Zeytin Ağaçlarının Budanması Nasıl Yapılır?

Zeytin ağaçlarının budanmasını etki eden bir çok faktör vardır. Öncelikle budama zamanının iyi tespit edilmesi gerekir. Budama ağacın soğuya karşı olan direncini azaltır ve soğuktan daha çok etkilenmesini sebep olur. Bundan dolayı soğuk tehlikesi olan bölgelerde şiddetli soğuklar geçtikten sonra, ılıman bölgelerde kışın veya ilkbaharda budama yapılır. Yağış az alan bölgelerde mümkün oldukça geç budamakta fayda vardır.Dal kanseri bulunan bölgelerde yağışsız ve sıcak zamanlarda (yazın) budama yapılır. Dal kanseri sıcak ve kuru havada çoğalamaz bundan dolayı bu mevsimde budama tercih edilir.

Budama zamanını belirledikten sonra sıra budama şeklini belirlemeye gelir. Fidanların budanması verime yatmış olan ağaçlardan tamamen farklıdır. Fidan ilk 2 (iki) yıl kendi haline bırakılır kesinlikle budama işlemi yapılmaz. İki yıl sonunda 40-90 cm yükseklikten tek gövde üzerinden değişik noktalardan çıkan üç ana dal bırakılır. Diğer sürgünler dibinden kesilir. Fidana şekil vermek için acele edilmemeli istenen şekil 3-4 budamada elde edilmelidir. Fidanlarda bir seferde sert budama yapılarak şekil elde etmek istenilmeyen sonuçların ortaya çıkmasına sebep olur.

Verime yatmış olan ağaçların budanması tamamen farklıdır. Mahsul yılında zeytin ağaçları çok meyve verdikleri için, bir sonraki yıla sürgün hazırlayamazlar ve meyve vermezler . Biz bunu periyodizite olarak adlandırmıştık. Halk arasında yaygın olarak yapılan yanlış bir uygulama periyodizite özelliğini arttırır. Mahsul yılından sonra sert bir budama yapılır, bir sonraki yıl budama yapılmaz dolayısıyla budama yapılmayan yıl aşırı verim alınır buda periyodiziteyi iyice artırır. Bunun yerine verim yılından önce hafif bir budama yapılmalı meyve tutumu azaltılmalı ağacın meyveyle beraber sürgün yapması sağlanmalıdır. İki yılda bir sert budama yerine yılda bir hafif budama her yıl ürün almamızı sağlayacaktır.

Temel felsefe iki yılda bir, çok ve sofralık kalitesi düşük meyve elde etmek yerine her yıl kaliteli az miktarda ürün elde etmek olmalıdır. Yaşlı ve zarar görmüş ağaçların budanması sert şekilde yapılır. Budama yaşlanmış verim vermeyen ve yara almış dalların kesilmesine dayanır.

Bu üç değişik şekilde yapılır:

Birinci şekil ağacın yan ve üst uçlarında kalın dallar muhafaza edilerek diğer küçük ve ince dallar kesilir. Burada dikkat edilmesi gereken kesilmeyen kalın dalların sağlıklı, güneşten ve soğuktan zarar görmemiş olması gerekmektedir. Eğer dallar zarar görmüş ise bir sonraki budama şekli tercih edilmelidir.

İkinci şekil ana dalın gövdeye bağlandığı kısım iyi ise gövdeden itibaren 30cm kadar ana dallar bırakılarak budama yapılır. Eğer gövdede zarar görmüş ise bir sonraki şekil tercih edilir.

Üçüncü budama şekli eğer gövde yaralanmış, yanmış (soğuktan yada sıcaktan olabilir), hastalık ve zararlılardan tahrip olmuş ise gövde toprak seviyesine yakın bir mesafeden kesilir.

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz budama şeklinde aşı noktalarını göz önünde bulundurmak ve kesilen yerlerin perdahlanarak macunlanması gerekir. Budama her yıl bahar aylarında yapılmalı dondan önce budama ürün kaybına neden olur. Kurak geçen yıllarda ağaçtaki dal sayısı azaltmak ürün kalitesini artırır.