• notifications1
  • menü

Bugün : 6 Aralık 2024 Cuma

Kimya - Çözeltiler Ders Notu

Çözeltiler

İki veya daha fazla maddenin homojen karışımına çözelti denir. Genelde fazla miktarda bulunan maddeye çözücü, diğerlerine ise çözünen denir. Analitik kimyada genellikle sıvı çözeltiler önemli bir rol oynar. Sıvı çözeltiler, katının sıvıda, sıvının sıvıda veya gazın sıvıda çözünmesiyle oluşur. 

Gazların sudaki çözünürlüğü sıcaklık arttıkça azalır, basınç arttıkça artar. Birbirine benzer yapıdaki maddeler (polar) birbiri içinde çözünürler, örneğin alkol suda çözünür, benzen (apolar) çözünmez. Suyun, polar bileşikler için iyi bir çözücü olduğu unutulmamalıdır. 

 

Katıların çözücücüleri içerisindeki çözünebilirlikleri değişkendir. Bu çözünme miktarları sıcaklıkla değişir. Herhangi bir sıcaklıkta maksimum çözünme miktarından söz edilir. Bu maksimum çözünme miktarı tanım olarak maddenin çözünürlüğünü de gösterir. Maddenin maksimum miktarda çözündüğü çözelti haline doygun çözelti denir. 

 

Çözeltiler

  1. Çözelti Türleri
  2. Çözeltilerin Özellikleri
  3. Çözeltilerin Donma ve Kaynama Noktaları

 

Bir maddenin başka bir madde tanecikleri arasında, iyonlar ya da moleküller halinde, homojen olarak dağılmasına çözünme denir. Bağıl miktarları çözünürlük sınırına kadar değişebilen iki ya da daha çok maddeden oluşan homojen karışıma çözelti denir.


Çözeltiler iki kısımdan oluşmaktadır. Çözeltide çok bulunan madde çözücü, az bulunan madde çözünendir

 

Çözelti Türleri

  1. Çözücünün Durumuna Göre
  2.  Elektrik Akımı İletmelerine Göre
  3.  Çözünen Madde Miktarına Göre

Çözelti türlerini üç ana başlık altında inceliyebiliriz.

 

Çözücünün Durumuna Göre

Çözücünün Hali

Çözünenin Hali

Çözelti Örnekleri

Katı

Katı

Alaşımlar

Sıvı

Gümüş içinde civa

Gaz

Palladyum içinde hidrojen

Sıvı

Katı

Su içinde şeker

Sıvı

Su içinde alkol

Gaz

Su içinde oksijen

Gaz

Katı

Azot içinde iyot

Sıvı

Azot içinde su

Gaz

Azot içinde oksijen

 

Elektrik Akımı İletmelerine Göre

1. Elektrik akımını ileten çözeltiler: Çözünen madde çözünürken iyonlarına ayrılıyorsa böyle çözeltilere iyonik çözeltiler denir. İyonlu çözeltiler elektrik akımını iletirler. Bu nedenle de elektrolit çözeltiler olarak da bilinirler. Örnek olarak; asit, baz çözeltileri, tuz çözeltileri verilebilir. Tuz su içerisinde çözünürken Na+ ve Cl- iyonlarına ayrışır. 

 

2. Elektrik akımını iletmeyen çözeltiler: Kovalent bağlı bileşikler çözücü içerisinde çözünürken moleküller halinde dağılırlar. Bu tür çözeltiler elektrik akımını iletmezler. Alkolün su içerisinde çözünmesi olayını örnek olarak verebiliriz. 

 

Çözünen Madde Miktarına Göre

  1. 1. Doymuş Çözeltiler: Çözücünün çözebileceği maksimum maddeyi çözdüğü durumdur. 
  2. 2. Aşırı doymuş çözeltiler: Belirli bir sıcaklıkta çözücünün maksimum çözebileceği madde miktarından daha fazla madde çözmüş çözeltilerdir. Kararsızdırlar. Çözelti oda sıcaklığına geldiği zaman bir miktar çözünen madde çökerek doymuş çözelti haline gelirler. 
  3. 3. Doymamış çözeltiler: Bir çözücünün çözebileceği maksimum maddeden daha azını çözdüğü durumdur. Bu tip çözeltilere belli bir miktar daha çözünen atıldığı taktirde, çözücü eklenen çözüneni de çözebilme kapasitesine sahiptir. 
  4. 4. Seyreltik çözelti: Az miktarda çözünen içeren çözeltilere seyreltik çözelti denir. Birim hacme düşen çözünen madde miktarı ne kadar az ise, çözelti o kadar seyreltiktir. 
  5. 5. Derişik çözelti: Çok miktarda çözünen içeren çözeltilere derik çözelti denir. Birim hacme düşen çözünen madde miktarı ne kadar fazla ise, çözelti o kadar derişiktir. 

 

Bir çözeltiye bir miktar çözücü ilave edildiğinde veya bir miktar çözücü buharlaştırıldığında, yüzde derişim değişir. Ancak çözünen madde miktarı değişmez. 

 

Çözeltilerin Özellikleri

Saf maddelerin kendine özgü erime ve kaynama noktaları vardır. 

Erime: Katı bir maddenin ısı enerjisi alarak sıvı hale geçmesi olayıdır. Katı maddeler ısıtıldıkları zaman taneciklerin kinetik enerjileri artar ve bundan dolayı tanecikler arasındaki çekim kuvveti azalır. Böylece tanecikler birbirinden uzaklaşır ve serbest hale gelir.  Katı bir maddenin sıvı hale geçmeye başladığı sıcaklığa ise erime sıcaklığı denir. Erime süresince maddenin sıcaklığı sabit kalır. Bu arada verilen ısı enerjisi cismin sıcaklığını yükseltmede değil de hal değiştirmesinde kullanılır. Cisim tamamen eridikten sonra ısı verilmeye devam edildiğinde ise sıvı hale geçen cismin sıcaklığı tekrar yükselmeye başlar. Bir katı çözeltinin erimeye başladığı sıcaklık, saf çözücüsünün erime sıcaklığından düşüktür. 


Donma: Sıvı bir maddenin ısı enerjisi vererek katı hale dönüşmesine donma denir. Sıvının katı hale geçmeye başladığı sıcaklık noktasına ise donma noktası denir. Donma olayı süresince sıcaklık sabit kalır.  Bir maddenin sabit basınçta erime ve donma noktaları aynıdır. Buzun 0 ºC eriyip, suyun 0º C’ de donması gibi. 

 

Buharlaşma: Sıvı maddelerin çevreden aldığı ısı sonucunda , sıvıyı oluşturan taneciklerin kinetik enerjileri artar. Yüzeye yakın ve yüzeye dik olan tanecikler bu kinetik enerji sayesinde, çevrenin çekim kuvvetini yenerek sıvı fazdan gaz fazına geçerler. Bu olaya buharlaşma denir. 

 

Yoğunlaşma: Bir maddenin gaz halden sıvı hale geçmesine yoğunlaşma, yoğunlaşmanın meydana geldiği sıcaklığa yoğunlaşma sıcaklığı denir. 

 

Buhar Basıncı ve Kaynama Noktası 

Buhar fazına geçen taneciklerin sıvı yüzeyine çıkmadan önce sıvı fazdaki taneciklere yaptığı basınca buhar basıncı denir. Sıcaklık değişmediği sürece buhar basıncı da değişmez. Herhangi bir sıvının sıcaklığı arttırılırsa, gaz fazına geçen moleküllerin sayısı artacağından, sıcaklığa bağlı olarak buhar basıncı da artar. Sabit sıcaklıkta sıvı – katı çözeltinin buhar basıncı, saf çözücüsünün buhar basıncından küçüktür. 

 

Isıtılan bir sıvının buhar basıncı sürekli olarak artar. Sıvının buhar basıncının dış basınca eşitlendiği anda bu artış durur. Bir sıvının buhar basıncının dış buhar basıncına eşit olduğu anda kaynama olayı başlar. Bu olayın gerçekleştiği sıcaklığada kaynama sıcaklığı veya kaynama noktası denir. Kaynama süresince sıvının sıcaklığı değişmez. Herhangi bir sıvının üzerine etkiyen dış basınç azaldıkça, kaynama noktası düşer. Dış basınç arttıkça da kaynama noktası yükselir 

 

Sıvıların tanecikleri arasındaki çekim kuvvetinin kendine özgü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle tanecikleri arasındaki çekim kuvveti küçük olan sıvıların, buhar basıncı büyük ve dolayısıyla kaynama noktası düşük olur. Böyle sıvılara uçucu sıvılar denir. Tanecikleri arasındaki çekim kuvveti büyük olan sıvıların ise buhar basıncı küçük ve kaynama noktası yüksek olur. Böyle sıvılara ise uçucu olamayan sıvılar denir. 

 

Bir çözeltiye su eklenirse derişimi düşer, buhar basıncı artar, donma noktası yükselir. İletkenliği azalır

 

Çözeltilerin Donma ve Kaynama Noktaları

Bir çözücüde, uçucu olmayan bir maddenin çözünmesi, onun buhar basıncını düşürür. Çünkü; çözünen madde tanecikleri birim yüzeydeki çözücü taneciklerinin sayısını azaltır. Bu durum çözücünün zor buharlaşmasına neden olur. Buhar basıncının düşmesi de kaynama noktasının yükselmesine sebep olur. Yani çözelti saf çözücünün normal kaynama noktasında kaynamaz. Çözeltinin buhar basıncını bir atmosfere çıkarmak için sıcaklığının çözücünün normal kaynama sıcaklığının üstüne çıkarılması gerekir. Şu halde uçucu olmayan maddelerin çözülmesiyle hazırlanan çözeltilerin kaynama noktaları saf çözücülerinkinden daha yüksektir. Örneğin tuzlu suyun donma noktası saf suyun donma noktasından küçüktür. %10’luk tuz çözeltisinin dona noktası -6 °C iken %20’lik tuz çözeltisinin donma noktası -16 °C’ ye düşer.  Kaynama noktasındaki yükselme çözeltideki çözünenin derişimi ile orantılıdır.

 

Aşağıdaki bağıntı bu ilişkiyi ifade etmektedir. 

DTb=Kb x m

m:molalite

Kb: molal kaynama noktası yükselmesisabiti


Donma noktasında katı ve sıvının buhar basıncı eşittir. Sıvı çözücü ile katı çözücünün buhar basıncı eğrileri çözeltinin donma noktasında kesişir. Ancak bu sıcaklıkta çözeltinin buhar basıncı saf çözücünün denge buhar basıncından daha düşüktür. Çözeltinin buhar basıncı eğrisi, katı çözücünün buhar basıncı eğrisini daha düşük bir sıcaklıkta keser. Bu nedenle, çözeltinin donma noktası, saf çözücününkinden daha düşüktür. Otomobil radyatörlerinin suyuna eklenen etandiol(glikol) C2H4(OH)2 suyun donma noktasını düşürür. Bu da kışın otomobil motorlarının içlerinde donan su ile çatlamasını önler böyle donma noktasını düşürerek donmayı geciktiren maddelere antifiriz denir.

 

Dona noktası düşmesi de çözelti derişimine ve çözücüye bağlıdır. Aşağıdaki bağıntı bu ilişkiyi ifade etmektedir.

DTf=Kf x m

m: molalite

Kf :molal donma noktası düşmesi sabiti

Çözeltilerde kaynama noktası yükselmesi ve donma noktası düşmesi maddenin türüne bağlı değildir. Çözünen madde miktarına ve bunun çözeltide oluşturacağı (molekül- iyon) sayısına bağlıdır. Çözelti içindeki tanecik sayısı toplamı arttıkça kaynama noktası yükselir, donma noktası düşer. 

x
Bu konu hakkında kafanıza takılan bir şey var mı?

Sorhocam

7.10.2024 14:30:12

Çözeltiler, bir veya daha fazla bileşenin (çözücü ve çözeltinin) homojen bir karışım oluşturduğu fiziksel durumdur. Çözeltiler, sıvı, gaz veya katı fazda bulunabilirler. İşte çözeltiler ve özellikleri hakkında temel bilgiler:

 

1. Bileşenler

Çözücü: Çözeltinin en fazla miktarda bulunan bileşenidir. Genellikle sıvıdır. Örneğin, su çoğu çözelti için yaygın çözücüdür.

Çözücü: Çözücü içinde homojen olarak dağılan madde. Örneğin, tuz veya şeker.


2. Çözeltinin Türleri

Aqueous çözeltiler: Su, çözücü olarak kullanıldığında. Örneğin, tuzlu su.

Organik çözeltiler: Organik çözücüler (etanol, asetat vb.) kullanıldığında. Örneğin, alkol bazlı çözeltiler.

Gaz çözeltileri: Gazların birbirinde çözündüğü karışımlar. Örneğin, hava (azot, oksijen, karbondioksit gazları).

 

3. Özellikleri

Homojenlik: Çözeltiler, bileşenlerinin mikroskopik düzeyde homojen olarak dağıldığı karışımlardır.

Konsantrasyon: Çözelti içindeki çözünmüş madde miktarı. Genellikle molarite (mol/L) veya yüzdelik (% w/v, % w/w) ile ifade edilir.

Doygunluk: Belirli bir sıcaklıkta ve basınçta çözücünün daha fazla çözünmüş maddeyi tutma kapasitesi. Doygun bir çözelti, daha fazla madde eklenmesi durumunda tortu oluşur.

Düşük ve Yüksek Sıcaklıkta Çözünürlük: Bazı maddeler sıcaklık arttıkça daha fazla çözünürken, bazıları sıcaklık düştükçe daha fazla çözünür.

 

4. Çözelti Özellikleri

Elektrolit ve İletkenlik: Elektrolitler, su içinde iyonlara ayrışarak elektrik iletkenliği artırır. Örneğin, tuzlu su iyi bir iletkenken, şekerli su zayıf bir iletkenlik gösterir.

pH Değeri: Çözelti asidik veya bazik özellikler gösterebilir. pH, 0-14 aralığında bir ölçektir; 7 nötr, 7’den düşük asidik, 7’den yüksek bazik olarak kabul edilir.

Osmotik Basınç: İki çözelti arasında su hareketini belirleyen basınçtır. Düşük konsantrasyondan yüksek konsantrasyona su hareketi osmoz olarak bilinir.

 

5. Hazırlama Yöntemleri

Kütlesel Hazırlama: Belirli bir kütle çözünmüş madde kullanarak belirli bir hacimde çözelti hazırlama.

Hacimsel Hazırlama: Belirli bir hacimdeki çözücüye belirli bir miktar çözünmüş madde ekleyerek çözelti oluşturma.

 

6. Uygulama Alanları

Çözeltiler, kimya, biyoloji, tıp, çevre bilimleri ve sanayi gibi birçok alanda kritik öneme sahiptir. İlaçlar, gıda ürünleri, temizlik ürünleri ve birçok kimyasal süreçte kullanılırlar.

 

Bu bilgiler, çözeltiler hakkında temel bir anlayış sağlamaktadır. Daha spesifik konular veya örnekler hakkında sorularınız varsa, memnuniyetle yardımcı olurum!

Helin

28.04.2024 22:05:17

Çözeltiler ve özellikleri konusunu

Tano

26.04.2023 21:17:47

Helöö

Hatice

6.01.2023 08:40:59

harika olmuş

Mehmet

18.03.2022 21:46:02

Çözeltiler ve özellikleri hakkında bilgi veriniz

Öğrenciyimöğrencii

2.04.2021 21:46:17

ya harbi keşke kopyalama olsaydı çok yararlı olurdu :,( lütfen yazıları kopyalamamıza izin veriiiiir başka türlü çok zor oluyoor

Ihateeverything

2.04.2021 21:21:29

nedne yazıları kopyalayamıyoruz projemde kullanacaktım .d

Mümin Bişi

27.03.2021 22:13:31

Slmlar hocam, eutectik ile ilgileniyorum -33 /-35 derece dinma ve cok yavaş çözülme betcesi alabilecegim, korozyonu minimum seviyede bir çozelti olarak önerebileceğiniz bir karışım formülünüz olabilirmi?
Saygılar.
Mümin
muminbisi@hitmail.com

Rabia

11.02.2021 14:51:39

Saf suyun içerisinde çözünen madde ister uçucu olsun, ister uçucu olmasın suyun donma noktasını düşürür mü?

Sorhocam

31.01.2021 22:15:08

Hayır. Çözeltilerde kaynama noktası yükselmesi ve donma noktası düşmesi maddenin türüne bağlı değildir. Çözünen madde miktarına ve bunun çözeltide oluşturacağı (molekül- iyon) sayısına bağlıdır. Çözelti içindeki tanecik sayısı toplamı arttıkça kaynama noktası yükselir, donma noktası düşer.

Ee

31.01.2021 22:04:18

Su harici sıvıların da donma ve kaynama noktaları aynı şekilde mi değişir

Sorhocam

22.01.2021 01:12:24

Çözeltilerin bazı önemli özellikleri çözeltide çözünmüş olan taneciklerin sayısına bağlıdır. Bu özellikler sayısal özellikler (toplanabilir özellikler) olarak adlandırılır. Çünkü bu özelliklerin hepsi ortak bir kökene yani, ortamdaki çözünen taneciklerinin atom, iyon ya da molekül sayısına bağlıdır. Sayısal özellikler; buhar basıncı düşmesi, kaynama noktası yükselmesi, donma noktası alçalması ve osmotik basınçtır. Donmuş yollar veya kaldırımların üzerindeki buz NaCl ya da CaCl2 gibi tuzlar serpildiğinde erir. Bu durumda suyun donma noktası düşer ve erime gerçekleşir.

Rukiye

20.01.2021 12:28:09

Donma ve kaynama noktası degistirilebilirmi

Ali

25.11.2020 18:11:34

Sabit basınçta saf suya etil alkol eklenirse donma noktası nasıl değișir

(33215 kodunu soldaki kutucuğa yazın!)

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

ONLİNE TEST ÇÖZ
reflesh

Aşk bir kadının yaşamının tüm öyküsü, erkeğin ise yalnızca bir serüvenidir. Madama de Stael

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri

Site Haritası - Rss Beslemesi