Zirai Mücadele İlaçlarına Karşı Alınması Zorunlu Önlemler Nelerdir?
Zirai mücadele ilaçları, diğer adıyla Bitki Koruma Ürünleri (BKÜ), insan, hayvan ve çevre sağlığı için potansiyel risk taşıyan kimyasallardır. Bu nedenle, onların kullanımı, hazırlanması ve depolanması aşamalarında uyulması gereken zorunlu önlemler ve yasal düzenlemeler bulunmaktadır.
Bu önlemler, temelde insan sağlığını, çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumayı amaçlar.
1. 📖 Yasal ve Bilgisel Zorunluluklar
Her şeyden önce, ilaç kullanımı tamamen bilgiye dayalı ve yasalara uygun olmalıdır.
-
Etiketi Okuma Zorunluluğu: Kullanılacak ilacın etiketi, uygulama öncesinde mutlaka ve dikkatlice okunmalıdır. Etiket, ilacın dozu, uygulanma zamanı, hedef zararlı, hangi bitkilerde kullanılacağı, zehirlilik sınıfı ve alınması gereken kişisel koruyucu önlemler gibi tüm kritik bilgileri içerir.
❗️ UYARI: Etikette belirtilen dozaj, kullanım alanı (bitki/zararlı) ve talimatlar dışındaki her türlü kullanım kesinlikle yasaktır ve sorumluluk uygulayana aittir.
-
Ruhsatlı Ürün Kullanımı: Yalnızca T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış ve o zararlıya karşı tavsiye edilmiş ürünler kullanılmalıdır. Yasaklanmış veya kullanımı sonlandırılmış ürünlerin bulundurulması ve kullanılması yasaktır.
-
Reçeteli Kullanım: Giderek yaygınlaşan bir uygulama olarak, birçok ilaç için Ziraat Mühendisleri tarafından yazılan Bitki Koruma Ürünü Reçetesi zorunluluğu bulunmaktadır. İlaç, reçeteye uygun olarak temin edilmelidir.
2. 🛡️ Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE) Zorunluluğu
Zirai ilaçların hazırlanması, karıştırılması ve uygulanması sırasında cilde, göze ve solunum yollarına temas etmesini önlemek için uygun KKE kullanımı zorunludur.
| KKE Türü | Amaç | Zorunlu Önlemler |
| Maske / Solunum Cihazı | Buhar ve zerrelerin solunmasını engellemek. | İlacın formülasyonuna ve zehirlilik sınıfına uygun (gaz/buhar filtresi olan) maskeler/respiratörler kullanılmalıdır. Basit toz veya cerrahi maskeler genellikle yeterli koruma sağlamaz. |
| Eldiven | Deri temasını önlemek. | Solventlerden etkilenmeyen, kimyasallara dayanıklı nitril veya kauçuk eldivenler kullanılmalıdır. Kumaş veya deri eldivenler koruma sağlamaz. |
| Koruyucu Giysi (Tulum) | Vücut ve giysilerin kirlenmesini önlemek. | Kimyasal sıçramasına karşı koruma sağlayan, suya ve ilaca dayanıklı özel koruyucu tulum veya önlük giyilmelidir. |
| Gözlük / Yüz Siperi | Gözleri ilaç zerrelerinden korumak. | Yanları kapalı koruyucu gözlük veya yüzün tamamını kaplayan siperlik kullanılmalıdır. |
| Çizme | Ayakkabı ve ayak bileklerinin kirlenmesini önlemek. | Kimyasallara dayanıklı bot veya çizmeler kullanılmalı, paçalar çizmenin içine değil, dışına sarkmalıdır. |
3. 🍎 Uygulama Sırasında Alınması Gereken Önlemler
Uygulama anı, zehirlenme riskinin en yüksek olduğu zamandır.
-
Yemek Yeme ve İçme Yasağı: İlaçlama sırasında ve hazırlık aşamasında kesinlikle hiçbir şey yenilip içilmemeli ve sigara kullanılmamalıdır. Alkol tüketimi ise zehirlenme riskini kat kat artırır.
-
Rüzgâra Karşı İlaçlama Yasağı: İlaçlama rüzgâra karşı yapılmamalıdır. Rüzgârın ilacı geri taşıyarak uygulayıcıya ve çevreye bulaşmasını önlemek için rüzgâr sırttan alınmalıdır.
-
Hava Koşulları: İlaçlama, arıların uçuş yapmadığı sabah erken veya akşam geç saatlerde yapılmalıdır. Yağışlı veya çok sıcak/rüzgârlı havalarda ilaçlamadan kaçınılmalıdır.
-
Tıkanan Meme: İlaçlama aletinin tıkanan memeleri asla ağızla üflenerek açılmaya çalışılmamalıdır.
-
Hasat Öncesi Süre (PHI): İlaç etiketinde belirtilen Son İlaçlama ile Hasat Arasındaki Süreye (PHI - Pre-Harvest Interval) kesinlikle uyulmalıdır. Bu süreye uyulmaması, ürünlerde kalıntıya neden olur ve yasal yaptırımları vardır.
-
Arıların Korunması: Arılara zehirli ilaçların kullanımı sırasında arıcılar 7 gün önceden haberdar edilmeli ve arıların uçuş saati dışında uygulama yapılmalıdır.
4. 🗑️ Depolama ve Atık Yönetimi Zorunlulukları
-
Güvenli Depolama: İlaçlar, kilitli, serin, kuru ve iyi havalandırılan, çocukların, gıdaların, hayvan yemlerinin ve mutfak eşyalarının ulaşamayacağı özel bir dolapta veya depoda muhafaza edilmelidir.
-
Ambalajların İmhası: Boşalan ilaç ambalajları, asla başka amaçla kullanılmamalıdır. Ambalajlar usulüne uygun olarak (genellikle üçlü yıkama yapılarak) imha edilmeli veya geri dönüşüm/atık toplama sistemlerine teslim edilmelidir.
-
Artık İlaçların İmhası: Artan ilaçlı su ve yıkama suları nehir, göl, dere veya kanalizasyon gibi su kaynaklarına kesinlikle dökülmemelidir.
5. 🩹 Zehirlenme Durumunda İlk Yardım
Uygulayıcıda zehirlenme belirtileri (baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, titreme vb.) görülmesi durumunda:
-
Uygulama hemen durdurulur ve hasta temiz havaya çıkarılır.
-
İlaçla temas eden giysiler derhal çıkarılır ve deri bol su ve sabunla iyice yıkanır.
-
Zehirlenme ağız yoluyla olduysa, bilinci yerinde olan hasta kusturulmaya çalışılabilir (ilaç etiketinde kusturmanın uygun olup olmadığına bakılmalıdır).
-
Hasta en kısa sürede hastaneye ulaştırılır. Doktora gösterilmek üzere ilacın ambalajı veya etiketi mutlaka yanında götürülmelidir.
Bu önlemler, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda hem uygulayıcının hem de tüketicinin sağlığı ile çevrenin korunması için bir sorumluluktur.