• notifications1
  • menü

Bugün : 14 Ekim 2024 Pazartesi

Bezelye Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır? (Yeni)

Bezelye Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır? (Yeni)

Bezelye Yetiştiriciliği (Yeni)

Protein kaynağı olarak kullanılan besin maddelerinin, insan beslenmesindeki öneminin ne derece büyük olduğu artık yatsınamaz bir gerçektir. Bir baklagil bitkisi olan bezelye tanelerinin % 20 - 30 gibi yüksek oranda protein içermesi, karbonhidratlarca yeterli; kalsiyum, demir ve özellikle fosforca zengin olması ayrıca çeşitli vitaminlere de sahip bulunması bakımından iyi bir bitkisel protein kaynağıdır

Bezelye

Dünya genelinde düşünüldüğünde insan beslemesindeki bitkisel proteinlerin % 22’si, karbonhidratların % 7’si, hayvan beslenmesindeki proteinlerin % 38’i ve karbonhidratların % 5’i yemeklik baklagillerden sağlanmaktadır (Şehirali 1988). Bu açıdan bakıldığında insanlarımızın beslenmesinde gerekli olan proteini karşılamak için özellikle konserve ve dondurulmuş gıda sanayisinde yoğun olarak kullanılan bezelye önemli bir yer tutmaktadır. (Akçin 1988).

 

Bezelye sadece insan beslenmesi bakımından değil, dolaylı olarak tarım ve hayvancılık alanlarında da kendine özgü bir yeri bulunmaktadır. Bezelye baklagiller familyasına dahil olan bir bitki olduğu için köklerinde nodül ismi verilen yumrucuklar vardır. Bu nodüller içerisindeki nodozite bakterileri (Rhizobium leguminosarum) vasıtası ile havanın serbest azotundan yararlanmakta olup, toprağın azotça zenginleşmesini sağlamaktadır. Nodozite bakterileri aracılığı ile bezelye bitkisi bir dekar ekili alanda bir yetiştirme döneminde 9 kg saf azot fikse etmektedir (Şehirali 1973).


Ekonomimizde de oldukça önemli bir paya sahip olan yemeklik baklagiller, son yıllarda tarla bitkileri içerisinde en fazla ekim alanı artışı olan ürün grubunu oluşturmaktadır. Tarımsal ürünler içerisinde yemeklik baklagillerde yüksek verimli, iç tüketim ve dış satım için istenilen özelliklere sahip çeşitlerin geliştirilmesi ve bu özellikleri ortaya çıkaracak yetiştirme tekniklerinin uygulanması sonucu saf ve kaliteli ürünün pazara sunulması, halkımızın beslenmesi ve dış satım için büyük önem taşımaktadır (Eser ve ark. 1990).


Ülkemizde 2010 yılı istatistiklerine göre; yemeklik tane baklagiller, 791.574 ha ekim alanına ve 1.21 milyon ton üretime sahiptir. Yemeklik tane baklagiller içerisinde ekim alanı bakımından bezelye 5. sırada yer alırken 1.154 ha ekim alanında, 3.200 ton üretim yapılmakta ve dekara verimi ise 277 kg’dır (Anonymous 2011).

 

Adaptasyonu

Bezelyenin hümid ve serin alanlara adapte oluşu, vejetasyon süresinin 80 - 140 gün arasında değişmektedir. İklim ve toprak istekleri göz önüne alındığında, dünyada geniş ekolojik alanlarda ve memleketimizin hemen hemen her yerinde yetiştirilebilme özelliğine sahip olan bezelye, ılıman iklim bitkisi olmakla beraber, genellikle serin iklimin hakim olduğu tınlı-kumlu topraklarda oldukça iyi bir gelişme göstermektedir. Besin değerinin yüksek olmasına rağmen ortam şartlarına hassas olması, zararlı ve hastalıklara mukavim olmaması, ekim ve bakım masraflarının fazla olması, bezelye ekimini kısıtlayan en önemli faktörlerdir.

 

İklim İstekleri

Uzun gün bitkisi olan bezelye ılık iklim bitkisi olmakla beraber serin hava şartlarından da hoşlanır. Bezelyede soğuğa dayanıklılık, genotip yanında çevre şartlarına da bağlıdır (Auld ve ark. 1983 ve Bourion ve ark. 2003). Çevre şartları her yıl az yada çok değişim gösterir. Uygun iklim şartlarında Sonbahar ekimi ile kış aylarında ve İlkbahar ekimi ile yazlık olmak üzere senede iki defa yetiştirilebilir. Ancak iklimi sert olan bölgelerde ise sadece İlkbaharda ekimi yapılarak bir defa yetiştirilir. Bezelyede sonbahar ekiminden, ilkbahar ekimine göre daha yüksek tane verimi alınmaktadır (Uzun ve Açıkgöz 1998).
Kışlık ekimlerde, kışın sıcaklığın -5°, -6 °C’ye düşmesi halinde bazı çeşitlerin yalnız yapraklarında hafif donlar görülmekle beraber, bazı hassas çeşitler, çoğunlukla sırık çeşitler bu sıcaklık derecelerine dayanmamaktadırlar (Bourion ve ark. 2003).

Bezelye

Bezelye tohumlarının toprakta normal bir çimlenme gösterebilmesi için sıcaklığın 4 – 18 °C arasında olması gereklidir. Bezelye için aylık optimum sıcaklık 12 – 18 °C arasında olmalıdır. Bezelye bitkisinin çiçek ve meyveleri yaprak ve gövde kısımlarına nazaran donlardan daha çok zarar görürler. Bezelye tarımında anormal hava şartları çok kısa dahi sürse verimi çok düşürmektedir. Bezelye tarımında soğuk şartlara mukabil sıcak ve kurak hava şartları da istenmez. Bitkiler bakla bağlama döneminde 26 °C’nin üstündeki sıcaklıklardan zarar görür, döllenme azalır. 23 °Csıcaklıklarda ise bakladaki tane sayısı azalır ve taneler küçülür. Geceleyin meydana gelen yüksek sıcaklıklar, bakla boyunu kısaltmaktadır. Tanelerin olgunlaşma döneminde 32 °C’nin üzerindeki sıcaklıklar «Haşlanma» olarak tanımlanan durumu oluştururlar (Akçin 1988).

 

Yüksek sıcaklıklar mahsulün hızla olgunlaşmasına ve verimin düşmesine sebep olduğu gibi, kurak hava şartları da meyve ve tohum bağlamaya olumsuz etki eder ve ayrıca bezelyeler kurak hava şartlarında süratle popülasyonları artan bezelye zararlılardan fazla miktarda zarar görür. Yüksek sıcaklık düşük sıcaklığa göre çiçek açmada daha fazla zarar yapar ve bitki tohum bağlayamaz. Öte yandan fazla yağış ve rutubet dolayısıyla toprağın havalandırılması güçleşir, yapraklar geniş ölçüde sararır, mantari hastalıklar ve erken solma ortaya çıkar(Akçin 1988).

 

Toprak İstekleri

Bezelye toprak bakımından oldukça seçicidir. Bezelye kumlu-tınlı, topraklardan ağırca killi topraklara kadar çok değişik topraklarda yetişebilir. Ancak yüksek tane verimi elde etmek için, toprak; sıcak ve derin, humuslu, kireçli süzek, orta ağırlıkta, su tutma kabiliyeti yüksek tınlı topraklar olmalıdır. Ağır killi topraklarda ise rutubet fazlalığından gelişme azalır veya zarar görürler. Buna bağlı olarak rutubetli taban topraklarda vejetatif büyüme artar ve tane verimi düşer. Eğer az olan suyu yağışlarla telafi edilir veya taban suyu yüksek olursa,·tınlı - kumlu topraklar elverişli olur. Bezelye toprak asiditesine karşı oldukça hassastır. pH : 5.5 ve daha asitli toprak1arda bezelye yetiştirilmek istenirse, mutlaka kireçleme yapılmalıdır. Bezelye için en elverişli toprak reaksiyonu pH : 5.5 - 6.7’dir.

 

Toprak Hazırlığı

Verimi etkileyen önemli faktörlerin başında zamanında ve usulüne uygun olarak yapılan toprak işlemesidir. Toprak sonbaharda yaklaşık 10-15 cm derinliğinde sürülür ve kışa bu şekilde girer. İlkbaharda toprak 5-8 cm derinliğinde kazayağı ile işlenir ve daha sonra toprak tırmıklarla düzeltilerek ekime hazır hale getirilir. Bu şekilde yüzeysel toprak işlemesi ile tarla hem yabancı otlardan temizleyerek hem de kesekleri kırmak suretiyle toprağı kabartıp düzlemek suretiyle iyi bir tohum yatağı hazırlanmış olur.

 

Ekimi sonbaharda yapılacak yerlerde anız bozumunu müteakip sürülen arazi ekim esnasında hasat artıklarının karıştırmak için yüzlek (8-10 cm) bir toprak işlemesi ile düzeltilir ve ekime hazır hale getirilir. Bölgemizde tahıl anızına yapılan ekimlerde, yapılmaktadır. Toprak hazırlığının son aşamasında ise geniş yapraklı yabancı otların kontrolünde Tetrabutryn 500 g/l (300 cc/da) veya Trifluralin 480 g/l (200 cc/da) etken maddeli herbisitler den kullanılabilir. İlaçlama yapılırken toprağın hafif nemli olmasına ve ilacın toprağa çok iyi karıştırılmasına dikkat edilmelidir.

 

Ekim Zamanı

Bezelyede ekim tamamen bölgenin iklim şartlarına bağlı olarak toprak tavda iken yapılmaktadır. Bezelye danesinin hızlı çimlenmesi için yeterli sıcaklığın bulunması ve çeşidin vejetasyon süresinin göz önünde bulundurulması gerekir. Buna bağlı olarak ülkemizde Kasım ayından Mayıs ayına kadar her devrede ekim yapılabilir. Kışı daha mülayim olan Ege ve Akdeniz bölgelerimizde Sonbahar ekimi mümkündür. Ancak kışı daha sert geçen bölgelerde yapılan sonbahar ekimlerinde daneler uzun zaman çimlenmeden toprak içerisinde kalır, buna bağlı olarak çürüme başlar. En önemlisi ise çimlenebilen tohumlar dondan tamamen zarar görürler.

Bezelye

Bezelye uzun gün bitkisi olduğu için bitkinin yeterli yaprak teşkil etmesi, çiçeklenme ve uygun bakla tutumu için tam kısa günlerde, yani İlkbaharda toprak ısısının minimum 3 - 5 °C’de olduğu zaman ekim yapılmalıdır. Bu dönemde ekilen bezelyeler kış rutubetinden gereği şekilde istifade ettiğinden, fide gelişmeleri hızlı olur ve verim artmaktadır. Ege ve Akdeniz bölgelerimizde ilkbahar ekimleri ise Şubat ayının ortası ile Mart ayının ortasına kadar olan sürede yapılabilir. Orta Anadolu bölgesinde bezelye ekimi Mart sonu ile Nisan ayının ikinci haftasında yapılmalıdır (Ceyhan ve Önder 2001). Uzun gün bitkisi karakterinde olan bezelye, çiçeklenme ve meyve bağlamaya kritik gün uzunluğunda olan Mayıs ayında başladığı için farklı ekim zamanlarına rağmen aşağı yukarı hepsi aynı zamanda olgunlaşmaktadırlar. Ekim zamanı geciktikçe alınacak tane verimi de azalmaktadır (Ceyhan ve Önder 2001).

 

Ekim Tekniği

Bezelyede en iyi ekim yöntemi ekim makinalarıyla yapılanıdır. Tohumluk tasarrufunun yanında, çıkış üniformitesi ve işçilik giderlerinin azaltılması sağlanır. Buğday mibzeri veya pnömatik mibzerlerle yapılacak olan bezelye ekiminde bodur çeşitler genellikle 30 - 40 cm sıra aralığı 5 - 8 cm sıra üzeri olacak şekilde Sonbahar ekiminde 5 - 8 cm, erken İlkbahar ekiminde ise 5 - 6 cm ve geç İlkbahar ekiminde ise 3 - 5 cm derinliğe yapılmalıdır. Bezelyede yüzlek ekim tavsiye edilmez. Bezelye tanelerinin sürme güçleri yüksek olduğu için tanesinin oldukça kalın bir toprak katı ile örtülmelidir. Bezelyede ekim derinliğine bir takım faktörler etki etmektedir. Bu faktörler toprak yapısı, tohum büyüklüğü, çimlenmek için lüzumlu nemlilik ve kuşların yiyeceği miktar olmaktadır. Ekilecek tohumluk miktarı danenin büyüklüğü ve tohumun saflığına göre 8 - 12 kg/da arasında değişmektedir. Bu durumda m2 de 50 - 60 bitki olacak şekilde ekim yapılmalıdır.

 

Gübreleme

Bezelyelerde gübreleme her şeyden önce toprak yapısına ve toprak analizleri sonuçlarına göre yapılandır. Genel olarak bezelye fazla gübreleme istemez. Kendisinden önce yetiştirilen bitki iyi gübrelenmişse, daha sonra ekilen bezelyeye genelde çok az miktarda gübre verilmelidir.


Bir baklagil olan bezelye, havanın serbest azotunu, Rhizobium leguminosarum bakterileri sayesinde, köklerinde oluşan nodozitelerde bağlamaktadır. Daha önce bezelye üretimi yapılan bölgelerde bakteri popülasyonu genellikle yeterli olmaktadır. İlk kez üretim yapılacak bölgelerde bakteri aşılaması gerekir.


Ekim öncesi verilecek azot, gelişmenin ilk döneminde nodoziteler teşekkül etmediği için faydalı olacaktır. Maksimum azot bağlama bitkinin çiçeklenme döneminde olur. Bakla oluşumuyla birlikte nodüller de dejenerasyon başlar. Bezelye bitkisi potasyum ve fosfor eksikliğine karşı çok hassastır. Bezelye toprak fosforundan iyi istifade eder. Toprakta yeteri miktarda kireç bulunmazsa, bir miktar kireç vermek uygundur. Bu miktar takriben ilkbaharda dekara 15 -20 kg tarım kireci olmaktadır. Ancak fazla kireçlenmeden sakınmak lazımdır. Fazla kireç tanelerin sert olmasını sebep olmakta ve taneler çok zor pişmektedir. Bezelye bitkisi topraktan azot ve potasyumu çok erkenden, fosforunu ise daha geç yani büyüme durumunda iken alır. Çiçeklenme zamanında gerekli olan bütün bitki besin elementleri topraktan alınırlar.


Toprağın yapısına bağlı olarak bir dekara ortalama 4-6 kg N, 4-6 kg P2O5 ve 4-6 kg K2O verilir (Akçin 1988 ve Şehirali 1988). Organik gübre verme imkanı varsa; gübreleme sonbahar sürümüyle birlikte yapılır ve dekara sürümden önce 3-4 ton yanmış çiftlik gübresi verilir. Fosfor ve potaslı gübrenin tamamı ekimden 2 hafta önce sürümle birlikte toprağa karıştırılmalıdır. Azotlu gübre ise ekimden önce verilmelidir.

 

Çapalama

Toprağa atılan bezelye tohumları, ağırlıklarının % 100'ü kadar su emer ve ortalama +5 °C’nin üzerinde toprak sıcaklığı buldukları zaman çimlenmeye başlarlar. Yaklaşık bir hafta içerisinde toprak yüzeyine çıkarlar. Tohumlar çimlenip toprak yüzüne çıktıktan sonra takriben fideler 5 - 6 cm boylandıkları zaman; kaymak tabakasını kırmak, toprağı havalandırmak, yabancı otlarla mücadele etmek, vejetasyonu hızlandırmak, bahçe bezelyelerinde seyreltme yapmak maksadıyla ilk çapa yapılır. İşçi maliyetinin yüksek olduğu yerlerde çalama işlemi çapa makineleri ile gerçekleştirilmektedir.

 

Çapalama sırasında çok nazik olan bezelye bitkilerine zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Birinci çapadan sonra bezelye bitkisi hızlı bir şekilde gelişmeye başlar. Birinci çapadan yaklaşık 20 gün sonra bitkiler 25 - 30 cm boylandıkları zaman yabancı otlanma durumuna göre ikinci çapa yapılır. Bezelyede genelde iki çapa yeterli gelmektedir. Ancak yabancı otlar fazlalaşır ise ilave çapa yapmak verimi artırır. Son yıllarda bezelyede yabancı otlarla mücadele için kimyasal mücadele yapılır. Bunun için Imazamox 40 g/l (100 cc/da), Diclofop Methyl 284 g/l (100 – 200 cc/da) ve Quizalofop-P-Ethyl 50 g/l (100 cc/da) etken maddeli herbisitlerden birisi kullanılabilir.

 

Sulama

Sonbaharda ekilen bezelyede, bu dönemlerde genellikle yağış fazla düştüğünden sulamaya ihtiyaç duyulmamaktadır. Ancak Kurak yörelerde yada kurak geçen yıllarda bezelye yetiştiriciliğinde tane verimini garantiye almak için sulama yapılmaktadır. Sulama genellikle çıkıştan çiçeklenmeye kadar olan dönemde yapılmalıdır. Bezelye çiçeklenme dönemine kadar normal ve muntazam sulama ister, Çiçeklenme zamanı fazla su istememekle beraber, fazla kuraklıkta meyve ve tohum bağlamaya olumsuz etkilemektedir. Bezelye meyve bağlama döneminde toprak su kapasitesinin % 50-65 arasında olmasını ister. Sulanan bitkiler sulanmayan bitkilere göre daha fazla çiçek açar ve meyve bağlarlar. Bezelye yetiştiriciliğinde ülkemiz de genellikle karık usulü ve salma sulama uygulanmaktadır.

 

Münavebe

Bezelyenin derin köklü çapa bitkilerinden sonra ekilmesi tavsiye edilir. Kışlık hububatlar bezelye için iyi bir ön bitkidir. Münavebede bezelye tahıllardan sonra gelir. Buğday - bezelye veya mısır - bezelye ekim nöbeti uygundur. Bezelye yetiştiriciliğinde yabancı otların imhasına çok önemlidir. Bezelye çeşitlerinin hemen hepsi yabancı otlar fazla rekabet edememektedir. Budan dolayı bezelyeden önce ekilmiş bulunan bitkilerin yabancı ot mücadelesinin uygun bir şekilde yapılması gerekir. Bezelye, aynı tarlada 5 yıl sonra tekrar ekilecek şekilde münavebe ye sokulmalıdır.

 

Hasat

Bezelyelerde, hasat, pazar veya konserve olarak değerlendirilmeleri hususu göz önüne alınarak yapılmaktadır. Bunun için bezelye baklaları içerisindeki taneler normal büyüklüklerini almadan hemen önce sol el bitki gövdesini tutarken sağ elle ve tırmıkla kopartılarak yapılmaktadır. Hasat vejetasyon süresi boyunca devam eder.
Konservelik bezelyelerde hasat olgunluğuna gelmiş bakla oranı % 80'in üzerinde olduğu zaman hasat bir defada yapılır. Hasat zamanının doğru tespiti son derece önemlidir. Hasat işlemi iki üç gün içerisinde bitirilmelidir.

 

Kuru dane için hasat, bitkinin alt baklalarının sarardığı fakat çatlayarak tane dökmeden önce yapılmalıdır. Hasat, sabahın erken saatlerinde elle yolmak veya orakla biçmek suretiyle yapılır. Bitkiler birkaç gün tarlada kurutulduktan sonra harmanı yapılır. Harman bitkilerin sopayla dövülmesiyle, küçük tekerli traktörlerle çiğnenerek veya özel harman makineleriyle yapılmaktadır. Harman sırasında tanelerin kırılmaması ve çatlamamasına dikkat edilmelidir.

 

Bezelye ile ilgili aramalar

  • Bezelye ne zaman dikilir
  • Bakla hangi ayda ekilir
  • Bamya Ne zaman ekilir
  • Bezelye hangi ayda toplanır
  • Barbunya ne zaman ekilir
  • Bezelye Tohumu
  • Erkenci bezelye çeşitleri
  • 1 dönüme kaç kg bezelye ekilir

Konu İle İlgili Dokümanlar

x
Bu konu hakkında kafanıza takılan bir şey var mı?

Yunus Yavuz

14.04.2021 11:03:00

Bezelye çiçekte ilaçlama olurmu

(25088 kodunu soldaki kutucuğa yazın!)

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

ONLİNE TEST ÇÖZ
reflesh

Mükеmmеl kişiyi aramaktan vazgеç. Tеk ihtiyacın olan sana sahip olduğu için şanslı olduğunu düşünеn biridir.

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri

Site Haritası - Rss Beslemesi