İş Kazalarının Nedenleri Nelerdir?

İş kazaları genellikle tek bir nedenden değil, birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkan karmaşık olaylardır. Bu nedenler temel olarak güvensiz hareketler (insan faktörü) ve güvensiz durumlar (çevresel/teknik faktörler) olmak üzere iki ana başlıkta incelenir.

🧍 İnsan Kaynaklı Nedenler (Güvensiz Hareketler)

İş kazalarının büyük bir çoğunluğu, çalışanların veya yöneticilerin hatalı, dikkatsiz ya da bilinçsiz davranışlarından kaynaklanır.

• Dikkatsizlik ve Yorgunluk: Çalışanın işe odaklanamaması, uykusuzluk, yorgunluk veya stres nedeniyle dikkatinin dağılması.

• İhmal ve Kurallara Uymama: Çalışanların işi hızlandırmak amacıyla güvenlik kurallarını (örneğin kilit-etiketleme prosedürlerini) bilerek ihlal etmesi veya kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanmaması.

• Eğitim Eksikliği: Çalışanın yaptığı işin tehlikeleri veya güvenli çalışma yöntemleri hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması veya yeni makineler için eğitim almaması.

• Yanlış Tutum ve Davranış: Çalışanın aşırı özgüvenli olması, risk almayı sevmesi veya iş disiplinine uymaması.

• İşe Uygun Olmayan Kişi: Fiziksel veya psikolojik olarak (örneğin renk körlüğü veya el becerisi eksikliği) işin gerektirdiği yetkinliğe sahip olmayan personelin görevlendirilmesi.

🏭 Çevresel ve Teknik Nedenler (Güvensiz Durumlar)

İşyerindeki fiziksel ve teknik koşulların yetersiz veya hatalı olmasından kaynaklanan durumlardır.

• Tehlikeli Çalışma Ortamı:

  • Düzensizlik ve Dağınıklık: Çalışma alanlarının, koridorların veya zeminlerin dağınık olması, kayma ve takılma tehlikesi yaratması.

  • Yetersiz Aydınlatma veya Havalandırma: Çalışanın görme veya nefes alma yeteneğini olumsuz etkileyen koşullar.

• Kötü Tasarım ve Ekipman:

  • Koruyucusuz Makineler: Hareketli parçaların üzerinde uygun güvenlik koruyucularının (bariyer, kapak) olmaması.

  • Eski ve Bakımsız Ekipman: Makinelerin, elektrik tesisatlarının veya kaldırma ekipmanlarının düzenli bakımının yapılmaması ve arızalı olması.

  • Uygunsuz Araçlar: Yapılacak işe uygun olmayan (örneğin aşırı yüklenmiş) araç ve gereçlerin kullanılması.

• Yönetimsel ve Organizasyonel Eksiklikler:

  • Yetersiz Denetim: Üst yönetimin veya amirlerin güvenlik kurallarını uygulayıp uygulamadığına dair yeterli denetim yapmaması.

  • Acil Durum Eksikliği: Acil çıkış yollarının engellenmesi, yangın söndürme ekipmanının yetersiz olması veya acil durum planlarının bulunmaması.

  • İSG Kültürünün Olmaması: İş sağlığı ve güvenliğinin, üretimin veya kârın önünde bir öncelik olarak görülmemesi.

İş kazalarının önlenmesi için, bu iki ana neden grubunu (insan ve teknik) da kapsayacak şekilde, kapsamlı bir Risk Değerlendirmesi yapılması ve OHSAS 18001 veya ISO 45001 gibi yönetim sistemlerinin uygulanması kritik önem taşır.