Pamuk Zararlıları: Belirtiler, Zararlar Ve Kapsamlı Mücadele

🐛 Pamuk Zararlıları: Belirtiler, Zararlar ve Kapsamlı Mücadele Yolları

Pamuk (Gossypium hirsutum L.) tarımı, büyüme dönemi boyunca birçok böcek türünün saldırısına maruz kalır. Bu zararlılar, pamuğun farklı gelişim aşamalarında (fide, yaprak, çiçek ve kozada) zarar vererek, lif kalitesini ve rekolteyi ciddi oranda düşürür. Pamukta başarılı bir mücadele, zararlıların biyolojisini tanımayı ve Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) ilkelerini uygulamayı gerektirir.

1. Fide Dönemi Zararlıları: Erken Gelişimin Düşmanları

Bu zararlılar, pamuğun en hassas olduğu, topraktan yeni çıktığı veya ilk gerçek yapraklarını oluşturduğu dönemde zarar verir.

A. Pamuk Tohum Sineği

• Zarar Şekli: Tohum çimlenirken veya fide toprak yüzeyine çıkmadan hemen önce tohum içindeki besi dokusunu yiyerek zarar verir.

• Belirtiler: Tohumdan çıkan ilk sürgünlerde solgunluk, zayıf gelişme veya hiç çıkış olmaması görülür. Fide kökleri ve gövdesinde tünel açılmış hasarlar fark edilebilir.

• Mücadele: En etkili yöntem tohum ilaçlamasıdır. Kimyasal koruyucularla ilaçlanmış tohumların kullanılması, erken dönemde koruma sağlar.

B. Pamuk Yaprak Biti (Aphis gossypii)

• Zarar Şekli: Genç fidelerin taze sürgün ve yapraklarından özsu emerek bitkinin zayıflamasına neden olur.

• Belirtiler: Yapraklarda kıvrılma, büzülme, sararma ve gelişim geriliği. Beslenme sırasında bıraktığı bal salgısı üzerinde fümejin (kara küf) gelişimi.

• Mücadele: Doğal düşmanları korumak esastır. Popülasyon eşiği aşıldığında sistemik etkili ruhsatlı insektisitler kullanılır.

2. Yaprak ve Sürgün Zararlıları: Fotosentezi Engelleyenler

Bu zararlılar, özellikle bitki vegetatif gelişimini sürdürürken, yaprak alanını ve bitkinin genel sağlığını etkiler.

A. Pamuk Beyaz Sineği (Bemisia tabaci)

• Zarar Şekli: Yaprak altlarında koloniler halinde yaşayarak özsu emer. Pamuk için en yıkıcı zararlılardan biri olarak kabul edilir.

• Belirtiler: Yapraklarda sararma, zayıflık ve dökülme. Yoğun bal salgısı ve bunun üzerinde oluşan siyah fümejin (kara küf) tabakası. Kara küf, fotosentezi ve lif kalitesini düşürür. Ayrıca virüs hastalıklarının taşıyıcısıdır (vektör).

• Mücadele: Mücadele, kimyasal ve biyolojik yöntemlerin entegrasyonunu gerektirir. İlaçlama zamanlaması nimf dönemini hedeflemelidir. Beyaz sinek, hızlı direnç geliştirdiği için ilaç rotasyonuna dikkat edilmelidir.

B. Pamuk Yaprak Kurdu (Spodoptera littoralis)

• Zarar Şekli: Kelebek larvaları (tırtıllar) yaprakları ve genç meyve taslaklarını (taraki) yer.

• Belirtiler: Yapraklarda düzensiz delikler, yırtılmalar ve şiddetli enfestasyonda yaprakların tamamen iskeletleşmesi (sadece damarların kalması).

• Mücadele: Yumurta paketlerinin ve genç larvaların takibi önemlidir. Biyolojik preparatlar (örneğin $Bacillus$ $thuringiensis$) ve uygun kimyasal ilaçlar kullanılır.

3. Generatif Dönem Zararlıları: Çiçek ve Kozaya Saldıranlar

Pamuk üretiminde en büyük ekonomik kayıp bu dönemde meydana gelir, zira zarar doğrudan ürüne yöneliktir.

A. Yeşilkurtlar (Koza Kurdu)

• Önem: Pamukta en fazla zarar veren zararlı gruplarından biridir.

• Zarar Şekli: Larvalar, yeni oluşan taraki (çiçek taslağı), çiçek ve olgunlaşmakta olan koza içerisine girerek beslenir. Zarar gören taraki ve çiçekler dökülür. Kozaya giren larva, lifleri ve çiğidi yiyerek koza kalitesini ve verimi sıfırlar.

• Mücadele: Zararlının yumurta ve larva popülasyonu sürekli takip edilmeli ve mücadele eşiğine ulaşıldığında doğru kimyasallar (tercihen bitkiye girmiş larvalara etkili sistemik ilaçlar) ile zamanında mücadele yapılmalıdır.

B. Pamuk Çiçek Thripsi (Thrips tabaci)

• Zarar Şekli: Çiçek taslaklarında ve çiçek organlarında beslenerek çiçeklerin dökülmesine veya deforme olmasına neden olur.

• Belirtiler: Küçük taraki ve çiçeklerde dökülme, kalan çiçeklerde kararma ve bozulma.

• Mücadele: Trips popülasyonu kontrol altında tutulmalıdır.

C. Pamuk Kırmızı Örümceği (Tetranychus urticae)

• Zarar Şekli: Yaprak altlarında koloniler kurarak özsu emer. Sıcak ve kurak havalarda hızla çoğalır.

• Belirtiler: Yaprakların üst yüzeyinde önce sarı, sonra kırmızı-kahverengi lekeler oluşur. Yapraklar dökülür, bu da erken olgunlaşmaya ve lif kalitesinin düşmesine neden olur. Yoğunluk arttığında yaprak altlarında ağlar görülür.

• Mücadele: Akarlar, böcek ilaçlarına (insektisit) karşı dayanıklı olduklarından, akarisit grubu ilaçlar kullanılmalıdır. Doğal düşmanların korunması önemlidir.

🛡️ Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) ile Etkili Mücadele

Pamukta kimyasal mücadeleye bağımlılığı azaltmak ve kalıcı başarı sağlamak için IPM prensipleri uygulanmalıdır:

1. Gözlem (Sürvey): Zararlının türü, popülasyon yoğunluğu ve gelişim dönemi sürekli takip edilmelidir.

2. Eşik Değeri: Kimyasal mücadeleye ancak zararlı popülasyonu ekonomik zarar eşiğini aştığında başlanmalıdır.

3. Kültürel Önlemler: Dikim zamanına dikkat etmek, sulama ve gübrelemeyi optimize etmek, hasat sonrası sap sökümü ve toprak işlemesi ile zararlıların kışlık popülasyonunu azaltmak temeldir.

4. Biyolojik Mücadele: Faydalı böceklerin ve parazitoitlerin korunması ve desteklenmesi.

5. Direnç Yönetimi: Kimyasal mücadelede aynı etken maddeyi sürekli kullanmaktan kaçınılmalı, farklı etki mekanizmasına sahip ilaçlar dönüşümlü olarak kullanılmalıdır.

 Anahtar Kelimeler: Pamuk Zararlıları, Pamuk Koza Kurdu, Pamuk Beyaz Sineği Mücadelesi, Pamuk Kırmızı Örümceği, Pamukta Yeşilkurt Zararı, Pamuk Zararlıları İlaçlama, Pamukta Entegre Mücadele.