Soya Fasulyesi Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Soya fasulyesi (Glycine max), yüksek protein ve yağ içeriği nedeniyle dünya çapında en önemli endüstriyel ve baklagil yem bitkilerinden biridir. Türkiye'de genellikle birinci ürün ve ikinci ürün olarak yetiştirilir.

İşte Soya Fasulyesi Yetiştiriciliğinin temel aşamaları:

☀️ 1. İklim ve Toprak İstekleri

Soya fasulyesi, sıcak ve ılıman iklimleri seven, dona karşı oldukça hassas bir bitkidir.

• İklim: Soya, bir sıcak iklim bitkisidir. Tohum çimlenmesi için toprak sıcaklığının en az $10-12^{\circ}C$'ye ulaşması gerekir. Büyüme ve özellikle çiçeklenme döneminde yüksek sıcaklık ister. Don olaylarına karşı çok hassastır.

• Toprak: Derin, organik maddece zengin, iyi havalanan ve yüksek su tutma kapasitesine sahip tınlı topraklar idealdir. Ağır ve su tutan topraklarda kök çürüklüğü riski yüksektir.

• pH: Toprak pH'sının 6.0-7.0 (nötr veya hafif asidik) civarında olması, azot bağlayan bakterilerin (Rhizobium) aktivitesi için önemlidir.

⛏️ 2. Toprak Hazırlığı ve Ekim

• Münavebe: Soya fasulyesi, toprağa azot bağladığı için mükemmel bir münavebe bitkisidir (özellikle tahıllardan sonra). Ancak üst üste soya ekiminden kaçınılmalıdır.

• Toprak Hazırlığı: Toprak sonbaharda derin sürülür. İlkbaharda ise tohum yatağı; tohumun küçük olması nedeniyle ince, düz ve keseksiz hale getirilmelidir.

• Aşılama (İnokülasyon): Soya fasulyesi tarlaya ilk kez ekiliyorsa, toprağın yeterli Rhizobium bakterisine sahip olması için tohumların ekimden hemen önce özel soya aşılama preparatlarıyla (aşı maddesi) kaplanması zorunludur. Bu, bitkinin hava azotunu bağlamasını sağlar.

• Ekim Zamanı: Don tehlikesi geçtikten sonra, toprak sıcaklığı $12^{\circ}C$'yi aştığında:

  • Birinci Ürün: Nisan sonu – Mayıs başı.

  • İkinci Ürün: Buğday/Arpa hasadından hemen sonra, Haziran sonu – Temmuz başı.

💧 3. Sulama ve Gübreleme

• Azot (N): Kökler yeterli azot bağlayabildiği için dışarıdan azotlu gübreye ihtiyacı düşüktür. İlk gelişimi desteklemek için ekimle birlikte dekara 2-3 kg saf azot verilmesi yeterlidir.

• Fosfor (P) ve Potasyum (K): Yüksek verim için fosfor ve potasyum hayati öneme sahiptir. Fosfor (kök ve çiçeklenme) ve Potasyum (koza dolumu) gübreleri ekimle birlikte taban gübresi olarak verilmelidir.

• Sulama: Soya fasulyesi suya çok ihtiyaç duyar. En kritik sulama dönemi çiçeklenme ve koza dolumu aşamasıdır. Bu dönemde su stresi, koza sayısını ve tane iriliğini doğrudan azaltır. Özellikle ikinci ürün soyanın sulaması ihmal edilmemelidir.

🌿 4. Bakım ve Hasat

• Yabancı Ot Mücadelesi: Soya fasulyesi yabancı otlarla rekabette zayıftır. Erken dönemde yabancı ot kontrolü için ekim öncesi veya sonrası ruhsatlı herbisitlerle mücadele şarttır.

• Hastalık ve Zararlılar: Özellikle nemli koşullarda mantari hastalıklara (pas, kök çürüklüğü) karşı dikkatli olunmalıdır.

• Hasat Zamanı: Bitkinin yapraklarının tamamı döküldüğünde ve baklaların %90'ı kahverengi/gri renge dönüştüğünde hasat yapılır. Danenin nem oranı %13-14 civarında olmalıdır.

• Hasat Yöntemi: Soya, biçerdöverle hasat edilir. İlk baklalar yere yakın olduğu için biçerdöverin alçak kesim yapabilmesi ve tane kaybını en aza indirmesi kritiktir.