Fidanlar Ne Zaman Ve Nasıl Aşılanır?

🌱 Fidanlar Ne Zaman ve Nasıl Aşılanır? Fide Aşılama Rehberi

Fidan aşılama, genç bir bitkinin (anaç) kök sistemine, istenilen özelliğe sahip bir çeşidin (kalem veya göz) aktarılması işlemidir. Bu işlem, özellikle fidan çaplarının ince olması nedeniyle bazı özel teknikler ve dikkatli zamanlama gerektirir.

İşte fidanların aşılanması için en uygun zamanlar ve kullanılan temel teknikler:

BÖLÜM 1: FİDAN AŞILAMASINDA ZAMANLAMA (NE ZAMAN YAPILIR?)

Fidanlarda aşılama, kullanılacak tekniğe göre yılın iki farklı döneminde yapılır:

1. İlkbahar Başı: Kalem Aşısı (Dilcikli Aşılama) Dönemi

Bu dönem, fidanın kış uykusundan uyanıp özsu yürütmeye başladığı, ancak gözlerin henüz patlamadığı anı hedefler.

• İdeal Zaman: Şubat sonu – Nisan başı. (Bölgesel iklim koşullarına göre değişir.)

• Anaç Durumu: Fidanın kökleri aktiftir, ancak gövde üzerinde gözler uyanmamıştır.

• Kalem Durumu: Aşı kalemi, kışın en derin uykusunda (Aralık-Ocak) alınmış ve serin bir ortamda (0C) uykuda tutulmuş olmalıdır.

• Neden: Bu teknik, genç ve ince gövdeli fidanlarda güçlü ve hızlı bir kaynaşma sağlar.

2. Yaz Ortası: Göz Aşısı Dönemi (T-Göz veya Yongalı Göz)

Bu dönemde yapılan aşılama, Göz Aşısı olarak bilinir ve fidanın kabuğunun rahatça kalkması esastır.

• İdeal Zaman: Temmuz ortası – Eylül ortası.

• Anaç Durumu: Fidan aktif olarak büyümektedir ve kabuk, odun dokusundan kolayca ayrılmaktadır (kaygan durum).

• Kalem Durumu: O yılın sağlıklı, olgunlaşmış sürgünlerinden alınan taze gözler kullanılır.

• Neden: Tek bir kalemden çok sayıda göz alınabildiği için seri fidan üretiminde en çok tercih edilen yöntemdir.

BÖLÜM 2: FİDAN AŞILAMA TEKNİKLERİ (NASIL YAPILIR?)

Fidanların genç ve ince gövdeli olması nedeniyle, birleşme yüzeyini artırıp hızlı kaynaşmayı sağlayan teknikler tercih edilir.

1. Dilcikli Aşılama (Whip-and-Tongue Grafting)

Fidanlarda, özellikle kök boğazı veya ana gövde aşılama noktasında çaplar eşitse, en çok tavsiye edilen kalem aşısıdır.

• Kullanım: Anaç ve kalemin çapları 0.5 cm ile 2 cm arasında ve birbirine eşit olmalıdır.

• Uygulama Adımları:

  1. Eşit Kesim: Hem fidan anaca hem de aşı kalemine, yaklaşık 3 cm uzunluğunda, 45cm eğimli düzgün bir kesik atılır.

  2. Dilcik Açma: Kesik yüzeyin üst üçte birlik kısmına, kesik eğiminin tersi yönde küçük bir dilcik açılır.

  3. Kilitlenme: İki dilcik birbirine geçirilerek sıkıca kilitlenir. Bu, kambiyum katmanlarının temas yüzeyini artırır ve mekanik sağlamlık sağlar.

  4. Bağlama: Birleşme noktası, hava ve su girişini tamamen önleyecek şekilde aşı bandı ile sıkıca sarılır.

2. T-Göz Aşısı (T-Budding)

Güllerde, şeftalide, kirazda ve birçok meyve fidanında kullanılan, seri üretime uygun göz aşısı tekniğidir.

• Kullanım: Kabuğun kolayca ayrıldığı, aktif büyüme döneminde.

• Uygulama Adımları:

  1. T Kesimi: Fidan gövdesine T şeklinde bir kesik atılır. Kabuklar nazikçe aralanır.

  2. Göz Alma: İstenen çeşidin taze sürgününden, yaprak sapı ve tomurcuğu içeren kalkan şeklinde bir parça kesilir.

  3. Yerleştirme: Göz kalkanı, aralanan T kesiğinin altına kaydırılarak yerleştirilir ve üstteki yatay kesikler tam olarak çakıştırılır.

  4. Bağlama: Tomurcuk açıkta kalacak şekilde aşı bağı ile sıkıca sarılır.

3. Yongalı Göz Aşısı (Chip Budding)

Kabuğun kaygan olmadığı, ilkbahar ve sonbahar dönemleri için ideal göz aşısı tekniğidir.

• Kullanım: Kabuk rahat kalkmadığında veya mevsime bağlı esneklik istendiğinde.

• Uygulama Adımları:

  1. Yonga Yuvası: Fidan gövdesinden, göz yongası ile aynı büyüklükte ve derinlikte bir parça çıkarılarak yuva açılır.

  2. Yonga Alma: Aşı kaleminden, içinde odun dokusu bulunan göz yongası kesilir.

  3. Yerleştirme: Yonga, anacın yuvasına yerleştirilir ve kambiyum çakışmasına dikkat edilir.

  4. Bağlama: T-Göz aşısından farklı olarak, yonganın üzeri de dahil olmak üzere birleşme noktası sıkıca sarılabilir.

BÖLÜM 3: FİDAN AŞILAMASINDA BAŞARI İPUÇLARI

Genç fidanlar, yetişkin ağaçlara göre daha hassastır. Başarı için bu kurallara dikkat edin:

1. Sterilizasyon: Aşı bıçağınızı her kesimden önce alkolle temizleyin. Fidanlar enfeksiyona karşı çok hassastır.

2. Kambiyum Teması: Fidan ince olduğu için, iki kambiyumun tamamen çakışması hayati önem taşır.

3. Aşı Yüksekliği: Aşılama genellikle fidanın kök boğazına (toprak seviyesine yakın) yapılır. Bu, hem dayanıklılığı artırır hem de hızlı bir köklenmeyi sağlar.

4. Sıkı Bağlama: Fidan gövdesi esnek olduğu için bağın gevşememesi ve fidanın hareket etmemesi için sıkıca sarılması gerekir.

5. Aşının Tutması: Aşının tuttuğunu anlamak için $3-4$ hafta bekleyin. Kalem aşısında gözler şişmeli, göz aşısında ise aşılanan göz canlı, yeşil ve buruşmamış kalmalıdır.