Phony Hastalığı Nedir?

Phony (Pierce's) Hastalığı

Xylella fastidiosa

Hastalık etmeninin genel özellikleri

Xylella fastidiosa Wells et al. bakteriyel hastalik etmeni olup, bakteriyel etmen vektör böcekler (yaprak pireleri) ile tasinmaktadir. Hastalik etmeni bu vektörler yardimiyla alternatif konukçularina ve diger baglara ya da konukçularina tasinmaktadir. Bakteriyel etmen baglardan baska mese, seftali ve diger monokotiledon bitkilerde de hastalik yapmaktadir. Özellikle bir ülkede belirli alanlar bu hastalik için oldukça kritiktir, hastaligin bulundugu bölgelerde yetistiricilikten mümkün mertebe kaçinilmalidir.

Hastalik etmeni genellikle soguk ve yüksek rakimli bölgelerde daha az ortaya çikmaktadir. Hastaliga neden olan bakteri bitkilerin ksilem iletim demetlerinde yerlesir ve bu iletim dokularinin tikanmasina neden olur. Bitkiler bu tikanmadan dolayi, özellikle sicak aylarda su stresine girmis gibi bir görünüm (yaprak kavrulmasi gibi) almaktadir.

Hastalik etmeni bitkilerin yaprak kenarlari boyunca doku ölümlerine neden olur ve bundan dolayi bakteriyel etmen yaprak kenar hastaligi olarak bilinir. Hastaligin bu simptomlarinin olusma nedeni de yukarida belirtildigi gibi yaprak kenarlarina yeterli miktarda su iletilemesinden kaynaklanir. Bitkide bakteri tarafindan olusan bu duruma diger bir kaç faktör neden olabilir, bunlardan bazilari: 1) toprak yeterli nem bulunmamasi, 2) Hava kosullari uygun olmaz ve mevcut su bitki tarafindan alinamadan kaybolur, 3) diger toprak kökenli patojenler ya da faktörler bitki köklerinin ölmesine neden olmasidir. 
 

Hastalık Etmeninin Belirtileri (Simptomları)

Hastalik belirtileri kültüvarlara göre farkli olabilir. Infektelen yapraklar üzerinde klorotik lekeler olarak görülür ve lekenin merkezi kuruyuncaya kadar hastalik yapragi kaplar. Olusan lekeler daha sonra gevrek ve kirilgan bir hal alir. Lekeler üzerinde konsantrik bir bölge olusur ve sonuçta yaprak tam büyüklügüne erismeden dökülmektedir. Etkilenen bitkilerde meyve olusumu büyük ölçüde azalir ve üzerindeki meyveler zamanla kurumaktadir. Etkilenen gövdelerin odun dokulari da olgunlasmaz ve yesil bir bölge olarak gövde üzerinde kalir. Bir sonraki sezonda ise bitkilerin göz açilmalari geçikmektedir. Bundan dolayida dip sürgünleri etkilenen baglarin alt kisimlarinda sürmeye baslar.

Bu hastalik seftali agaçlarin hizli bir sekilde ölümlerine maruz birakmaz, ama gelismesi ve meyve buüyüklü büyük ölçüde azalir. Hastalikli agaçlardaki dallarin internotlarinda kisalma ve lateral (yan) dallanmalarda ise artis olur. Genel olarak agaçlarin görünümü cüce ve koyu yesil kompakt bir gelisme sekline sahiptir. Bir kaç yil sonra, sürgün ve dallar kirilgan olur ve uçlardan geriye dogru ölüm yaygin olarak ortaya çikmaktadir. Infekteli agaçlardaki meyveler, saglikli agaçlardakine oranla daha erken olgunlastigi görülmektedir. 

Mücadelesi 

Kültürel mücadele

• 1. Hastaliktan ari, sertifikali fide ve fidanlarin kullanimi.
• 2. Infekteli bölgelerden getirilen kalemler sicak su uygulamasindan geçirilmeli (3 saat 45 °C sicakliktaki suda tutulabilir). 
• 3. Infekteli bitki dal ve sürgünler hastaligin olmadigi bölgeye kadar budanmali ve artiklar yok edilmeli. 
• 4. Bazi kültüvarlar dayanikli olabilir, bundan dolayi dayanikli kültüvarlar tercih edilmeli.
• 5. Hastaligin devamli görüldügü ve epidemi yapan bölgelerde yetistiricilikten kaçinilmali.
• 6. Vektör böcekler ile siki bir mücadele yapilmali.

Kimyasal mücadele

Yapraklar yari büyüklügüne ulasincaya kadarve budamalardan sonra Bordo bulamaci ve bakirli preparatlar ile kimyasal ilaçlama yapilabilir.