Önemli Tahıl Zararlıları Nelerdir?

Tahıllar (buğday, arpa, mısır, yulaf, çavdar vb.) hem ülkemizde hem de dünyada insan beslenmesinin temelini oluşturur. Ancak bu ürünler tarlada, depoda ve işleme sürecinde birçok zararlı böcek tarafından tehdit edilir. Bu zararlılar; verim kaybına, kalite düşüşüne ve ekonomik zararlara yol açar. Aşağıda, tahıllara en fazla zarar veren önemli zararlılar, tanımları, zarar şekilleri ve mücadele yöntemleriyle birlikte verilmiştir 👇

 

🌿 A. Tarlada Görülen Tahıl Zararlıları

1. Süne (Eurygaster integriceps)

• Zararlı Olduğu Bitkiler: Buğday, arpa, yulaf, çavdar.

• Zarar Şekli: Ergin ve nimf dönemlerinde tane ve yaprakları emer, başakların dolmasını engeller.

• Belirtiler: "Beyaz başak" oluşumu ve boş taneler.

• Mücadele:

  • Kültürel önlemler (anızı derin sürmek, erken hasat).

  • Doğal düşmanları (yumurta parazitoitleri Trissolcus spp.).

  • Gerekirse kimyasal mücadele (nimf döneminde).

 

2. Kımıl (Aelia rostrata)

• Zararlı Olduğu Bitkiler: Buğday, arpa.

• Zarar Şekli: Tanelerin içini emer, gluten yapısını bozar.

• Sonuç: Un kalitesi düşer, ekmeklik buğday değeri kaybolur.

• Mücadele: Süne ile benzer yöntemler (kültürel, biyolojik ve kimyasal).

 

3. Ekin Kambur Böceği (Zabrus tenebrioides)

• Zararlı Olduğu Bitkiler: Buğday, arpa, çavdar.

• Zarar Şekli: Larvalar gece aktif olur, genç bitkilerin yapraklarını kesip toprağa çeker.

• Belirtiler: Boşluklu alanlar, kurumuş fideler.

• Mücadele:

  • Sonbahar toprak işlemesi.

  • Ekim nöbeti.

  • Gerekirse tohum ilaçlaması.

 

4. Buğday Sürme Sineği (Mayetiola destructor)

• Zarar Şekli: Larvalar bitkinin sap kısmına girer, gelişme noktasını bozar.

• Belirtiler: Bitkide bodurlaşma, kardeşlenmenin azalması.

• Mücadele:

  • Ekim zamanını doğru ayarlama.

  • Dayanıklı çeşitlerin kullanımı.

 

5. Mısır Koçan Kurdu (Ostrinia nubilalis)

• Zarar Şekli: Tırtıllar mısır sapı ve koçanlarında galeriler açar.

• Belirtiler: Kırılgan saplar, tanelerde delikler.

• Mücadele:

  • Kültürel (koçan artıklarını imha).

  • Biyoteknik (feromon tuzakları).

  • Biyolojik (Trichogramma arıları).

 

6. Mısır Kurdu / Yaprak Kurdu (Helicoverpa armigera, Pseudaletia spp.)

• Zararlı Olduğu Bitkiler: Mısır, pamuk, domates, buğday.

• Zarar Şekli: Koçan, yaprak ve sapta delikler açar, dane kaybına neden olur.

• Mücadele:

  • Kültürel temizlik.

  • Doğal düşmanları koruma.

  • Eşik aşıldığında kimyasal mücadele.

 

7. Ekin Yaprak Biti (Sitobion avenae)

• Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emer, yaprakların sararmasına ve kıvrılmasına yol açar.

• Ek Zarar: Virüs taşır.

• Mücadele:

  • Erken dönem gözlem.

  • Gerekirse sistemik insektisitler.

  • Doğal düşmanların korunması (uğur böcekleri, parazitoitler).

 

🏚️ B. Depoda Görülen Tahıl Zararlıları

1. Buğday Biti (Sitophilus granarius)

• Zarar Şekli: Ergin ve larvalar danenin içine girip içini yer.

• Belirtiler: Danelerde küçük delikler ve unlaşma.

• Mücadele:

  • Temiz ve kuru depo koşulları.

  • Depo ilaçlaması veya fumigasyon.

 

2. Mısır Biti (Sitophilus zeamais)

• Benzer Tür: Buğday bitine benzer.

• Zarar Şekli: Mısır tanelerinde büyük oyuklar oluşturur.

• Mücadele:

  • Kurutulmuş ürün depolamak.

  • Zararlı tespitinde fumigasyon uygulamak.

 

3. Un Güvesi (Ephestia kuehniella)

• Zarar Şekli: Larvalar un, kepek ve tahıl kırıntılarıyla beslenir.

• Belirtiler: Ağ örüntüleri, kötü koku ve ürün topaklanması.

• Mücadele:

  • Depoların düzenli temizliği.

  • Pheromon tuzakları.

 

4. Tahıl Kurdu (Rhyzopertha dominica)

• Zarar Şekli: Dane içinde beslenir, içeriden unlaştırır.

• Belirtiler: Tanelerde küçük yuvarlak delikler.

• Mücadele:

  • Hava geçirimsiz depolama.

  • Fumigasyon.

 

✅ Özet Tablo

Zararlı Adı	Zararlı Olduğu Ürün	Zarar Şekli	Mücadele Yöntemi
Süne	Buğday, Arpa	Tane emme, beyaz başak	Biyolojik, kimyasal
Kımıl	Buğday	Gluten bozulması	Kültürel, kimyasal
Ekin Kambur Böceği	Buğday, Arpa	Fide kesimi	Münavebe, ilaçlama
Mısır Koçan Kurdu	Mısır	Koçan delikleri	Feromon tuzak, biyolojik
Yaprak Kurdu	Mısır	Yaprak ve koçan zararı	Kültürel, kimyasal
Buğday Biti	Buğday	Dane içi zarar	Fumigasyon
Un Güvesi	Un, Tahıl	Ağımsı ağlar	Temizlik, tuzak
Tahıl Kurdu	Tüm tahıllar	Dane içi zarar	Depo hijyeni, fumigasyon

 

📘 Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Tahıl zararlıları en çok hangi dönemde ortaya çıkar?

Tarlada ilkbahar ve yaz aylarında; depoda ise sıcak ve nemli dönemlerde (yaz sonu-sonbahar).

 

2. Depo zararlıları nasıl önlenir?

Temiz, kuru, havalandırılmış depolarda ürün saklamak ve periyodik ilaçlama/fumigasyon yapmak gerekir.

 

3. Kimyasal mücadele ne zaman uygulanmalıdır?

Zararlı yoğunluğu ekonomik zarar eşiğini aştığında (örneğin m²’de 2–3 zararlı veya %10 zarar oranı).

 

4. Biyolojik mücadele etkili midir?

Evet. Trissolcus, Trichogramma, Coccinella gibi doğal düşmanlar zararlı popülasyonlarını önemli ölçüde azaltır.

 

5. Tahıl zararlıları insan sağlığını etkiler mi?

Dolaylı olarak evet. Tahıl kalitesi düşer, toksin üretimi artabilir ve besin değeri azalır.