• notifications1
  • menü

Bugün : 9 Aralık 2024 Pazartesi

Ahır Gübresi Ve Önemi Nelerdir?

Ahır Gübresi Ve Önemi Nelerdir?

7.5.1. Ahır Gübresi ve Önemi

Ahır gübresi ahır hayvanlarının katı ve sıvı dışkıları ile yataklıklarının karışımından oluşan bir gübredir. Ülkemizde ahır gübresinin büyük kısmını sığırlardan elde edilen dışkılar meydana getirmektedir.

 

Çizelge 7.5. Sığır, at. eşek ve koyundan elde edilen yıllık gübre miktarları aşağıda belirtilmiştir.

  Sığır At Eşek Koyun
Ton 5.7 3.3 1.6 0.5

 

İstatiklerimize göre ülkemizde hayvanların % 75.1'ini koyun ve keçi, % 18.6'nı sığır ve geriye kalan % 6.3' ünü manda, at, deve ve katır oluşturmaktadır. Bu gübrenin tarım için olan önemi daha öncede belirtildiği gibi organik madde olarak toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini iyileştirmek ve ürün kalitesini ve dolaylı olarak verimi etkilemektir. Ancak ahır gübresinin % 50' si tezek olarak kullanılır, % 15' i toprağa verilir, geri kalanı ise değerlendirilemez.

 

7.5.2. Ahır Gübresinin Özellikleri

Ahır gübresi organik bir materyal olduğu için içeriği sabit kalmaz. Olgunlaşan gübrenin kimyasal kompozisyon üzerine de hayvanın cinsi, yaşı, yaptığı iş, yem, yataklık cinsi ve miktarı, katı dışkı ve idrar oranı, ahırın durumu ve gübrenin saklama tekniği etkilidir. Hayvan dışkılarındaki yapısal farklılık genelde hayvan cinslerine göre, içerdikleri farklı miktarlarından kaynaklanmaktadır. Az su içerdikleri için "at" ve "koyun" dışkılarına "sıcak/kuru" gübreler adı verilir ve bunların olgunlaşmaları/ihtimarları sırasında yüksek sıcaklıklar meydana gelir. Fazla kuru madde içerdikleri için de bitki besin elementleri daha fazladır. Sığır ve Domuz gübreleri ise fazla su içerdikleri için "soğuk gübreler" adını alır. Bitki besin element kapsamları ise düşüktür. Çizelge 8' de değişik hayvanların dışkılarının kapsadıkları bitki besin elementleri verilmektedir.

 

Çizelge 7.6. Hayvan dışkılarının içerikleri (%)

  Su N P2O5  
Hayvan Cinsi Katı Sıvı Katı Sıvı
At 75 90 0.55 1.35 0.30 Eser 0.40 1.25
Sığır 85 92 0.40 1.00 0.20 Eser 0.10 1.35
Koyun 60 85 0.75 1.35 0.50 0.05 0.45 2.10
Domuz 80 97 0.55 0.40 0.50 0.10 0.40 0.45
Kümes hay. 55 - 1.00 0.80 0.40 - - -

 

Yukarıda belirtildiği gibi ahır gübresinin kompozisyonu hayvanın yaşı ile de ilişkilidir. Genç hayvanlar, yemlerini kendi vücut yapıları için kullanırlar dolayısıyle dışkılar besin elementlerince fakirdir. Yaşlı hayvanların dışkıları ise özellikle N' ca zengindir. Hayvanların yediği yemin kalitesi de dışkının besin elementlerince zenginliğini etkiler. Yedirilen yemlerdeki organik madde ve N' un % 50' si, P' un % 60' ı K' un % 70' i dışarı atılır. Dolayısıyle, kaliteli yemler ile beslenen hayvanların dışkıları da kaliteli olur. Halbuki sap, saman ve otla beslenen hayvanlardan elde edilen gübreler kalitesizdir.

 

Ahır gübresi kalitesini etkileyen bir diğer faktörde yataklık mateıyalidir. Yataklık, hayvanlara kuru bir yer sağlamak amacı ile aitlarına serilen bir materyaldir ve büyük ölçüde ahır gübresinin yapısını etkiler. Bu materyal ile sıvı dışkı tutulur, gübrenin toparlanıp tarlaya taşınması kolaylaşır. Bu amaçla daha ziyade sap, saman kullanılır ve bunlarında yapısı ve sıvı gübreyi tutma gücü ahır gübresinin kalitesini etkiler. Bu gübrenin bileşimi aynı zamanda saklanma şekli ile de ilgilidir. Saklanma sırasında kimyasal kompozisyonunda büyük değişiklikler olur. Ahır gübresi genelde hemen tarlaya taşınmaz ve gübre yığını halinde bir süre ahır içinde veya dışında tutularak, çürüyüp olgunlaşması beklenir. Bu sırada ahır gübresinin Ahır gübresi mikro besin elementleride içerir, aşağıda bazılarına ait değerler belirtilmiştir. Yapısında bulunan N' lu bileşikler, karbonhidratlar ve mineral maddelerde değişiklikler meydana gelir.

 

7.5.3. Ahır Gübresinin Saklanması

Ülkemizde ahır gübresinin büyük bir kısmı tezek olarak kullanılmaktadır. Gübre amacıyla kullanılan kısmı ise uygun bir şekilde saklanmaktadır. Böylece gaz şeklinde N kaybı ve yıkamalar şeklinde P ve K kaybı çok fazla olmaktadır. Bu gübreyi yağış etkisinin az olduğu korunmalı bir yerde ve sıkıştırılmış bir zemin üzerinde yığınlar halinde saklarnak gerekir. Gübre ahır içinde saklanabilirse de, hayvanların sağlığı ve süt hayvancılığında sütün kalitesinin bozulmaması için pek arzu edilmeyen bir olaydır. Ahır gübresini gübrelikte aşağıda izah edilecek biçimde saklamak en sağlıklı yoldur.

 

a) Soğuk ahır gübresi

Ahırdan çıkan taze gübrenin sıkıştırılıp havasız şartlarda parçalanması sonucu elde edilir. Ayrışma olayı anaerob olduğu için ısı 30°Cın üzerine çıkamaz. Sap ve sarnanı fakir fakat kaliteli yemlerle beslenmiş hayvanların dışkıları bu şekilde çürütülür.Gübre yığınının nem içeriği yeterli düzeyde tutulması gereken bu yöntemde, yığın bozulmadan sıkıştırılarak muhafaza edilir.Bitki besin maddelerince kayıp az olur, ancak denitrifıkasyon nedeniyle N kayıpları yine de söz konusudur. Böyle bir parçalanma olayı kapalı ve usulüne uygun şekilde dizayn edilmiş yerde yapılacak olursa "gübre gazı/biyogaz" elde edilir. Bu gaz yanıcı bir gazdır. Evlerde ısınma, pişirme, aydınlatmada kullanılabilir. Mavi bir alevle yanar, renksiz ve kokusuzdur. Esas bileşeni metandır. Gübrenin taze ve katı madde kısmı ne kadar fazla ise, o kadar fazla biogaz elde edilir. Biogaz üretiminden sonra arta kalan gübre, besin maddesi kaybı olmadığından aynen hiç kullanılmamış ahır gübresi gibidir hatta yağışların etkisinde kalan ahır gübresine göre daha da fazla bitki besin elemetleri içerir.

 

b) Sıcak ahır gübresi

Ahır gübresinin gevşek yığınlar halinde biriktirilip, havalı (aerob) şartlar altında parçalanması sonucu elde edilir. Bu arada sıcaklık 60°C'a kadar ulaştığı için sıcak gübre adı verilir. Ahır gübresi hangi yöntemler ile saklanırsa saklansın, duruma göre kayıplar olmaktadır. Bu arada gübrenin, mikroorganizmalar aracılığı ile biyolojik, kimyasal parçalanma sonucunda organik haldeki bileşikleri çözünür, inorganik hale geçer.Taze gübre arzu edilmeyen geniş C:N oranı (200:l e kadar çıkabilir),olgunlaşma ile daralır ve 20: l'e kadar düşer. Ayrıca bekletme sırasında yabancı ot tohumları ve hastalık yapıcı patojenlerde ortadan kalkar. 

 

7.5.4. Ahır Gübresinin Verilme Zamanı, Şekli ve Miktarı

Ahır gübresinin verilme zamanı, şekli ve miktarını toprak özellikleri, bitki çeşidi ve iklim belirler. ince bünyeli killi topraklarda bitki besin maddesi kaybı daha az olacağından sonbahar ve kış aylarında ahır gübresinin verilmesinde bir sakınca yoktur. Hafif tekstürlü kumlu topraklarda ise gübre ekim veya dikimden önce verilmelidir. Bu dönem ilkbahar veya sonbahar olabilir, bu konuda etkili olan kış yağışlarıdır. Çok yağışlı geçen bölgelerde ilkbaharda, az yağışlı olanlarda ise sonbaharda verilebilir. Gübre tarlaya taşınır taşınmaz toprak ile örtülmek zorundadır, yoksa kayıplar söz konusu olur. Pullukla bu işlenı yapılabilir.

 

Toprağa karıştırılacak derinliğin belirlenmesinde, toprak bünyesi ve yağışlar etkilidir. Kumlu topraklarda derine verilen organik gübre, olgunlaşmamış ise daha da derine gömülerek üstü örtülür. Az yağış alan bölgeler içinde aynı şeyler geçerlidir. Killi ağır topraklar ile yağışlı yöreler için daha az derine verilmesi gerekir. Derinlik belirlemesinde bitki çeşidi de önemli bir rol oynar. Kökleri satha yakın bitkilerde fazla derine vermek gerekmez, hatta çayır ve meralarda toprak yüzeyine serilebilir. Gübre iyi olgunlaşmam iş ise mutlaka uygun bir derinlikte toprağa gömülmelidir.

 

Verilecek ahır gübresi miktarını elimizdeki gübre miktarı tayin eder. Ancak küçük bir alana yoğun bir şekilde uygulama yapacağımıza, daha fazla alana daha az uygulamamız yerinde olur. Bundan sonra dikkat edilecek konular topraktaki organik madde miktarı, bitki çeşidi, toprak bünyesi ve yağıştır. Organik maddece fakir, özellikle kumlu topraklarda killi topraklardan daha fazla verilmelidir. Ayrıca yağış da dikkate alınarak, böyle bölgelere daha fazla uygulanır. Bitki çeşitleri ahır gübrelerinden yararlanma açısından farklılıklar gösterir. Örneğin çapa bitkileri böyle gübreden tahıllara nazaran daha fazla yararlanır. Ekonomik açıdan verilecek gübre miktarı ile bitki çeşidi sıkı bir ilişki içindedir.

 

 

7.5.5. Tavuk Gübresi ve Önemi

Tavuktan elde edilen dışkının miktarı, tavuğun cinsine, büyüklüğüne, yaşına, yediği yemin cinsine beslenme durumuna ve yetiştirme tekniğine göre farklılık göstermektedir. Kümes tavukçuluğunda ortalama olarak bir tavuktan bir yılda altlık matervali de dahil olmak üzere 70 kg taze dışkı elde edilir. Tavuklardan elde edilen gübre düzenli bir şekilde toplanıp saklanmaz ise büyük bir bölümü kayba uğrar. Kayba uğrayan en önemli bitki besin maddesi azottur ve amonyak(NH şeklinde uçar. Özelikle sıcak havalarda kayıp daha fazla olur. Gübrenin avrışması sırasında fosfor ve potasyum yitmesi söz konusu değildir. Gübrenin değerinin korunıası için tünek aitlarına her 100 tavuk için haftada 1.5-2 kg hesabıyla °/o20'lik granüle süperfosfata eşdeğer toz kaya fosfatı serpilmesi gerekir. Kümesten çıkan dışkılar işletmenin uygun bir yerinde toplanmalıdır. Bu yerin tabanının beton olması ve bekleme süresince olabilecek sızıntıların birikebileceği yine betondan yapılmış bir kuyunun bulunması kayıpları önlemek bakımından önemlidir.

 

Tavuk gübresi azot içeriği açısından diğer çiftlik gübrelerine nazaran daha kıymetlidir, nem içeriği az ve kuru madde miktarı yüksektir. Ancak doğrudan kullanılması durumunda bitkide yanmalara neden olabilir. Bu sebeple ya toprağa az miktarda uygulanarak veya sap, saman, turba ve yosun ile karıştırılarak bitki besin düzeyi seyreltilip kullanılabilir. Tanklarda biriktirilerek ve yeterince su katılarak hem çözülmesi kolaylaştırıİır,seyreltilir ve hem de sulama suyuna ilavesi kolaylaşır.

Konu İle İlgili Dokümanlar

x
Bu konu hakkında kafanıza takılan bir şey var mı?

Ali

17.10.2022 22:27:43

Koyun gübresini incir ağaçlarına ,1 yıl bekletmeden verebilirmişler, Teşekkür ederim..

Ahmet

15.04.2021 17:45:08

Biber ve domates ektim evin onune yaklasik bir ay oldu bunlara koyun gubresi verebirmiyim?

Ali

27.12.2020 14:29:53

koyun gübresi hangi meyvelere veya bitkilere kullanılmaz

Sorhocam

16.11.2020 10:19:28

Eğer atmış olduğunuz hayvan gübresi yanmamış ise yanmaya bırakmak daha iyi olur. Aksine ise karıştırmak daha iyi olur.

Hb

16.11.2020 01:46:18

Sonbaharda Yanmış hayvan gübresini attıktan sonra bellemek gerekirmi yoksa ilk bahardamı belleyelim

(20014 kodunu soldaki kutucuğa yazın!)

KULLANICI GİRİŞİ

Üye Ol Şifremi Unuttum?

ONLİNE TEST ÇÖZ
reflesh

Aşk bir kadının yaşamının tüm öyküsü, erkeğin ise yalnızca bir serüvenidir. Madama de Stael

Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.

Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri

Site Haritası - Rss Beslemesi