Ağaçlar Ne Zaman Ve Nasıl Aşılanır?

Bu, fidan yetiştiriciliğinde ve ağaç ıslahında en temel ve en çok sorulan sorudur. Ağaç aşılama, başarılı bir sonuç almak için doğru teknik kadar doğru zamanlamayı da gerektirir. İşte ağaçların genel aşılama zamanları, temel aşılama teknikleri ve adım adım rehber:

 

🌳 Ağaçlar Ne Zaman ve Nasıl Aşılanır? Temel Aşılama Rehberi

Ağaç aşılama, esas olarak iki farklı fizyolojik döneme göre zamanlanır ve buna uygun teknikler kullanılır:

 

BÖLÜM 1: AŞILAMA ZAMANLARI (NE ZAMAN YAPILIR?)

Aşılamada en kritik kural, aşı kalemi (istenen çeşit) ve anaç (kök sistemi) arasındaki kambiyum dokusunun kaynaşmasıdır.

 

1. Kış Sonu ve Erken İlkbahar: Kalem Aşısı Dönemi

Bu dönemde yapılan aşılama, Kalem Aşısı (Çelik Aşısı) olarak adlandırılır.

Kriter	Açıklama	İdeal Zaman
Anaç Durumu	Anaç uyanmaya başlamalıdır (yani özsu yürümeye başlamalı), ancak gözler henüz patlamamış olmalıdır.	Şubat - Nisan (Bölgeye göre değişir)
Kalem Durumu	Kalemler, kış uykusunun en derin olduğu dönemde (Aralık-Ocak) alınıp, nemli ve serin bir ortamda ($0^\circ\text{C}$ - $4^\circ\text{C}$) uykuda tutulmuş olmalıdır.	Uygulama sırasında kalem kesinlikle uykuda kalmalıdır.
Kullanılan Teknikler	Yarma Aşı, Dilcikli Aşı, Kabuk Aşı.

 

2. Yaz Ortası ve Sonbahar Başı: Göz Aşısı Dönemi

Bu dönemde yapılan aşılama, Göz Aşısı (Tomurcuk Aşısı) olarak adlandırılır.

Kriter	Açıklama	İdeal Zaman
Anaç Durumu	Anaç aktif olarak büyümeli ve kabuğu odun kısmından kolayca ayrılmalıdır (kayganlık).	Temmuz - Eylül
Kalem Durumu	O yılın olgunlaşmış sürgünlerinden alınan taze, canlı tomurcuklar kullanılır.	Tomurcuklar, alındığı gün kullanılmalıdır.
Kullanılan Teknikler	T-Göz Aşısı, Yongalı Göz Aşısı (Chip Budding).

 

BÖLÜM 2: TEMEL AŞILAMA TEKNİKLERİ (NASIL YAPILIR?)

Ağaç aşılama teknikleri, genellikle anacın ve kalemin çap farkına göre seçilir.

 

1. Dilcikli Aşılama (Whip-and-Tongue Grafting)

En yüksek başarı ve mekanik sağlamlık sağlayan yöntemdir.

• Ne Zaman: Kış sonu, erken ilkbahar (Dormansi Dönemi).

• Ne İçin: Anaç ve aşı kalemi çapları birbirine eşit veya çok yakın olduğunda.

Adım Adım Uygulama:

1. Kesim: Anaç ve kaleme, yaklaşık 3-4cm uzunluğunda, 45cm eğimli, düzgün bir kesik atın.

2. Dil Açma: Her iki kesik yüzeyin ortasına, birleşmeyi kilitleyecek şekilde, geriye doğru küçük bir dilcik açın.

3. Birleştirme: Kalemin dilini anacın yarığına yerleştirip kilitledikten sonra, kambiyum katmanlarının (kabuğun altındaki ince yeşil çizgi) en az bir kenarda tam çakıştığından emin olun.

4. Bağlama: Birleşme noktasını sıkıca aşı bandı ile sarın.

 

2. Yarma Aşısı (Cleft Grafting)

En eski ve en güvenilir yöntemlerden biridir. Anaç, kalemden çok daha kalın olduğunda kullanılır.

• Ne Zaman: Kış sonu, erken ilkbahar (Dormansi Dönemi).

• Ne İçin: Kalın gövdeli anaçları genç kalemlerle aşılamak (Tepe aşılama).

Adım Adım Uygulama:

1. Anaçta Yarık Açma: Kalın anaç gövdesi düz bir şekilde kesilir. Ortasından, dikkatlice $3-5$ cm derinliğinde dikey bir yarık (çatlak) açılır.

2. Kalem Hazırlama: Aşı kalemi (genellikle $2$ gözlü) alt ucundan, yarığa tam oturacak şekilde kama (V) şeklinde kesilir.

3. Yerleştirme: Yarığı hafifçe açıp kamayı yerleştirin. Kalemin kambiyumu, anacın kambiyumu ile tam olarak çakışmalıdır. (Genellikle yarığa iki kalem yerleştirilir, iki uçta çakışma sağlamak için).

4. Kapatma: Yarığın içini ve tüm kesik yüzeyleri (kalemin tepe ucu dahil) su kaybını ve enfeksiyonu önlemek için mutlaka aşı macunu ile kapatın.

 

3. T-Göz Aşısı (T-Budding)

Özellikle ince kabuklu fidanlarda ve güllerde yaygın kullanılır.

• Ne Zaman: Yaz ortası, sonbahar başı (Aktif Büyüme Dönemi).

• Ne İçin: Kabuk rahatlıkla kalktığında ve fidanların tek gözle çoğaltılması istendiğinde.

Adım Adım Uygulama:

1. T Kesimi: Anacın pürüzsüz bir yerine 3-4 cm uzunluğunda dikey ve üst kısmında 1cm yatay olmak üzere 'T' şeklinde bir kesik atın.

2. Göz Alma: İstenen çeşidin taze sürgününden, bir yaprak sapı ve tomurcuğu içeren kalkan şeklinde bir parça (göz) alın.

3. Yerleştirme: T kesiğindeki kabuklar hafifçe aralanır ve göz, kalkan kısmı içeri girecek şekilde aşağı doğru kaydırılarak yerleştirilir.

4. Bağlama: Göz (tomurcuk) açıkta kalacak şekilde T kesiği sıkıca sarılır.

 

BÖLÜM 3: BAŞARILI BİR AŞILAMA İÇİN ALTIN KURALLAR

1. Kambiyum Teması: Aşının tutmasındaki tek kural budur. Kalem ve anacın kabuk altındaki ince, yeşil katmanı (kambiyumu) birleşmelidir.

2. Hijyen: Tüm aşı aletleri (bıçak) alkol veya dezenfektan ile temizlenmelidir.

3. Sıkı Bağlama ve Macunlama: Aşı bandı ile sıkıca sarılarak, hava ve su giriş çıkışı tamamen engellenmelidir. Yarma ve kabuk aşılarında kesik yüzeyler mutlaka aşı macunu ile kapatılmalıdır.

4. Hız: Kesme ve birleştirme işlemleri olabildiğince hızlı yapılmalıdır ki kesik yüzeyler kurumadan kaynaşabilsin.

5. Aşının Kontrolü: Aşılamadan $2-4$ hafta sonra kontrol edin. Aşı gözü canlı, parlak ve buruşmamışsa, veya kalem aşısında gözler şişmeye başlamışsa aşınız tutmuş demektir