Bitkilerde Mangan (Mn) Eksikliği Nedir?
🌿 Bitkilerde Mangan (Mn) Eksikliği Nedir?
Bitkilerde Mangan (Mn) eksikliği, Manganın toprakta yetersiz bulunması veya bitki tarafından alınamaz formda olması nedeniyle ortaya çıkan, temel fizyolojik süreçleri ve dolayısıyla bitki büyümesi ile verimini olumsuz etkileyen bir besin bozukluğudur.
Mangan, bitkiler için hayati öneme sahip bir iz mineraldir (mikro besin).
1. Manganın Bitki İçin Rolü
Mangan, bitki yaşamında kilit rol oynayan bir dizi temel biyokimyasal süreçte yer alır:
-
Fotosentez: Mangan, kloroplastlarda suyun ayrışması ve oksijen gazının açığa çıkması sürecinde vazgeçilmez bir katalizördür. Klorofil sentezi için gereklidir.
-
Enzim Aktivasyonu: Yaklaşık $\mathbf{35}$ farklı enzimin aktivasyonunda rol oynar; bu da solunum, azot metabolizması ve yağ asidi sentezi gibi süreçler için önemlidir.
-
Hastalık Direnci: Hücre duvarı kalınlığını artırarak ve bazı patojenlere karşı bitkinin doğal savunma sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı direncini artırır.
2. Eksiklik Belirtileri ve Etkileri
Mangan, bitki içinde hareketliliği düşük bir element olduğu için, eksiklik belirtileri öncelikle en genç ve yeni oluşan yapraklarda ortaya çıkar.
| Belirti Adı | Açıklama | Etkilenen Başlıca Bitkiler |
| İnterveinal Kloroz | En tipik belirtidir. Yaprak damarları yeşil kalırken, damar araları sararır (kloroz). Bu, özellikle genç yapraklarda belirgindir. | Tüm sebzeler, meyve ağaçları, turunçgiller. |
| Gri Lekeler (Gray Speck) | Yulaf, buğday ve arpa gibi tahılların genç yapraklarında gri-kahverengi lekeler ve çizgiler oluşması. | Tahıllar (Yulaf, Buğday). |
| Büyüme Geriliği | Şiddetli eksiklikte bitkinin genel büyümesi yavaşlar, bitki bodur kalır. | Genel. |
| Verim ve Kalite Kaybı | Çiçeklenme ve tohum/meyve oluşumu azalır. Meyvelerdeki şeker, lezzet ve C vitamini içeriği düşer. | Tüm ürünler. |
3. 🧪 Eksikliğin Başlıca Nedenleri
Mangan eksikliğinin nedeni genellikle topraktaki toplam Mangan miktarı değil, Manganın bitki tarafından alınabilir (çözünür) formunun az olmasıdır.
| Neden | Açıklama |
| Yüksek pH | Toprağın {pH} değeri {6.5}'in üzerine çıktıkça (alkali topraklar), mangan iyonları ({Mn}2+}) bitkinin alamayacağı {Mn}({OH})_4 gibi çözünmez oksit formlarına dönüşür. Bu, en yaygın eksiklik nedenidir. |
| Düşük Organik Madde | Organik madde içeriği düşük kumlu topraklarda Mangan tutunamaz ve yıkanabilir. Ancak, bazı durumlarda aşırı organik madde de Manganı bağlayabilir. |
| Yüksek Demir (Fe) Seviyesi | Aşırı demir gübrelemesi veya topraktaki yüksek demir seviyesi, bitki köklerinde Mangan alımı için demir ile rekabete girer ve alımını engeller. |
| Kötü Drenaj ve Soğuk Topraklar | Özellikle soğuk ve iyi drenajı olmayan topraklarda kök aktivitesi ve dolayısıyla mineral alımı yavaşlar. |
4. Çözüm Yolları (Gübreleme)
Mangan eksikliğini gidermek için genellikle iki yol izlenir:
-
Yapraktan Uygulama: Eksiklik belirtileri görüldüğünde en hızlı sonuç veren yöntemdir. Mangan Sülfat çözeltisi en yaygın olarak kullanılır.
-
Toprak Uygulaması: Toprak pH'ı düşürülerek Manganın çözünürlüğü artırılabilir (ancak bu, pratik olarak zordur). Alternatif olarak, pH yüksek topraklarda Manganın bitki tarafından daha kolay alınabilen şelatlı formları kullanılır.