Acı Çürüklük Hastalığı (Glomerella Cingulata)

'Acı Çürüklük Hastalığı', tarım ve bahçecilikte büyük ekonomik kayıplara neden olan önemli bir fungal hastalıktır. Bu hastalığın etmeni, bilimsel adıyla Glomerella cingulata (eşeysiz formu: Colletotrichum gloeosporioides) olarak bilinen bir mantardır.

Bu hastalık, özellikle elma ve armut gibi yumuşak çekirdekli meyvelerde, hasat öncesinde ve depolama sırasında görülen en tahripkâr çürüklük etmenlerinden biridir.

🦠 Acı Çürüklük Hastalığı (Glomerella Cingulata) Nedir?

Acı çürüklük, meyve, sürgün ve dalları enfekte eden bir mantar hastalığıdır. Hastalığın adı, çürüyen meyve lezyonlarının derinleştiğinde tatlarının acıya dönmesinden (veya etmenin diğer çürüklüklerden ayrılmasını sağlayan konik/V şeklindeki yayılımından) gelir.

1. Hastalığın Kaynağı ve Biyolojisi

• Etmen: Glomerella cingulata (teleomorf/eşeyli dönem) / Colletotrichum gloeosporioides (anamorf/eşeysiz dönem).

• Kışlama: Mantar, kışı enfekteli dallarda misel (mantar ipliği) olarak, kabuktaki nekrozlu lekelerde, don plaklarında veya ağaçta kalan mumyalaşmış meyvelerde geçirir. Mumyalaşmış meyveler, hastalığın ana enfeksiyon kaynağıdır.

• Yayılma: Sporlar (askospor ve konidiler), özellikle yağışın bol olduğu ve nemin yüksek olduğu dönemlerde rüzgar, yağmur suları veya böcekler aracılığıyla yayılır.

• Enfeksiyon Koşulları: Enfeksiyon için meyve yüzeyinde bir su filmi olması ve bu durumun belirli bir süre (örneğin 26°C'de en az 5 saat) devam etmesi gerekir. Yoğun enfeksiyonlar genellikle yaz ortasında (mevsimin sıcak ve nemli dönemlerinde) gerçekleşir.

2. Hastalık Belirtileri ve Zarar Şekli

Acı çürüklüğün belirtileri meyvede, dalda ve bazen yaprakta görülebilir.

A. Meyvedeki Belirtiler (En Tipik Belirti)

• Başlangıç: Hastalık, meyve yüzeyinde küçük, yuvarlak ve kahverengi, hafif çökük lekeler şeklinde başlar.

• Gelişme: Lekeler hızla genişler ve koyu kahverengiye döner. En belirgin özellik, çürük doku içe doğru huni veya'V' şeklinde yayılır. Bu V şeklindeki kesit, acı çürüklüğün, diğer yaygın çürüklük (beyaz veya siyah çürüklük) türlerinden ayrılmasını sağlar.

• Spor Akıntıları: Özellikle nemli ve sıcak koşullarda, çürük lekelerin üzerinde mantarın eşeysiz sporlarının bulunduğu krem-somon renkli, jelatinimsi akıntılar (acervulus) kolayca görülebilir.

• Sonuç: Enfekteli meyveler yavaşça büzüşerek mumyalaşır ve kış boyunca ağaçta asılı kalabilir.

B. Dal ve Sürgündeki Belirtiler

• Sürgünlerde 2-6 cm uzunluğunda çökük lezyonlar (nekrozlu lekeler) ve kabuk yanıklıkları oluşabilir.

🛡️ Acı Çürüklük Hastalığı İle Mücadele Yöntemleri

Acı çürüklükle mücadele, kültürel önlemler ve kimyasal uygulamaların bir arada yürütülmesini gerektirir.

1. Kültürel (Kimyasal Olmayan) Mücadele

• Enfeksiyon Kaynaklarını Uzaklaştırma: Hastalığın ana kaynağı olan tüm mumyalaşmış meyveler ve enfekteli kuru dallar/sürgünler kışın budanarak bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

• Budama ve Hava Sirkülasyonu: Ağaç tacının iç kısımlarının iyi havalanmasını sağlayacak doğru budama teknikleri uygulanmalıdır. Bu, nemin hızlıca kurumasını sağlar.

• Yara Koruması: Budama veya mekanik yaralanmalar sonucunda oluşan yaralar, etmenin girişini engellemek için uygun macunlarla kapatılmalıdır.

2. Kimyasal Mücadele

• Koruyucu İlaçlama: Fungisitler, genellikle ilk enfeksiyonların başladığı erken yaz döneminde ve meyveler hassas dönemdeyken (özellikle yağışlı ve sıcak hava tahminlerinde) koruyucu amaçla uygulanır.

• Depolama Öncesi İşlem: Bazı durumlarda, hasat öncesi veya depoya kaldırmadan hemen önce meyvelere uygun fungisitlerle işlem uygulanması gerekebilir.

Bu hastalıkla mücadelede en etkili sonuçları almak için, bölgenizdeki Tarım ve Orman Müdürlüklerinin veya uzman ziraat mühendislerinin tavsiyelerine ve güncel ruhsatlı ilaç listelerine uymak çok önemlidir.

Acı çürüklük etmeninin enfekte ettiği diğer bitki türleri (fasulye, soğan, badem vb.) hakkında bilgi almak ister misiniz?