Dut Kabuklu Biti Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Dut kabuklu biti (Pseudaulacaspis pentagona), dut, şeftali, kayısı ve birçok meyve ağacında zarara neden olan tehlikeli bir kabuklu bit türüdür. Bu yazıda, zararlının tanımı, zarar şekilleri ve etkili mücadele yöntemlerini öğrenin.

 

🐞 Dut Kabuklu Biti (Pseudaulacaspis pentagona) Nedir?

Dut kabuklu biti, bilimsel adıyla Pseudaulacaspis pentagona (Targioni-Tozzetti), Diaspididae (kabuklu bitler) familyasına ait bir zararlıdır.
Küçük olmasına rağmen, bitki özsuyunu emerek ciddi ekonomik kayıplara neden olur.

Türkiye’de özellikle Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yaygındır. Sadece dutta değil; şeftali, kayısı, erik, kiraz, nar, elma, ceviz, asma ve süs bitkilerinde de görülebilir.

 

🔬 Morfolojik Özellikleri

• Dişi birey: Dairesel, 2–3 mm çapında, beyaz veya grimsi kabuk altındadır. Altındaki vücut turuncu renklidir.

• Erkek birey: Uzun oval, daha küçük ve açık renkli kabuk altındadır.

• Yumurta: Beyaz renkte, yaprak altlarına veya genç sürgünlere bırakılır.

• Larva: Sarımsı renkte, hareketli dönemindedir ve kısa sürede sabitlenip kabuk altına yerleşir.

 

🧬 Yaşam Döngüsü ve Biyolojisi

• Kışı dişi ve nimf (genç dönem) halinde, kabuk altında geçirir.

• Yılda 2 ila 3 döl verir (iklim koşullarına bağlı).

• İlk döl nisan sonu – mayıs başında,

• İkinci döl temmuz–ağustos aylarında görülür.

• Dişiler 80–150 yumurta bırakabilir.

• Larvalar bitkiye yerleşip kısa sürede sabitleşir ve üzerlerine koruyucu bir kabuk oluşturur.

 

🚨 Dut Kabuklu Bitinin Yaptığı Zararlar

🌿 1. Özsuyu Emme Zararı

• Larvalar ve ergin dişiler, bitkinin gövde, dal ve yapraklarındaki özsuyu emer.

• Bu durum, bitkinin zayıflamasına, sürgünlerin kurumasına ve verimin düşmesine yol açar.

 

🍃 2. Kabuk Altında Yoğun Koloniler

• Dallar ve gövdeler beyaz, unumsu bir tabakayla kaplanmış gibi görünür.

• Bu görüntü, yoğun kabuklu bit popülasyonunun göstergesidir.

 

🍇 3. Meyve Kalitesi ve Gelişimi

• Ağaç zayıfladıkça meyveler küçük, şekilsiz ve az sulu olur.

• Şiddetli bulaşmalarda yeni sürgünler kurumaya başlar, ağaç zamanla verimsizleşir.

 

🪵 4. Genel Bitki Zayıflığı

• Fotosentez azalır, kabuk çatlakları oluşur.

• Özellikle genç fidanlar kısa sürede kuruyabilir.

 

🔍 Zarar Belirtileri Nasıl Anlaşılır?

• Dalların, gövdenin ve yaprak saplarının üzerinde beyaz-gri kabuklar görülür.

• Kabuk kaldırıldığında altında turuncu-sarı renkte canlı böcek bulunur.

• Bitkilerde zayıf gelişim, yaprak dökümü ve dal kurumaları başlar.

• Şiddetli durumlarda tüm ağacın gövdesi kabuklularla kaplanabilir.

🧰 Dut Kabuklu Biti ile Mücadele Yöntemleri

1. 🌾 Kültürel Mücadele

• Budama artıkları ve kurumuş dallar toplanıp yakılmalıdır.

• Yoğun bulaşık dallar kesilmelidir.

• Kışın kabuk temizliği (tel fırça ile) yapılmalıdır.

• Yeni fidanlar temiz, sertifikalı olmalıdır.

• Bahçedeki karınca kolonileri yok edilmelidir (karıncalar kabuklu bitleri korur).

 

2. 🦠 Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanları oldukça etkilidir:

• Parazitoitler: Aphytis proclia, Encarsia citrina, Comperiella bifasciata

• Predatörler: Chilocorus bipustulatus (uğur böceği türü)

 

Bu doğal düşmanların korunması için:

• Geniş spektrumlu ilaçlar kullanılmamalı

• Gereksiz ilaçlamadan kaçınılmalıdır.

 

3. 🧪 Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, doğal düşmanlar yetersiz kaldığında veya popülasyon çok arttığında yapılmalıdır.

 

🌸 Kış Mücadelesi (Kışlık Yağlar):

• Gözler uyanmadan önce (Şubat–Mart arası),
  %1–2 oranında beyaz yağ içeren karışımlarla tüm ağaca püskürtme yapılır.

• Bu uygulama, kabuk altındaki yumurta ve nimfleri öldürür.

 

🌼 Yaz Mücadelesi:

• Yumurtadan yeni çıkan hareketli larva dönemi hedeflenir.

• Bu dönem, feromon tuzakları veya gözlemle belirlenmelidir.

• Kullanılabilecek bazı etken maddeler:

  • Pyriproxyfen

  • Buprofezin

  • Mineral yağlar

  • Spirotetramat

⚠️ İlaçlama sabah erken saatlerde yapılmalıdır.

⚠️ Aynı etken maddeyi sürekli kullanmamak gerekir (direnç riski).

 

4. 🌿 Entegre Mücadele Yaklaşımı (IPM)

En etkili yöntem, entegre mücadele prensibidir:

• Kış budaması + kabuk temizliği

• Faydalı böceklerin korunması

• Uygun zamanda selektif ilaçlama

 

Bu sayede hem verim korunur, hem de doğa dostu üretim sağlanır.

 

❓ Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Dut kabuklu biti sadece dutta mı görülür?

Hayır. Şeftali, kayısı, kiraz, erik, nar, elma ve ceviz gibi birçok meyve ağacında da zarar yapar.

 

2. Kışı nasıl geçirir?

Kışı genellikle dişi ve nimf döneminde, kabuk altında geçirir.

 

3. Hangi dönemde mücadele edilmelidir?

En etkili dönem, yumurtadan larvaların yeni çıktığı (ilk hareketli dönem) zamandır.

 

4. Kimyasal ilaç dışında ne yapılabilir?

Kışlık yağ uygulamaları, kabuk temizliği ve doğal düşmanların korunması oldukça etkilidir.

 

5. Ağaç tamamen kabukla kaplandıysa kurtarılabilir mi?

Yoğun bulaşma durumlarında sert budama + kışlık yağ uygulaması ve ardından biyolojik destek gerekir. Aksi halde ağaç kuruyabilir.

 

🧭 Sonuç

Dut kabuklu biti (Pseudaulacaspis pentagona), küçük ama etkisi büyük bir zararlıdır. Erken teşhis, düzenli gözlem, kışlık yağ uygulamaları ve doğal düşmanların korunması ile zararlı etkili biçimde kontrol altına alınabilir. Unutmayın: Temiz bahçe, sağlıklı ağaç demektir. 🌿