Bitkilerde Azot Noksanlığı Belirtileri Nelerdir?

📉 Bitkilerde Azot Noksanlığı Belirtileri Nelerdir? (Mobil Eksiklik)

Azot (N) noksanlığı, bitkisel üretimde en sık karşılaşılan ve en kolay teşhis edilebilen besin eksikliklerinden biridir. Azot, klorofil ve protein sentezinin anahtarı olduğu için, eksikliği bitkinin renginde ve büyüme hızında hemen kendini belli eder.

Azot, bitki içinde oldukça hareketli (mobil) bir elementtir. Bu nedenle bitki, hayati öneme sahip genç sürgünlerini beslemek için, yaşlı yapraklardaki Azotu söker ve yukarı taşır. Bu durum, noksanlık belirtilerinin ortaya çıkış yerini belirler.

1. 🔍 Noksanlık Belirtilerinin Ortaya Çıkışı ve İlerlemesi

Azot noksanlığının temel belirtileri, renk değişimi (kloroz) ve büyüme geriliğidir.

A. Yaşlı Yapraklarda Başlayan Sararma (Kloroz)

• İlk Belirti: Noksanlık, daima bitkinin en yaşlı (alt) yapraklarında başlar. Bitki, Azotu kurtarmak için bu yapraklardaki klorofili parçalamaya başlar.

• Açık Yeşil Renk: Yaşlı yapraklar önce açık yeşil bir tona döner.

• Genel Sararma (Kloroz): Eksiklik ilerledikçe, yaprakların tamamı (damarlar dahil) sapsarı bir renk alır.

• Yukarı Doğru İlerleme: Sararma, bitkinin alt kısmından başlayarak yavaş yavaş gövde boyunca yukarı doğru, genç yapraklara doğru yayılır.

B. Şiddetli Durumlarda Görülen Belirtiler

• Erken Yaprak Dökümü: Şiddetli Azot eksikliği çeken yaşlı yapraklar, fotosentez görevini tamamlayamayıp besine dönüştükten sonra kurur ve erkenden dökülür.

• Mor-Kırmızı Tonlar: Bazı bitkilerde (özellikle mısır, pamuk ve domates), Azot eksikliği nedeniyle yapraklarda ve gövdede şeker birikimi olur. Bu durum, kırmızımsı veya mor pigmentlerin (antosiyanin) oluşmasına yol açar.

• Düşük Kardeşlenme: Tahıllarda (buğday, arpa) yeni sürgün (kardeş) oluşumu azalır, bu da doğrudan metrekaredeki başak sayısını ve verimi düşürür.

2. 🌱 Büyüme ve Genel Yapı Üzerindeki Etkiler

Azot, hızlı ve gür büyümeden sorumlu olduğundan, eksikliği genel olarak bitki gelişimini yavaşlatır.

• Bodur ve Cılız Büyüme: Bitkinin boyu ve gövde kalınlığı istenen seviyeye ulaşamaz. Bitkiler zayıf, kısa ve sağlıksız görünür.

• İnce Gövde: Protein ve yapısal bileşen sentezinin azalması nedeniyle gövdeler ince ve zayıf kalır.

• Erken Olgunlaşma: Bitki, yaşam döngüsünü tamamlamak için acele eder ve vaktinden önce çiçeklenme ile tohum/meyve oluşturma eğilimi gösterir. Bu durum, genellikle düşük verimli ve küçük ürünlerle sonuçlanır.

• Düşük Protein İçeriği: Azot, proteinlerin ana bileşeni olduğu için, özellikle tahıl ve baklagil ürünlerinin protein kalitesi ve miktarı düşer.

3. 🧪 Azot Eksikliğini Giderme Çözümleri

Azot noksanlığı teşhis edildiğinde, çözümü genellikle Azotlu gübrelerin doğru form ve zamanda takviyesi ile sağlanır.

1. Hızlı Etkili Azot Uygulamaları: Eksikliği gidermek için bitkinin hemen kullanabileceği Nitrat formu içeren gübreler tercih edilmelidir. (CAN veya hızlı çözünen Üre).

2. Yapraktan Uygulama (Folyar): Şiddetli eksikliklerde, bitkinin kök sisteminden alım yapmasını beklemeden hızlı bir yeşillenme sağlamak için düşük dozda üre içeren çözeltiler yapraklara uygulanabilir.

3. Bölünmüş Dozlama: Azotun yıkanma ve buharlaşma yoluyla kaybolma riski yüksektir. Bu nedenle, toplam Azot ihtiyacının tek seferde değil, bitkinin farklı gelişim dönemlerinde (2-3 parçaya bölünerek) toprağa verilmesi en verimli yöntemdir.