Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Zararlılarla Savaşta Sarı Yapışkan Tuzaklar
Bitki korumada tuzaklar, zararlıların ışığa, bazı renklere, eşeysel kokular ile besin kokularına yönelimlerinden yararlanılarak geliştirilmiştir. Bu araçlar, zararlıların bulunuşu, yayılışı, yoğunlukları ve göçlerinin izlenmesi, biyolojilerinin incelenmesi ve bunlarla savaş zamanlarının belirlenmesi amacıyla doğrudan ya da dolaylı olarak kullanılmaktadır.
Işık, renk, yapışkan, besin, eşeysel çekici (feromon), kışlak ve engel tuzaklar yaygın olarak kullanılan tuzak tipleridir.
Değişik zararlılarla savaşta yukarıda belirtilen tuzak tipleri içinde yer alan sarı renkli yapışkan tuzaklar ülkemizde de kullanıma girmiş bulunmaktadır.
Bu tuzakların bitki korumada başarılı olarak kullanılabilmesi aşağıdaki faktörlere bağlıdır.
Tuzağın yapıldığı materyalin özelliği
- • Kullanılan madde
- • Renk ve dalga boyu
- • Dayanıklılığı ve ömrü
- • Tuzağın şekli
- • Tuzağın büyüklüğü
- • Tuzağın kalınlığı
- • Tuzağın kullanım yüksekliği
- • Diğer tuzak tipleriyle birlikte kullanım olanağı
- • Kullanılan yapışkanın özelliği
- • Etkililik süresi
- • Akıcılığı
- • Kullanım kolaylığı
- • Seyreltilebilme ve inceltilebilme özelliği
- • Temizlenebilme kolaylığı
- • Tuzak ve yapışkanın üretici tarafından kolay ve ekonomik olarak yurtiçinden elde edilebilmesi
- • Üreticinin kullanıma ilişkin bilgi ve beceriyi kolaylıkla edinmesi ve zararlılarla savaşta kullanma istekliliğini göstermesi.
Sarı yapışkan tuzakların özellikleri ve hazırlanması
Sarı yapışkan tuzaklar Kiraz sineği (Rhagoletis cerasi L.), Akdeniz meyvesineği (Ceratitis capitata Wied.), Zeytin sineği (Bactrocera oleae Gmel.), Beyazsinekler (Aleyrodidae), Cüce ağustos böcekleri (Cicadellidae), Yaprakbitleri (Aphididae) ve Yaprak galerisinekleri (Agromyzidae) gibi zararlılarla savaşta önemli bir yere sahiptir (Şekil 1,2). 1993 yılından bu yana kiraz bahçelerinde yürütülen çeşitli çalışmalarımızda bu tuzaklar kullanılmıştır. Çalışmalar süresince tuzakların hazırlanması ve kullanımını kolaylaştırmaya yönelik olarak geliştirilen bazı pratik yöntemler ile tuzakların özellikleri hakkında bilgiler burada verilmiştir.
Tuzak materyali
Tuzak materyali olarak değişik dalga boylarıyla renk yoğunluk ve parlaklıklarına sahip sarı renkli plastik, pleksiglas veya fiberglas levhalar ya da mumlu karton yüzeyler tercih edilmektedir. Ayrıca polivinilklorür veya metal borular da istenilen renkte boyamak koşuluyla bu amaçla kullanılabilir. Levhaların boyutlarının tuzak etkinliği üzerine etkili olduğu çok sayıda araştırmada ortaya konmuştur. 15 x 20 cm. boyutlarında kesilmiş levhalar dünyada olduğu gibi Türkiye'de de yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında 20 x 20 cm. / 10 x 25 cm. gibi değişik boyutlarda tuzaklar da kullanılabilmektedir.
Tuzak kalınlığı tuzağın kullanımı, dayanıklılığı, ömrü vb. üzerine etkili olan bir faktördür. Özellikle 0.9 - 1.2 mm. arası kalınlıklar bu amaç için en uygundur. Daha ince materyalde fiyat ucuzlamasıyla birlikte dayanım azalmakta, daha kalın tuzak seçiminde ise tuzak maliyeti yükselmektedir. Çalışmalar sırasında 560 nm. dalga boyuna sahip flouresans sarı renkli fiberglas levhaların, pleksiglas levhalara göre daha kullanışlı, etkili ve ucuz olduğu ortaya çıkmıştır. 15 x 20 cm. boyutunda bir tuzağın 1999 yılı Haziran ayı fiyatları ile maliyeti 93 000. TL' dır.
Yapışkan seçimi ve kullanımı
Zararlı böceklerin yöneldikleri yüzeye konduklarında yapışarak kurtulmalarını önleyen ve onları etkisiz kılan vazelin, tanglefoot, ostiko, polikil, ekotrap, tibtrap gibi isimler altında değişik firmalarca üretilen yapışkanlar yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Genellikle 150 gr.'lık tüpler ya da değişik büyüklükte kutular içinde tarım ilacı satan bayilerde satılan yapışkan maddeler, sürüldükleri yüzeyde mevsim, rüzgar, toz, yağış ve tuzakta yakalanan birey yoğunluğuna göre birkaç gün ile birkaç ay arasında bir süre etkili olarak kullanılabilmektedir.
Yukarıda belirtilen bir tuzağa sürülecek yapışkanın 1999 yılı Haziran ayı fiyatları ile maliyeti 6 000 TL'dır. Satıldıkları kaplar içinde jel halinde yoğun olarak bulunan yapışkanın, tuzak yüzeyine yaklaşık 0.1-0.2 mm. kalınlığında sürülmesi gerekir. Bu tabakanın kalın olması durumunda, özellikle sıcaklığın yüksek olduğu yaz aylarında yapışkan akabilmektedir. Yapışkanın tuzağa sürülmesi bir küvet içinde birkaç yöntemle (Şekil 5) gerçekleştirilebilir.
a) Fırça ile sürme: Jel halinde olan yapışkanın yoğunluğu fazla olduğundan fırça ile sürülmesi zordur. Bu nedenle öncelikle inceltilmesi gerekir. Bu amaçla yaklaşık 500 ml. büyüklüğündeki plastik ya da metal kaplar kullanılabilir. Kullanılacak tuzak sayısına göre bu kap içine yeteri miktarda yapışkan konulduktan sonra sentetik tiner ya da hekzan eklenerek fırça ile karıştırılır ve sürülme kolaylığı sağlayacak uygun kıvama kadar inceltilir. Bu karışım daha sonra 5-7 cm. genişlikte plastik kıllı fırça ile tuzakların her iki yüzeyine sürülür. Böylece tuzaklar kullanıma hazır hale gelir.
b) Spatül ile sürme: Tuzak büyüklüğüne göre yeteri kadar yapışkan, tuzak üzerine akıtılarak 5-10 cm. genişliğinde bir spatül ile tuzağın her iki yüzeyinin tamamına yayılır.
c) Merdane ile sürme: Yapışkan, yukarıdaki yöntemde belirtildiği gibi inceltildikten sonra 5-12 cm. genişlikte kauçuk yüzeyli bir el merdanesi ile tuzağın her iki yüzeyine sürülür.
Yukarıdaki yöntemler içinde yapışkanın fırça ile sürülmesi en kolay yöntem olarak önerilebilir. Ayrıca yurtdışında yapışkanlar sprey olarak da tuzaklara kolayca uygulanmaktadır. Gelecekte ülkemizde de bu tekniğin kullanımı ve yaygınlaşması beklenmektedir.
Tuzakların taşınması:
Hazırlanan tuzakların kullanılacakları tarla, bahçe ya da seraya kadar taşınması değişik şekillerde gerçekleşebilir. Bu amaçla tuzakların girebileceği büyüklükte plastik küvetler kullanılabilir.
Ancak böcek sayımlarının laboratuarda yapılmasının zorunlu olduğu çalışmalarda tuzakların birbirine değmeden taşınması gereklidir. Bu gibi durumlarda Şekil 6'da gösterilen,tuzak genişliğine uygun olarak hazırlanmış ve tuzakların yerleştirilebileceği özel yatağı bulunan taşıma sandıklarının tercih edilmesi yerinde olacaktır.
Tuzakların asılması:
Hazırlanan tuzakların hedef canlıları çekebilecek şekilde asılması gerekir. Bu nedenle tuzaklar bitki büyüklüğü, yüksekliği, yöneyi, zararlının özellikleri vb. dikkate alınarak sopalar üzerine tutturularak ya da iple asılarak kullanılabilir.
Tuzaklarda yakalanan böceklerin sayımı:
Sarı yapışkan tuzaklarda yakalanan böceklerin sayımının gerekli olduğu durumlarda sayım, böceklerin özelliğine göre tarla, bahçe, sera veya laboratuarda çıplak göz, büyüteç veya mikroskopla yapılarak gerekli notlar alınır ve değerlendirilir.
Tuzakların temizlenmesi:
Üzerine yapışan böcekler, bitki yaprakları, toz vb. ile kirlenen tuzakların yeniden kullanılabilmesi için zaman zaman temizlenmesi gerekir. Bunun için plastik bir kova ya da küvet içine önce tuzaklar yerleştirilir ve üzerini örtecek şekilde, yapışkanı çözücü özelliği olan benzin, tiner veya tercihen gaz konur. Çözücü ile 10-15 dakikalık bir etkileşimden sonra tuzak üzerine yapışan böcek vb. maddeler tuzağı terkederek küvetin dibinde birikir. Bu işlemi kolaylaştırmak ve hızlandırmak için plastik kıllı bir fırçadan yararlanılabilir. Yüzeyi temizlenen tuzakların bir süre asılarak kurutulması ve bezle silinerek sonraki kullanımlara hazır hale getirilmesi mümkündür. Bu şekilde aynı tuzağın defalarca ve yıllarca kullanımı mümkün olur. Eğer o yıl kullanılmayacaksa bir kutu ya da torba içinde sonraki yıla kadar tozlanmadan saklanması yararlı olacaktır.
Sarı yapışkan tuzakların kullanımı
Yukarıda özellikleri ve pratik hazırlanma yöntemleri açıklanan tuzakların çeşitli şekillerde kullanımı tarımsal savaşta büyük kolaylıklar sağlar. Tuzaklarda yakalanan böceklerin doğada ilk görülüşleriyle, populasyonlarının artış ve azalışları izlenebilir. Özellikle tarımsal savaş zamanının belirlenmesinde bu bilgilerin büyük önemi vardır. Pek çok türün zararlı olup olmayacağının önceden tahmin edilmesi ve bu türlerle savaşta erken uyarıda bulunabilmenin temelinde sarı yapışkan tuzaklardan her geçen gün daha fazla yararlanılmaktadır.
Bunların yanında, uygun tuzak sayısını saptadıktan sonra o tarla, bahçe veya seradaki hedef zararlıyı kitlesel olarak yakalamak da mümkündür. Bu şekilde Kiraz sineği, Akdeniz meyve sineği ve seralardaki Yaprak galeri sinekleri ile Beyazsineklere karşı etkili ve başarılı uygulamalar yapılmaktadır. Yararlı böceklerin bazıları da tuzaklarda yakalandığı için yöntemin uygulanmasında zararlıların ve yararlıların yoğunlukları dikkatle izlenmeli ve gerekirse daha fazla bilgi için konuyla ilgili uzmanlara başvurulmalıdır.
KULLANILDIĞI ZARARLILAR
- Gül yaprakbiti (Macrosiphum rosae (Homoptera. Aphididae))
- Şekerpancarı Yaprakpiresi (Circulifer tenellus (Homoptera: Cicadellidae))
- Tohum sineği (Hylemia platura (Delia platura). Diptera.Anthomyiidae )
- Turunçgil beyazsineği (Dialeurodes citri (Homoptera.Aleyrodidae)
- Yaprak galerisinekleri (Liriomyza trifolii, Liriomyza bryoniae. (Diptera.Anthomyiidae)
- Zeytin Sineği (Bactrocera oleae (Dip.Tephritidae )
- Pamukta çiçek thripsi ( Frankliniella intonsa Try. Thysonoptera.Thripidae)
- Yeşilkurt, Domates yeşilkurdu, Pamuk yeşilkurdu (Helicoverpa (Heliothis) armigera,Lep. Noctuidae
- Anasonda yaprak bitleri (Hyadaphis foeniculi ve Aphis fabae (Kom. Aphididae)
- Anthonomus grandis Boheman
- Armutpsillidi (Cacopsylla pyri L.Hom.Psyllidae
- Biber galsineği (Asphondylia capsici (Diptera, Cecidomyiidae)
- Kiraz Sineği (Rhagoletis cerasi L. Dip.Tephritidae )
- Lahana sineği ( Delia radicum. Diptera.Anthomyiidae )
- Mısır kök kurdu (Corn Rootworm Diabrotica spp. (Coleoptera: Chrysomelidae)
- Mısır Kurdu , Darı kurdu, Mısır-Darı kurdu, Avrupa mısırdeleni (Ostrinia nubilalis, Lep.,Pyralidae)
- Nergis soğan sinekleri ( Eumerus narcissi ve Merodon eques (Diptera. Syrphidae)
- Nohut sineği (Liriomyza cicerina. Diptera.Agromyzidae )
- Pamukta Tütün beyazsineği ( Bemisia tabaci (Homoptera. Aleyrodidae)
- Pamukta Tütün Tripsi (Thrips tabaci (Thysonoptera.Thripidae)
- Pamukta yaprakpireleri ( Empoasca decipiens ve Asymmetrasca decedens (Hom.,Cicadellidae)
- Sera beyazsineği (Trialeurodes vaporariorum, (Homoptera, Aleyrodidae)
- Soğan sineği (Delia antiqua. Diptera.Anthomyiidae )
- Soyada Tütün beyazsineği ( Bemisia tabaci Genn. Homoptera.Aleyrodidae)
- Tütün Tripsi (Thrips tabaci. (Thysonoptera. Thripidae)
- Yaprakbitleri ( Aphis spp.(Homoptera ; Aphididae)
- Yaprak pireleri (Leafhoper (Empoasca fabae [Harris]). Hom.Cicadellidae)
- Pamuk yaprakbiti ( Aphis gossypii. Homoptera. Aphididae)
- Tütünde şeftali yaprakbiti (Myzus persicae (Homoptera. Aphididae)
- Şerbetçiotunda yaprakbiti (Phorodon humuli .Homoptera. Aphididae)
- Soyada Tütün Thripsi (Thrips tabaci. Thysonoptera. Thripidae)
- Havuç sineği (Gül psillası) ( Psila rosae F. Dipt. Psilidae )
- Susamda Pamuk yaprakbiti ( Aphis gossypii. Homoptera. Aphididae)
- Tütün beyazsineği ( Bemisia tabaci Genn. Homoptera.Aleyrodidae)
Konu İle İlgili Dokümanlar
- Sarı Yapışkan Tuzaklar 186 kb
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri