Ohsas 18001 Açısından İş Güvenliği Ve Risk Kavramı Nedir?

İş Güvenliği Ve Risk Kavramı Nedir?

İş güvenliği ve risk kavramı olan İş Güvenliği: İşçilerin iş alanında  karşılaşabilecekleri tehditlerin, yok edilmesi veya minimuma indirilmesi için getirilen yükümlülüklerden meydana gelen teknik kuralların bütününü ifade eden, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını minimize eden bilim dalıdır. İş güvenliğine ilişkin suallerin  oluşumunda risk kavramının ortaya atılması önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tanım, tehlike, zarar, bu tehlike ve ya zararın işçiler yahut tüm işletme sistemine alakalı olması anlamında kullanılır. Risk kavramının sorunlu yanı, riski kavram haline getirmek bir başka söylemle tüm boyutlarının ortaya çıkması oldukça karışık bir süreç olmasıdır.

İş güvenliği ve risk kavramı genel olarak iş alanlarında risk faktörleri söylediği zaman ortaya şu şekilde bir sınıflandırma çıkmaktadır: 

• Fiziksel iş çevresinden kaynaklanan riskler: Makineler ve ekipmanlar, ses  düzeyi, sıcaklık, çeşitli kimyasal faktörler. 
• İş yerinde işçilerden kaynaklanan riskler
• İşin organize biçiminden doğan riskler
• Çalışma zamanları, işin akış hızı 
• Bir bütün olarak işletmeden kaynaklı riskler

Güvenli iş sahasının oluşturulması çalışmalarında, değişik faktörlerden doğan risklerin görünür kılınması bir başka anlamıyla analiz edilmesi, yapılması gereken öncelikli ve en önemli etmen olarak karşımıza çıkmaktadır.  Rosmussen, iş sahalarında, personel sağlığı ve güvenliğine alakalı risk analizinin günümüzde bilimden ziyade bir sanat olduğunu dile getirmektedir. Bu özellikle, şahıstan kaynaklı riskler ve bu risklerin doğum faktörleri ortaya koyma sürecine ilişkin bir öneridir. Çalışma ortamında insan davranışlarından oluşan risk faktörlerini açıklık getirmeye çalışan çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. 

Bu çalışmalardan birincisi, Dedobbler ve Beland'ın kuruluş-iş yeri kültürünün, personel risk algısını etkilediği, bu sebepten dolayı da insan etkeni kaynaklı riskleri minimize etmede iş yeri dokusuna odaklanılması gereğini ortaya koydukları çalışmalarıdır. Bu noktada iş sahalarında kurumsal etkenler, risk analiz sürecinde ön safhaya çıkarmaktadır. 

Wilde ise, insan faktörlü risklerin oluşumunda şahısları motive eden yada güdüleyici bir takım etkenlerin önemine dikkat vererek, bireyleri güvenli olma yolunda uyaran, güdüleyici sistemlerin hem iş veriminde artış elde edeceğini, hem de kaza olasılığını en aza indirgeyeceğini söylemektedir.Bu noktada kişisel özellikler, risk analiz sürecinde ön safhaya çıkmaktadır. 

Dejay, Gerhan ve Murphay ise, risk minimize  stratejilerinin çok fonksiyonlu olduğu gerçeğini işaret ederek, iş analizinde yalnızca örgütün ya da sadece işçilerin tavırları değil bir çok etkenin ele alınması hususunu belirten İŞ SİSTEMİ MODELİ' ini ortaya çıkarmaktadır. Bu model risklerin oluşmasında, iş davranışının, işin yapısının, işçinin ve kurumsal /çevresel özelliklerini bir bütün olarak anlatmaktadır. Genel bir analiz  yapıldığında, bu tür çalışmaların maksadı, çalışma sahasında risk faktörlerini açıklayarak, riskleri minimize etmek ve kazalar olmadan engellemektir. Engelleme aşaması ise aktif ve pasif engeller olmak üzere iki sınıfta toplanabilir. Aktif önlemler, çalışanların iş sağlığı ve güvenliğine alakalı davranışları değişmesini sağlayacak yollar içerirken, pasif önlemler demeti, personellerin edilgen bir şekilde katıldığı çeşitli eğitim çalışmalarını barındırmaktadır. Bu önleyici çalışmaların bir bölümü sadece çalışan ya da kurum üzerinde odaklanırken, etkin olarak analiz ettiğimiz çalışmalar ise, hem çalışan hem kurum üzerine odaklanan ve bütüncül bir risk analiz aşaması içeren çalışmalar olmaktadır.

1.Risk Değerlendirmesi Kavramı

Riskin tanım olarak telaffuzu "firmalarda ve çevreden kaynaklanan tehlikelerin tespiti ve bu tespitlerin riske dönüşmesine neden olan faktörler ile tehlikelerden doğan  risklerin analizini gerçekleştirerek ve alınacak tedbirlerin kararlaştırılması maksadıyla yapılması ön görülen" araştırmalar olarak yer almaktadır.İş sağlığı ve güvenliği çabalarını merkezinde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının engellenmesi, çalışanların ruh ve vücut bütünlüğünün muhafaza edilmesi yatmaktadır. Bu durumda iş yerinde olan yahut dışarıdan gelebilecek muhtemel tehditlerin belirlenmesi ve doğabilecek risklerin analizlerinin yapılarak gerekli tedbirlerin alınması büyük önem taşımaktadır. Risk değerlendirmesi yapmanın temel amacı, iş yerinde iş kazası veya meslek hastalığına neden olabilecek risklerin belirlenmesi ve risklerin herhangi bir şahısa yahut mal kaybına neden olmadan gerekli tedbirlerin  alınmasıdır. Risk değerlendirmesinin işverene faydaları şu şekilde sıralanmaktadır;  

Bunlar;

1. ► İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda doğabilecek can ve mal kaybının engellenmesi, 
2. ► Personellere güvenli ve sağlıklı çalışma sahalarının tedarik edilmesi
3. ► İş kazalarının engellenip işverenin toplumda markasının ve itibarının korunması, en üst basamaktaki yönetici ile en altta bulunan personelin aynı paydada bulunması ve fikir alışverişini sağlanması

İşletmelerde Tehlike ve Risk Değerlendirme Çalışmaları

► İşe başlama sırasında

      » Kuruluşun kurulup üretime başladıktan  hemen sonra

      » Kuruluşun önce kurulmuş ve risk analizi çalışmalarının daha önceden yapılmamış olması   

► Değişikliklerin Yapıldığı Durumlarda

      » Kuruluşun, iş, el, teknolojik değişikliği yaptığında

      » Ciddi ve yeni bir tehlikenin meydana gelmesi 

      » Uygulamalar incelenirken yeni bir durumun oluşması ve bu durumlardan birinin gerçekleşmesi halinde

► Meslek hastalığı, İş kazası vb. durumunda

Kuruluşun tamamını ya da büyük kısmını etki edecek iş kazası, meslek hastalığı vb. durumun yaşanması  halinde,

► Düzenli ve Sık Aralıklarla

Kuruluşun ve etkilenme sahalarından  kaynaklanan tehditlerin ve bu tehlikeler sonucu meydana gelen isklerin yapısına ve faal durumlarda yada işteki değişimin ölçüsüne bağlı olarak yapılabilecektir. 

► Tehlike ve Risk Değerlendirmesi Şu Şekilde Yapılmaktadır:

 » Risk Analiz çalışmaları yetkililer tarafından sık bir şekilde izlenecek ve kontrol önlemlerinin uygulanması ile risk neticelerini minimize ederek iyileştirme çabaları gerçekleştirilecektir.

 » Belirlenen risklerin kabul görme seviyesine gelene kadar sürekli gözlemlenmesi gerekmektedir.

 » Kabul edilebilir seviyeye çekilen riskler ise olasılık ve şiddetlerinin yükselmemesi amacıyla alınmış olan önlemlerin devamlılığı gözlemlenmelidir.