Önemli İspir Fasulyesi Çeşitleri

İspir fasulyesi, Türkiye'nin coğrafi işaretli, en kaliteli ve lezzetli kuru fasulye çeşitlerinden biridir. Özellikle Erzurum'un İspir ilçesi ve çevresinde yetiştirilir. Ününü, kendine has ince kabuğuna, kolay pişmesine ve üstün lezzetine borçludur.

İspir fasulyesi, botanik olarak tek bir tür olsa da, üreticiler ve yerel pazarlar arasında farklı özelliklere sahip, tohumluk olarak korunan ve seçilen yerel popülasyonlar (genotipler) bulunmaktadır. Bu çeşitler, genel olarak sırık (sarılıcı) yapıdadır.

İşte tohumluk olarak öne çıkan ve yerel üreticiler tarafından tercih edilen önemli İspir fasulyesi popülasyonları:

🏔️ Önemli İspir Fasulyesi Çeşitleri (Popülasyonları)

İspir fasulyesi, ticari standart bir çeşit adından çok, belirli bir bölgenin kendine has özelliklerini taşıyan yerel bir popülasyon (coğrafi işaretli ürün) olarak tanımlanır. Ancak bu popülasyon içinde irilik ve şekil bakımından farklılık gösteren tipler mevcuttur:

1. İspir Şeker Fasulyesi Tipi (En Yaygın ve Kıymetli Tip)

Bu tip, piyasada en çok bilinen ve aranan, üstün pişme kalitesine sahip olan fasulyedir.

• Tane Özelliği: Tane rengi beyazdır. Şekli böbrek (oval) şeklinde değil, daha çok yuvarlak ve tombul bir görünüme sahiptir.

• Kabuk Özelliği: İnce kabuklu olması en önemli özelliğidir. Bu sayede ıslatıldıktan sonra kısa sürede pişer ve gaz yapma oranı düşüktür.

• Lezzet: Yüksek lezzete ve kremsi bir dokuya sahiptir.

• Pişme Özelliği: Pişerken kabuk atmaz, dağılmaz ancak içi yumuşak olur.

2. İspir Cinsi (Uzun Tane Tipi)

Bu tip, yuvarlak tipe göre biraz daha uzun ve yaygın fasulye çeşitlerine benzeyen, ancak yine de İspir'e özgü kaliteyi taşıyan popülasyonlardır.

• Tane Özelliği: Tanesi, klasik İspir şekeri kadar tombul değil, hafifçe uzundur.

• Kalite: Pişme kalitesi ve lezzeti yüksektir ancak yuvarlak tipe göre ticari değeri bazen bir miktar düşük olabilir.

3. Yerel Popülasyonlar (Coğrafi İşaretleme Kapsamındaki Çeşitlilik)

İspir'in köyleri arasında, farklı mikro iklim koşullarına ve toprak yapılarına adapte olmuş, çiftçiler tarafından tohumu nesilden nesile aktarılan, yerel adlarla anılan küçük farklılıklar gösteren popülasyonlar mevcuttur.

• Özellik: Bu popülasyonlar, genetik olarak sırık (destek gerektiren) yapıdadır ve soğuk iklime dayanıklıdırlar.

4. Islah Edilmiş İspir Tipi Çeşitler

Son yıllarda, üniversiteler ve araştırma enstitüleri, İspir fasulyesinin üstün özelliklerini koruyarak verimini artırmak ve hastalıklara karşı dayanımını iyileştirmek amacıyla ıslah çalışmaları yapmaktadır.

• Örnekler: Bu ıslah çalışmaları sonucunda tescil edilen, İspir tipi özelliklerini taşıyan ancak daha stabil ve verimli olan yeni çeşitler piyasaya sürülmektedir. Bu çeşitler, modern tarım yöntemlerine daha iyi adapte olurlar.

İspir Fasulyesi Yetiştiriciliğinde Kritik Noktalar

• Tohum Temini: En iyi kaliteyi elde etmek için tohumluğun mutlaka İspir yöresinden ve güvenilir yerel üreticilerden veya kooperatiflerden temin edilmesi önemlidir.

• Yetiştirme Şekli: İspir fasulyesi çeşitlerinin çoğu sırık fasulyedir; bu, yetiştirme sırasında mutlaka destek (sırık veya tel) gerektirdiği anlamına gelir.

• Mikro İklim: İspir'in rakımı yüksek ve serin iklimi, bu fasulyenin ince kabuklu olma özelliğini kazanmasında önemli rol oynar. Başka bir bölgede ekildiğinde bu kalite düşebilir.

İspir fasulyesi, bir tohumluktan öte, ait olduğu bölgenin doğal ve kültürel bir ürünü olarak değerlendirilmelidir.