Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Ders Notları

Yem Bitkileri Yetiştiriciliği ders notları, hayvancılığın temelini oluşturan kaliteli kaba yem üretiminin prensiplerini içerir.

İşte bu derslerin temel konularını ve en yaygın yem bitkilerini kapsayan özetlenmiş bir ders notu:

 

🌾 Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Ders Notları Özeti

I. Giriş ve Temel Kavramlar

1. Yem Bitkilerinin Önemi

• Maliyet Azaltma: Hayvancılık işletmelerinde toplam girdilerin yaklaşık %70'ini yem maliyeti oluşturur. Ucuz ve kaliteli kaba yem üretimi, hayvansal ürün maliyetlerini düşürmenin anahtarıdır.

• Kaliteli Kaba Yem: Doğal çayır-meraların verim gücünü kaybetmesi nedeniyle, kaliteli kaba yem ihtiyacı tarla ziraatiyle karşılanmalıdır.

• Yem Açığı: Türkiye'de yem bitkileri ekim alanları artış göstermesine rağmen halen ciddi bir kaba yem açığı bulunmaktadır.

 

2. Yem Bitkilerinin Sınıflandırılması

Yetiştirme amaçlarına ve botanik özelliklerine göre sınıflandırılır: | Sınıflandırma | Örnekler | Kullanım Amacı | |:--- |:--- |:--- | | Baklagil Yem Bitkileri | Yonca, Fiğ (Adi, Macar), Korunga, Burçak | Yüksek protein içeriği, toprağa azot bağlama (doğal gübreleme). | | Buğdaygil Yem Bitkileri | Mısır (Silajlık), İtalyan Çimi, Yulaf, Çavdar, Tritikale | Yüksek enerji içeriği, silaj yapımına uygunluk, hızlı gelişme. | | Yumrulu/Gövdeli Yem Bitkileri | Hayvan Pancarı, Yem Şalgamı | Sulu yem kaynağı. |

 

II. Yetiştiriciliğin Genel İlkeleri

 

1. Toprak Hazırlığı

• Küçük Tohumlu Bitkiler: Yonca, korunga, İtalyan çimi gibi küçük tohumlu yem bitkilerinde tohum yatağının çok iyi hazırlanması gerekir. Toprak ince ufalanmış ve ekim sonrası mutlaka sıkıştırılmış olmalıdır.

• Derinlik Ayarı: Küçük tohumlarda ekim derinliği çok iyi ayarlanmalı (genellikle 2.0–2.5 cm civarında) daha derine ekim çıkışı zorlaştırır.

 

2. Ekim

• Sertifikalı Tohum: Çimlenme gücü yüksek, temiz ve sertifikalı tohumluk kullanılmalıdır.

• Ekim Zamanı: Bölgesel iklim koşullarına ve bitki türüne göre kışlık (fiğ, yulaf vb.) veya yazlık (mısır, sorgum vb.) ekim yapılır.

• Ekim Yöntemi: Serpme ekim veya mibzerle sıraya ekim kullanılabilir. Mibzerle ekim, tohumun toprakla temasını ve derinliğini daha iyi ayarladığı için verim artışı sağlar.

 

3. Gübreleme

• Baklagiller (Yonca, Fiğ, Korunga):

  • Azot (N): Toprağa kendi azotlarını bağladıkları için ana gübrelemeye gerek yoktur. Ancak ekim sonrası düşük dozda saf azot (3-4 kg/da) uygulaması, erken dönem gelişimine yardımcı olabilir.

  • Fosfor (P): En fazla fosfora ihtiyaç duyarlar. Ekim öncesi toprak işlemede 12–16 kg/da saf fosfor uygulanmalıdır. Fosfor, kalitenin ve kök gelişiminin artmasına neden olur.

• Buğdaygiller (Mısır, İtalyan Çimi):

  • Azot (N): Yoğun azot ihtiyacı vardır. Gelişim dönemine yayılarak bölünmüş dozlarda verilir.

  • Fosfor (P) ve Potasyum (K): Özellikle silajlık mısırda yüksek verim için yeterli fosfor ve potasyum uygulaması kritik öneme sahiptir.

 

4. Bakım İşlemleri

• Yabancı Ot Kontrolü: Yem bitkileri, özellikle ilk dönemlerde yavaş geliştikleri için yabancı ot rekabetine karşı hassastır. Uygun herbisitlerle yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.

 

III. Önemli Yem Bitkilerinin Yetiştiriciliği Prensipleri

1. Yonca (Medicago sativa)

• Özellik: Çok yıllık baklagil yem bitkisidir. Yüksek protein içeriğiyle kalitelidir.

• İhtiyaç: Ekim sonrası en fazla fosfor ihtiyacı vardır.

• Biçim: İlk yıldan sonra 3-6 biçim yapılabilir. Biçim zamanı, çiçeklenme başlangıcı (protein içeriği en yüksek olduğu dönem) olmalıdır.

 

2. Fiğ (Adi Fiğ, Macar Fiğ)

• Özellik: Tek yıllık baklagil yem bitkisidir. Kışları ılıman geçen bölgelerde kışlık olarak ekilir.

• Kullanım: Genellikle buğdaygillerle (yulaf, arpa) karışım halinde yeşil ot veya kuru ot üretimi için ekilir.

• Ekim: Mibzerle ekimde sıra aralığı 15–20 cm civarında, tohum miktarı 10–12 kg/da olmalıdır.

 

3. Silajlık Mısır

• Özellik: Yüksek enerji içeriği ve sulu yem (silaj) yapımına uygunluğu ile önemlidir.

• Ekim: Yeşil aksamın tümü değerlendirildiği için tane mısırına göre daha sık ekim yapılır.

• Gübreleme: Yüksek miktarda Azot ve Fosfor gereklidir (Genellikle 15-20 kg/da saf Azot ve 15-20 kg/da saf Fosfor).

• Hasat (Silaj İçin): Dane sertleşmeye başladığında (sütün hamur kıvamına girdiği zaman) yapılmalıdır.

 

4. İtalyan Çimi (Lolium multiflorum)

• Özellik: Buğdaygil yem bitkisidir. Hızlı gelişir ve kısa sürede alanı kaplar.

• Ekim: Tohumları küçük olduğundan 2.0–2.5 cm derinliğe ekim yapılmalıdır.

• Biçim: Çiçeklenme dönemi başlangıcında biçildiğinde kaliteli kuru ot sağlar. Gecikme durumunda silaj olarak değerlendirilmelidir.

 

IV. Hasat ve Saklama (Kaba Yem Üretimi)

• Kuru Ot (Saman): Yem bitkilerinin kurutularak saklanmasıdır. Otu %18'den daha az nem oranına düşürerek sık balyalar halinde depolamak gerekir.

• Silaj: Yem bitkilerinin hava ile teması kesilerek (fermantasyon) kimyasal ve besin değerlerinin korunduğu saklama yöntemidir. Silajlık mısır en popüler bitkidir. Doğru silajda otun nem oranı %65-70 civarında olmalıdır.