Kestane Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Kestane Yetiştiriciliği

 

Kestane İklim İstekleri

Kestane ılıman iklim meyvesi olan türlerdendir. Nemli ve ılıman bölgeleri  sevmektedir. Kışın -35°C kadar dayanabilmekte ve kışın yaprağını dökmektedir. Ani sıcaklık düşüşleri ağaçta çatlamalar meydana getirmektedir. İlkbahar donlarından etkilenmemektedir. Bunun sebebi geç çiçek açmasından dolayıdır. Yaz sıcaklarının yükselmesinden sonra kuraklığa bağlı olarak meyve içinde buruşukluklar ve boş meyveler görülebilmektedir. Meyve oluşumu uzun vejetasyon süresine sahip olup çiçek açtıktan sonra  150-200 günü bulabilmektedir. Toplam 2000-3000°C sıcaklığa ihtiyaçları vardır. Yıllık yağış miktarı ise 1000 mm’yi geçmesi yeterli olmaktadır.

Kestane Toprak İstekleri

Kestane ağacının kökleri derine giderek büyümektedir. Bundan dolayı toprak yapısı gevşek yapıda olmalıdır.  Toprak seçiminde toleranslı olan kestane kayalık arazide bile yetişebilmektedir. Fakat bu ticari olarak yapılan yetiştiricilik için gereken verimi ve kaliteyi karşılamamaktadır. Toprağın hafif geçirgen serin ve derin olması gerekmektedir. Toprağın pH derecesi 5-6 olması gerekmektedir.

 

Kestane Bahçe Kurulumu ve Bakımı

Bahçe kurulumunda iki önemli husus bulunmaktadır. Toprak isteklerini karşılamayan bir arazide ve soğuk alan çukur arazilerde kestanelik kurulmamalıdır. Kritik dönemlerde sıcaklıklardan zararlanmalar gözlenebilmektedir. En iyi yetiştiği yerler yüksek yamaç arazileridir. Dikimi yapılacak kestane fidanların aşılı ya da kendinden yetişmiş olmasına dikkat edilmelidir. Pazarlama durumuna göre çeşit seçimi yapılıp bahçe kurulması gerekmektedir. En az 2 çeşit dikerek döllenmeyi arttırmakta başka bir önemli faktördür. En uygun dikim aralığı 10-12 m’dir. Dikimden önce toprak derin sürüm yapılarak dekara 3-5 ton hayvan gübresi verilmelidir. Fidanlar 40×50 cm’lik açılan çukurlara yanmış hayvan gübresi, kompoze gübre ve toprak karıştırılarak dikilmelidir. Can suyu verilen fidanlar hereğe bağlanır.

 

Kestane Sulama

Dikim yapıldıktan sonraki 1-2 yıl içersinde toprak nem durumuna göre 3-4 defa sulama yapmak gerekebilmektedir. Sulama imkanı olan bahçelerden sonraki yıllarda sulama yapmak ağaçların gelişimi için önemli rol oynamaktadır. Sulama imkanı olmayan bahçelerden ise toprağın nemini korumak amaçlı alınması gereken önlemler vardır. Meyilli arazilerde yağmur sularının akıp gitmesini önlemek amacıyla şekillendirmeler yapılabilmektedir. Malçlama yapmakta toprak  neminin korunmasında etkili yöntemlerdendir.

 

Kestane Budaması

Kestanede ilk yıllarda ana gövde ve çevresinde yan dallardan oluşmak üzere bir taç yapısı yapılmaktadır. Yan dallarda katmanlar oluşturacak şekilde bırakılarak katmanlar yıldan yıla belirgin hale gelir. İki çeşit taç sistemi vardır: Doğal büyümelerine uygun, lider dal sistemi.

 

Doğal büyümelerine uygun taç sistemi : Bu sistemde ağacın doğal büyümesi esnasında meydan gelen katlardan dallar budanarak her katta 3-4 dal bırakacak şekilde seyreltme yapılarak ana dallar belirginleştirilmektedir. Bırakılan dallar  çeşitli yönlerden diğer dalların engellemeyecek şekilde bırakılmalıdır. Ana dalın üzerinden bırakılacak ikinci yardımcı dalda uygun aralıkta ve uygun yönde olmalıdır.

 

Lider dal taç sistemi

Bu yöntemde gövde üzerinde ana dalların birbirinden farklı yükseklik ve yönlerde katman oluşturması gerekmektedir. Ana dal sayısı diğer yönteme göre daha az, çatı daha kuvvetli, güneş alma oranı daha yüksek, hasat ve bakım işleri için daha kolaydır. Her iki sistemde de büyümeyi kontrol etmek amacıyla belli bir yüksekliğe ulaşan lider dal kesilebilmektedir.

 

Dikim budaması

Hafif uç budama yapılır. Yan dalların uçlarından ve lider dalın tepesinden geçecek olan hat 45-50 derece olacak şekilde budama yapılır. Üst dallar alt dallardan daha kuvvetli budanır. Fazla sürgünler, ölü kısımlar, kurumuş kökler ayıklanmalıdır.

 

Şekil budaması

Genç ve yetişmek üzere olan ağaçlarda uygulanan bu budama ağacın yıllar boyunda devam edecek taç şeklini belirleyecektir. Lider ve ana dalları engelleyen sürgünler, içe doğru büyüyen sürgünler dipten kesilmektedir. Birbirlerine yakın noktadan çıkış yapmış olan sürgünler ayıklanmalıdır. Ana dal üzerindeki sürgünlerden ikinci yardımcı dallar belirlenmelidir. Yıllık sürgünler fazla kısaltılmamalıdır. Fazla budama fazla sürgün demektir buda meyve oluşumunun geç olmasına sebep olur. Büyümeyi kontrol altına almak amacıyla uç budaması yapılmalıdır. Aşırı budama bodurluğa ve verim kayıplarına neden olmaktadır budamaya özen gösterilerek ve bilerek yapılmalıdır.

 

Verim budaması

Çatı ortaya çıktığından dolayı gerekli yerlerde dal çıkarma işlemi yapılmalıdır. İç bölümlerde kalmış olan dallar birbirini gölgeleyen dallar ayıklanmalıdır. İstenilen uzunluğa gelmiş ağaçların lider dalları budanarak uzaması engellenebilmektedir. Yıllık sürgünlerde uç budama yapılmamalıdır. Ağaçlar meyve sürgünlerini dalın uç kısmında oluşturmaktadır.

 

Yaşlanmış ağaçlarda budama

Artık verimden düşmüş olan ağaçların ana dalları ve lider dalı derin bir şekilde budanarak genç sürgünler çıkarması sağlanarak yeni bir verimlilik döneminin başlamasına şeklinde yapılan budama çeşididir.

 

Hasat ve Depolama

Kestane hasadı olgunlaşma zamanına göre 2 ay kadar sürmektedir. Bu süre çeşitlere göre değişim göstermektedir. Erkenci çeşitlerde eylül ayında hasat başlamaktadır. Hasat zamanı meyvenin dışında bulunan dikenli yapının morfolojik değişimine göre karar verilmektedir. Açık yeşil olan bu dikenli yapı hasat zamanı kahverengiye dönmektedir. Bu dikenli yapı zamanla çatlamaktadır. Ağaç 13 yaşında en verimli çağın ulaşmaktadır. 10 yıllık kestane ağacı 10kg meyve vermektedir.

 

Kestaneler elle veya makineyle toplanmaktadır. Ülkemizde genellikle elle toplama yöntemi kullanılmaktadır. Meyveleri dikenli yapıdan çıkarmak için bazı bölgelerde taştan havuzlara atılarak bunların üzeri otlarlar, çuvallarlar yada brandayla örtülerek kızışması sağlanmaktadır. Birkaç hafta sonra dikenli yapı çürür ve gevşer meyveler dikenli yapıdan ayrılabilecek duruma gelir. Havuzlardan çıkarılan kestaneler eleklerden geçirilerek ayıklanır. Diğer bir yöntem ise nemli ve serin ortamda bir hafta bekletilmesiyle olgunlaştırılmasıdır. Yeni meyvelerin tadı olmadığından dolayı meyvelerin olgunlaşması gerekmektedir. Meyveyi olgunlaştırma işlemine ise kürleme denir.

 
Kürleme için meyve  kuru bir odada normal sıcaklıklar altında en az 4 gün tutularak yumuşaması sağlanmaktadır. Kestane hafif sıkıldığında yumuşaklık hissediliyorsa kürleme iyi yapılmıştır. Kestane depolamasında birçok yöresel ve modern yöntemler bulunmaktadır. Ülkemizde bazı bölgelerde dikenli meyve halinde ağaç altında yığın halinde üzeri otlarla kapatılmış şekilde saklanmaktadır. Ürün kayıpları az olduğundan dolayı kış ortasına kadar bu şekilde saklanabilmektedir. Bazı yörelerimizde ise altı beton yada taş olan bir yerde bir kat kuru kum bir kat kestane şeklinde serilerek mart-nisan aylarına kadar saklanabilmektedir. 50°C ‘ de sıcak suda bekletildikten sonra steril edilen kestaneler birkaç gün içinde fanlar kullanılarak kurutulur. Böylece 3-4 ay boyunca saklanabilmektedir.

 

Soğuk hava depolarında kestane

0-2°C sıcaklık %20 CO2, %2 O2 ve %95 oransal nemin olduğu koşullarda saklanabilmektedir. Kestaneler bütün veya soyulmuş şekilde -40°C’de 12 saatlik bir ön dondurmanın ardından  -20°C sıcaklık ve %80-90 oransal nemde 1 yıldan daha uzun süre dondurularak saklanmaktadır. Dondurulma ile saklama işlemi genellikle Marrone tipi çeşitler için uygundur.