Sorgum Ve Sudanotu Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Sorgum (Sorghum bicolor) ve Sudanotu (Sorghum sudanense), özellikle sıcak ve kurak bölgelerde yetiştirilen, yüksek adaptasyon ve verim potansiyeline sahip, önemli yazlık yem bitkileridir. Sudanotu, sorgumun ince saplı, çok biçimli bir çeşididir.

İşte bu iki bitkinin yetiştiriciliğinin temel aşamaları:

☀️ 1. İklim ve Toprak İstekleri

Sorgum ve Sudanotu, kuraklık ve sıcağa karşı tahıllar arasında en dayanıklı olanlardır.

• Sıcaklık ve İklim: Her ikisi de sıcak iklim bitkisidir ve çimlenme için toprak sıcaklığının en az $15^{\circ}C$ olması gerekir. $30^{\circ}C$'nin üzerindeki sıcaklıklarda dahi iyi gelişim gösterirler. Donlara karşı son derece hassastırlar.

• Kuraklık Toleransı: Hem sorgum hem de Sudanotu, su kullanım verimliliği sayesinde kurak koşullara mükemmel bir şekilde adapte olur, bu da onları sulama imkanı kısıtlı bölgeler için ideal kılar.

• Toprak: İyi drenajlı, tınlı ve kumlu-tınlı toprakları severler. Toprak pH'sına karşı toleranslıdırlar ancak hafif alkali (pH 6.0–7.5) topraklar idealdir.

📅 2. Ekim Zamanı ve Şekli

Ekim, bölgedeki don riskinin tamamen kalktığı ve toprak sıcaklığının yükseldiği döneme ayarlanmalıdır.

• Ekim Zamanı: Mayıs başı – Haziran başı en uygun zamandır.

• Ekim Derinliği: 3-5 cm.

• Ekim Şekli ve Miktarı:

💪 3. Gübreleme ve Sulama

• Azot (N): Sorgum ve Sudanotu, yüksek kütle ürettiği için azota çok ihtiyaç duyar. Azot, ekimle birlikte ve ilk çapalama/biçimden sonra olmak üzere ikiye bölünerek verilmelidir.

• Fosfor (P): Kök gelişimi ve erken dönem için ekimle birlikte taban gübresi olarak verilmelidir.

• Sulama: Kuraklığa dayanıklı olmalarına rağmen, verimi katlamak için sulama şarttır. En kritik sulama dönemleri sap uzaması ve çiçeklenme dönemleridir.

✂️ 4. Hasat Yöntemleri ve Zamanlaması

Kullanım amaçları ve büyüme alışkanlıkları farklı olduğu için hasat yöntemleri ve zamanları farklılık gösterir.

A. Sorgum Hasadı (Tek Biçim)

Sorgum, genellikle mısıra benzer şekilde silaj amacıyla tek biçimli olarak yetiştirilir.

• Hasat Zamanı: Danelerin hamur veya mum olum dönemine girdiği zaman, yani bitkinin toplam kuru madde oranının %30–35 olduğu zaman idealdir. Bu, en yüksek nişasta ve enerji içeriğinin sağlandığı zamandır.

• Yöntem: Mısırda olduğu gibi, bitkinin tamamı silaj makinesiyle parçalanarak silolanır.

B. Sudanotu Hasadı (Çok Biçimli)

Sudanotu, hızlı gelişim ve yüksek kardeşlenme yeteneği sayesinde genellikle kuru ot (hay) veya yeşil yem amacıyla çok biçimli olarak yetiştirilir.

• İlk Biçim Zamanı: Bitkiler 80–100 cm boya ulaştığında ve başaklanma başlamadan hemen önce yapılmalıdır.

• Sonraki Biçimler: Her biçimden sonra tarlaya sulama ve azotlu gübre verilirse, 20-30 gün aralıklarla ikinci, hatta üçüncü biçim alınabilir.

• Biçim Yüksekliği: Yeniden büyümeyi teşvik etmek için yerden 10-15 cm yükseklikten biçim yapılmalıdır.

⚠️ Önemli Güvenlik Uyarısı: HCN Zehirlenmesi

Sorgum ve Sudanotu, bazı stres koşullarında hidrosiyanik asit (HCN) veya Prussic Asit adı verilen zehirli bir madde biriktirebilir.

• Risk Ne Zaman Yükselir? Don olaylarından hemen sonra, şiddetli kuraklık sonrası veya bitkiler çok kısa (50 cm altı) iken otlatılırsa/biçilirse risk artar.

• Önlem: Bitkilerin boyunun en az 60 cm olmasını bekleyin ve don olaylarından sonra 5-7 gün hasat yapmaktan kaçının. Silaj yapımı bu riski ortadan kaldırır.