Aşılama Teknikleri Nelerdir, Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
Aşılama, bitki yetiştiriciliğinde tür değiştirmek, dayanıklılığı artırmak veya ticari çoğaltma yapmak için kullanılan temel bir tekniktir. İşte en yaygın aşılama teknikleri, hangi durumlarda kullanıldıkları ve başarılı sonuç için dikkat edilmesi gereken kritik noktalar:
🔪 1. Başlıca Aşılama Teknikleri
Aşılama teknikleri, temel olarak aşı kalemi (tomurcuklu dal) veya aşı gözünün (tek tomurcuk) anaca (kök sistemi) nasıl birleştirildiğine göre iki ana gruba ayrılır.
A. Kalem Aşısı Teknikleri (Çelik Aşısı)
Bu teknikler, genellikle ağacın kış uykusunda olduğu (dormansi) veya uyanmaya başladığı erken ilkbaharda, anaç ve kalemin çapı uygun olduğunda kullanılır.
| Teknik Adı | Ne Zaman Kullanılır? | Ne İçin Uygundur? |
| Dilcikli Aşılama (Whip-and-Tongue) | Erken İlkbahar | Anaç ve kalem çaplarının eşit ve ince olduğu genç fidanlar. En sağlam birleşmeyi sağlar. |
| Yarma Aşısı (Cleft Grafting) | Erken İlkbahar | Kalın anaçları (gövde/kalın dal) ince kalemlerle aşılamak (çeşit değiştirmek) için. |
| Kabuk Aşısı (Bark Grafting) | İlkbahar Sonu | Çok kalın anaçlar ve kabuğun kolayca kalktığı (özsu yürüdüğü) dönemler. |
| Yan Aşılama (Side Grafting) | Erken İlkbahar | Anacı kesmeden, gövdenin yanına kalem eklemek. |
B. Göz Aşısı Teknikleri (Tomurcuk Aşısı)
Bu teknikler, ağacın aktif olarak büyüdüğü ve kabuğun kolayca kalkabildiği yaz ortasında uygulanır.
| Teknik Adı | Ne Zaman Kullanılır? | Ne İçin Uygundur? |
| T-Göz Aşısı (T-Budding) | Yaz Ortası | Kabuğun çok kaygan olduğu, ticari fidan üretiminde yaygın (Gül, Narenciye, Sert Çekirdekliler). |
| Yongalı Göz Aşısı (Chip Budding) | Yaz Ortası / Erken Sonbahar | Kabuk kaygan olmadığında veya sert çekirdeklilerde (1-2 yıl önce patlar). |
| Yama Göz Aşısı (Patch Budding) | Yaz Ortası | Kalın kabuklu ağaçlarda (Ceviz, İncir, Zeytin) daha büyük bir birleşme yüzeyi sağlamak için. |
🛡️ 2. Başarılı Aşılama İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Aşılama, bitki cerrahisi gibidir. Başarı, büyük ölçüde teknik uygulamadaki titizliğe ve doğru zamanlamaya bağlıdır.
A. Zamanlama ve Malzeme Kriterleri
-
Doğru Mevsim: Kalem aşılarında anaç uyanırken, kalem mutlaka uykuda (dormansi) olmalıdır. Göz aşılarında ise kabuk mutlaka kolayca kalkmalıdır.
-
Kalem Saklama: Kalemler, kış uykusunun en derin olduğu dönemde (Aralık-Ocak) alınmalı ve nemli bir ortamda (0-4c) saklanmalıdır.
-
Alet Temizliği (Hijyen): Kesim aletleri (bıçak, makas) mutlaka alkol veya dezenfektan ile sterilize edilmelidir. Özellikle sert çekirdekli (erik, şeftali, badem) ve narenciye ağaçlarında hastalık bulaşma riski yüksektir.
B. Uygulama Sırasında Kritik Kurallar
-
Kambiyum Teması (En Önemlisi!): Aşının tutmasını sağlayan tek doku, kabuk ile odun arasındaki ince, yeşil kambiyum tabakasıdır. Anaç ve kalemin kambiyum katmanları en az bir kenarda tam olarak çakışmalıdır.
-
Kesiklerin Hızı ve Düzgünlüğü: Kesimler tek bir hamlede, pürüzsüz ve temiz olmalıdır. Kesilen yüzeylere el değmemeli ve kurumasına izin verilmemelidir. Hızlı çalışmak esastır.
-
Sıkı Bağlama ve Yalıtım: Birleşme noktası, hücrelerin kaynaşması için gerekli baskıyı sağlamak üzere aşı bandı ile sıkıca sarılmalıdır.
C. Aşılama Sonrası Koruma
-
Hava ve Su Yalıtımı: Kalem aşılarında, açıkta kalan tüm kesik yüzeyler (özellikle kalemin tepe ucu, yarma aşısındaki yarık içi) aşı macunu ile hava ve su girişini tamamen önleyecek şekilde kapatılmalıdır. Bu, kurumayı engeller ve enfeksiyon riskini düşürür.
-
Özsu Yönetimi: Dut ve İncir gibi yoğun özsu (lateks) akıtan ağaçlarda, sızan özsu kambiyumu tıkayabilir. Bu ağaçlarda aşılama sırasında sızıntının temizlenmesi ve macunun sağlamlaştırılması gerekir.
-
Gözlem ve Destek: Aşının tuttuğunu 2-4 hafta sonra kontrol edin. Başarılı aşılar filizlenmeye başladığında, özellikle rüzgârdan kırılmaları önlemek için destek çubuğuyla bağlanmalıdır.
- Hasan
- ***@sorhocam.com