Kuru Fasulye Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?
Kuru fasulye (Phaseolus vulgaris) yetiştiriciliği, doğru toprak seçimi, uygun ekim zamanı ve kritik sulama periyotlarına dikkat edilmesi gereken önemli bir baklagil üretimidir.
İşte kuru fasulye yetiştiriciliğinin adım adım ve kapsamlı rehberi:
🌾 Kuru Fasulye Yetiştiriciliği Rehberi: Yüksek Verim ve Kalite
Kuru fasulye, baklagil olması nedeniyle toprağın azot ve humus miktarını artırarak kendisinden sonraki bitkinin verimini de olumlu etkileyen bir çapa bitkisidir.
1. İklim ve Toprak İstekleri
İklim İstekleri
-
Sıcaklık: Fasulye sıcak iklim bitkisidir ve dona karşı çok hassastır.
-
Çimlenme İçin: İdeal sıcaklık 18–20 °C'dir. Tohumlar toprak sıcaklığı 15 °C'ye ulaştığında ekilmelidir.
-
Gelişim İçin: En uygun sıcaklık aralığı 16–24 °C'dir.
-
Hassas Dönem: Çiçeklenme döneminde 30 °C'nin üzerindeki aşırı sıcaklıklar çiçek ve bakla dökümüne neden olarak verimi ciddi şekilde düşürür.
-
-
Yağış: Yıllık 500-1500 mm yağış alan bölgelerde rahatlıkla yetiştirilir, ancak yağışın ve sulamanın gelişim dönemine eşit dağıtılması önemlidir.
Toprak İstekleri
-
Yapı: İyi drene edilmiş (suyu iyi akıtan), derin, hafif kumlu-tınlı topraklardan, killi topraklara kadar geniş bir yelpazede yetişebilir.
-
pH: Hafif asitli topraklardan hoşlanır. İdeal pH aralığı 5.5–6.7'dir.
-
Organik Madde: Organik maddece zengin topraklarda en iyi verimi verir.
-
Kaçınılması Gerekenler: Aşırı ağır killi topraklarda sulama sonrası oluşan kaymak tabakası çimlenmeyi engeller. Ayrıca, tuzlu ve fazla asitli topraklardan hoşlanmaz. Toprakta suyun göllenmesi kök çürüklüğünü artırır.
2. Toprak Hazırlığı ve Ekim Nöbeti
Ekim Nöbeti
-
Fasulye, baklagil olduğu için ekim nöbetinde Buğdaygiller (buğday, arpa) gibi tahıllardan sonra ekilmesi tavsiye edilir. Bu, toprağın azot içeriğini artırır.
Toprak Hazırlığı
-
Sonbahar İşlemesi: Yabancı ot ve anız durumuna göre 18–20 cm derinlikte pullukla sürüm yapılır. Bu, toprağın kış yağışlarını depolamasını sağlar.
-
İlkbahar İşlemesi: Toprak tava gelir gelmez (uygun nemdeyken) kazayağı veya kültivatör ile ikileme yapılır. Tohum yatağı ince, keseksiz ve yeterli nemde olmalıdır.
Ekim
-
Ekim Zamanı: Dona karşı hassasiyeti nedeniyle, don tehlikesinin tamamen geçtiği, toprak sıcaklığının 15 °C'ye ulaştığı, genellikle Nisan sonu - Mayıs ortası en uygun zamandır.
-
Ekim Şekli:
-
Sıra Usulü (Yaygın): Tohum ekim makinesi (mibzer) ile yapılır.
-
Sıra Arası Mesafe: Bodur çeşitlerde 40-50 cm, sırık çeşitlerde daha fazla.
-
Sıra Üzeri Mesafe: 10–15 cm.
-
-
Dekara Tohum Miktarı: Tohum iriliğine ve ekim şekline bağlı olarak dekara 7–10 kg arasında tohum kullanılır.
-
-
Ekim Derinliği: Tavlı ve ağır topraklarda 4–6 cm, hafif topraklarda 6–8 cm olmalıdır.
3. Gübreleme ve Tohum Aşılama
Fasulye bir baklagil olduğu için havadan Azot (N) bağlama yeteneğine sahiptir (Rhizobium bakterileri sayesinde). Bu nedenle Azot ihtiyacının büyük kısmı karşılanır.
| Besin Elementi | Uygulama Zamanı ve Şekli | Notlar |
| Fosfor ($P_2O_5$) | Ekimde, taban gübresi olarak. | Kök gelişimini ve çiçeklenmeyi destekler. Dekara 6 kg saf $P_2O_5$ verilebilir. |
| Azot (N) | Ekimde, taban gübresi olarak. | Başlangıçta bitkinin kendini idame ettirmesi için dekara 2-3 kg saf N verilir. Üst gübreleme genellikle önerilmez. |
| Çiftlik Gübresi | Sonbaharda tarla sürülmeden önce. | Dekara 2-3 ton yanmış çiftlik gübresi organik maddeyi artırır. |
| Çinko (Zn) | Toprak analizine göre. | Aşırı kireçli topraklarda çinko alımı engellenir. Eksiklik durumunda dekara 3 kg Çinko Sülfat uygulanabilir. |
| Tohum Aşılama | Ekimden hemen önce tohumlara. | Daha önce fasulye ekimi yapılmamış tarlalarda, uygun Rhizobium bakteri kültürü ile tohumlar aşılanarak Azot bağlama verimi artırılır. |
4. Bakım ve Sulama
Sulama
Fasulye suya karşı hassastır ve kaliteli ürün için sulama kritik öneme sahiptir.
-
Ekim Öncesi: Toprakta yeterli nem yoksa ekimden önce veya kuru ekim yapıldıktan sonra derinliğe inecek şekilde sulama yapılmalıdır.
-
Kritik Sulama Dönemleri (Su İhtiyacının En Yüksek Olduğu Zamanlar):
-
Çiçeklenme Öncesi: Bitkinin ilk susuzluğa girdiği zamandır.
-
Çiçeklenme Dönemi: Çiçek dökümünü engellemek için su eksikliği yaşanmamalıdır.
-
Bakla Oluşumu ve Tane Doldurma Dönemleri: Kaliteli ve dolgun tane için su hayati önem taşır.
-
-
Sıklık: Sıcak havalarda ve süzek topraklarda 5–10 günde bir, serin ve killi topraklarda 10–15 günde bir sulama yapılabilir.
-
Yöntem: Damla sulama en yüksek verimi sağlar. Karık sulama da tercih edilebilir, ancak suyun tarlada göllenmemesine dikkat edilmelidir.
Çapalama ve Yabancı Ot Kontrolü
-
Çapalama (Ara İşleme): Yabancı ot kontrolü ve toprak havalandırması için önemlidir. Genellikle iki kez çapa yapılır.
-
Yabancı Ot Mücadelesi: Kimyasal ot öldürücüler (herbisitler) ekimden önce veya sonra kullanılabilir.
5. Hasat ve Harman
-
Hasat Zamanı: Baklaların tamamen olgunlaşıp sarı-kahverengi renge döndüğü, yaprakların döküldüğü ve nem oranının düştüğü zaman hasat edilmelidir.
-
Hasat Şekli: Elle veya orakla biçilerek ya da makine ile (fasulye hasat makinesi veya özel biçerdöverler) yapılır.
-
Harmanlama: Hasat edilen bitkiler kuru ve kapalı bir yerde 3-5 gün kurutulduktan sonra sopalarla dövülerek veya traktör ya da harman makinesi kullanılarak harman yapılır.
-
Depolama: Fasulye taneleri iyice kuruduktan sonra (nem oranı düşmüşken) depolanmalıdır. Nemli depolama küflenme ve böceklenmeye neden olur.
Bu rehber, genel kuru fasulye yetiştiriciliği prensiplerini içermektedir. En verimli sonuçlar için daima yerel iklim koşullarınıza uygun çeşitleri seçmeye ve toprak analizine dayalı gübreleme yapmaya özen gösterin.