Kolza - Kanola Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Kolza (Rapeseed), özellikle yağı için yetiştirilen ve düşük erusik asit içeren çeşitlerine Kanola denilen, ekonomik getirisi yüksek, önemli bir sanayi bitkisidir. Türkiye'de genellikle Kışlık Kolza yetiştiriciliği yapılmaktadır.

İşte Kolza-Kanola yetiştiriciliğinin temel aşamaları:

🌻 Kolza-Kanola Yetiştiriciliği Rehberi

1. İklim ve Toprak İstekleri

• İklim: Kolza, serin iklim bitkisidir. Özellikle tohumların dolum aşamasında ve ilkbahar gelişimi sırasında bol yağış ister. Kışlık çeşitler, kış aylarındaki donlara karşı oldukça dayanıklıdır.

• Toprak: Derin, iyi drenajlı, tınlı, kumlu-tınlı ve kireçli toprakları sever. Toprak pH'sının 6.5-7.5 arasında olması idealdir. Ağır killi ve su tutan topraklar ile aşırı kumlu, besin değeri düşük topraklar uygun değildir.

2. Münavebe (Ekim Nöbeti)

Kolza, kendinden sonra ekilecek tahıllar için toprağı hazırlayan iyi bir ön bitkidir. Ancak aynı tarlaya arka arkaya ekilmemelidir.

• Kural: Kolza, aynı tarlaya en az 3-4 yılda bir ekilmelidir.

• Önem: Bu, özellikle'Lahanagiller' (Brassica) familyasına ait bitkilerde görülen mantar hastalıklarının (örneğin Beyaz Pas) ve zararlıların yoğunlaşmasını önlemek için hayati önem taşır.

3. Toprak Hazırlığı ve Ekim

Kışlık Kolza (En Yaygın Tip) İçin:

• Toprak Hazırlığı: Kolza tohumları küçük olduğu için tohum yatağı çok iyi hazırlanmalıdır. Toprak, iyi havalanmış, düzgün, keseksiz ve ince taneli olmalıdır.

• Ekim Zamanı: Bölgesel koşullara bağlı olarak Eylül ortası ile Ekim sonu arasıdır. Amaç, bitkinin kışa girmeden önce 4-6 yapraklı rozet dönemine girmesini sağlamaktır. Bu dönem, bitkinin kışa dayanıklılığını artırır.

• Ekim Şekli: Genellikle mibzerle sıraya ekim yapılır. Sıra aralığı 15-30 cm arasında değişebilir.

• Ekim Derinliği: Tohumun çok küçük olması nedeniyle en önemli aşamadır. Ekim derinliği 1-2 cm olmalıdır. Derin ekim, çıkışı engeller.

• Tohum Miktarı: Dekara 500 gr ile 1 kg arasında değişir. Çimlenme gücüne ve çeşidin yapısına göre ayarlanır.

4. Gübreleme (N, P, S İhtiyacı)

Kolza'nın verimli olması için Azot (N) ve Kükürt (S) en kritik besinlerdir.

• Azot (N): En yüksek verim için gerekli olan besindir. Toprak analizine göre dekara 15-20 kg saf azot önerilir.

  • Azotun %25-30'u ekimle birlikte veya kış öncesi;

  • Geri kalan %70-75'i ise ilkbaharda büyüme başladığında (Şubat sonu - Mart başı) verilmelidir.

• Fosfor (P): Ekimle birlikte yeterli miktarda (dekara 5-8 kg saf P) verilmelidir.

• Kükürt (S): Kolza, yüksek yağ içeriği nedeniyle kükürde çok ihtiyaç duyar. Azot gübrelemesi yapılan dönemlerde (özellikle ilkbaharda) kükürt içeren gübrelerin kullanılması (örneğin Amonyum Sülfat) verimi ve yağ oranını artırır.

5. Bitki Bakımı ve Yabancı Ot Mücadelesi

Kolza, özellikle ilk gelişim döneminde yabancı otlarla rekabet edemez.

• Yabancı Ot Mücadelesi: Mutlaka kimyasal mücadele yapılmalıdır. Ekim öncesinde veya hemen sonrasında ot ilacı uygulaması önemlidir.

• Hastalık ve Zararlılar: Özellikle ilkbaharda yaprak biti, lahana kelebeği ve tohum döneminde sap biti ve sap hortumlu böceği gibi zararlılar kontrol edilmelidir. Hastalık ve zararlılarla mücadelede uzman tavsiyesi almak önemlidir.

6. Hasat

Hasat, yüksek verim ve minimum kayıp için kritik bir aşamadır.

• Hasat Zamanı: Bitkinin %60-70'i kahverengi-siyah renge döndüğünde hasat edilmelidir. Tohumların nem içeriği yaklaşık %9-10 civarında olmalıdır.

• Kaybı Önleme: Kolza tohumları olgunlaştıkça baklalar çatlar ve tohumlar dökülür. Bu kaybı önlemek için hasatın zamanında ve dikkatli yapılması gerekir. Swathing (biçerdöverle devirme) yöntemi, kayıpları en aza indirmek için bazı bölgelerde tercih edilebilir, ancak genellikle doğrudan biçerdöverle hasat yapılır.

• Depolama: Hasat sonrası tohum nemi %9'un üzerinde ise depolamadan önce mutlaka kurutulmalıdır.

Kolza/Kanola yetiştiriciliği, doğru zamanda yapılan gübreleme ve yabancı ot kontrolüne dikkat edildiğinde oldukça kazançlı bir tarım faaliyeti olabilir.