsuyu ile beslenen ve çoğu zaman tarımsal üretimi etkileyen önemli bir böcek grubudur. Yaprak bitlerinden beyazsineklere kadar birçok tür içerdiği için hem ekonomik hem de ekolojik anlamda büyük önem taşır. Doğru mücadele yöntemlerinin uygulanması, bu böceklerin tarımsal zararlara yol açmasını büyük ölçüde engelleyebilir.