Bitki Besin Noksanlıklarında Ortaya Çıkan Arazlar Nelerdir?
Bitki Besin Noksanlıklarında Ortaya Çıkan Arazlar (belirtiler), bitkideki element eksikliğinin gözlemlenebilir fiziksel etkileridir. Bu belirtiler, eksik olan elementin türüne ve bitki içindeki hareketliliğine göre farklı yerlerde ve şekillerde ortaya çıkar.
İşte en yaygın ve önemli besin noksanlığı belirtileri (arazlar) ve bunların nedenleri:
🌿 Bitki Besin Noksanlıklarında Ortaya Çıkan Temel Arazlar
Besin noksanlığı belirtileri, elementlerin bitki içindeki hareketliliğine (mobilite) göre iki ana grupta incelenir:
I. Mobil (Hareketli) Element Noksanlığı Belirtileri (Önce Yaşlı/Alt Yapraklarda)
Azot (N), Fosfor (P), Potasyum (K) ve Magnezyum (Mg) gibi elementler bitki içinde taşınabilir. Eksiklik olduğunda, bitki bu elementleri yaşlı yapraklardan çekip yeni gelişen genç kısımlara aktarır.
| Element | Temel Fonksiyon | Noksanlık Belirtisi (Araz) |
| Azot (N) | Klorofil, Protein | Genel Sararma (Kloroz): Yaşlı yapraklar tek tip, soluk yeşilden sarıya döner. Bitki bodur kalır, sürgünler incedir. |
| Fosfor (P) | Enerji transferi, DNA | Morarma/Kızarma: Yaşlı yapraklar, gövde ve yaprak saplarında mor veya kırmızımsı renk oluşumu. Kök gelişimi zayıflar. |
| Potasyum (K) | Su regülasyonu, Enzim aktivasyonu | Kenar Yanıklığı (Kısmî Nekroz): Yaşlı yaprakların kenar kısımlarında kahverengi ve yanık şeklinde kuruma. |
| Magnezyum (Mg) | Klorofilin merkezi | Damar Arası Sararma: Yaşlı yaprakların damar araları sararır (kloroz), ancak damarlar belirgin bir şekilde yeşil kalır. |
II. İmmobil (Hareketsiz) Element Noksanlığı Belirtileri (Önce Genç/Üst Yapraklarda)
Kalsiyum (Ca), Bor (B), Demir (Fe), Çinko (Zn) ve Mangan (Mn) gibi elementler bitki içinde taşınamaz. Eksiklik olduğunda, elementin ulaşamadığı ilk yerler olan yeni büyüyen genç dokular etkilenir.
| Element | Temel Fonksiyon | Noksanlık Belirtisi (Araz) |
| Demir (Fe) | Klorofil oluşumu | Şiddetli Damar Arası Sararma (Kloroz): Genç yapraklar tamamen sarı veya beyaza döner; damarların yeşil kalma düzeyi çok belirgindir (en tipik genç yaprak klorozudur). |
| Mangan (Mn) | Enzim aktivasyonu | Noktasal Damar Arası Sararma: Genç yapraklarda demire benzer sararma, ancak klorotik lekeler daha küçük ve noktasaldır. |
| Çinko (Zn) | Hormon üretimi | Küçük Yapraklılık ve Rozetleşme: Yeni çıkan yapraklar anormal derecede küçük kalır (küçük yapraklılık). Boğum araları kısalır, sürgün ucu'rozet' görünümü alır. |
| Kalsiyum (Ca) | Hücre duvarı yapısı | Büyüme Noktasının Deformasyonu/Ölümü: En genç yapraklar bükülür, yırtılır, ucu ölür. Meyvelerde Dip Çürüklüğü (Domates) veya Acı Benek (Elma) görülür. |
| Bor (B) | Hücre bölünmesi, Şeker transferi | Büyüme Noktasının Ölümü (Nekroz): Sürgün ucu ölür, meyveler ve sebzeler çatlar, kararma ve deformasyon gösterir (örneğin kerevizde iç kararma). |
💡 Beslenme Bozukluklarında Ortak Gözlenen Arazlar
Besin noksanlığı sadece renk değişimi veya yaprak şekil bozukluğu ile sınırlı değildir; bitkinin tüm büyüme döngüsünü etkileyen arazlar ortaya çıkar:
-
Kloroz (Sararma): Klorofil üretiminin azalması veya parçalanması sonucu yaprakların yeşil rengini kaybetmesi.
-
Genel Kloroz: Tüm yaprağın sararması (Örn: N eksikliği).
-
Damar Arası Kloroz: Damarların yeşil, aralarının sarı olması (Örn: Fe, Mg, Mn eksikliği).
-
-
Nekroz (Doku Ölümü): Hücre ve dokuların ölmesi sonucu ortaya çıkan kahverengi veya siyah lekeler/yanıklar (Örn: K, Ca, B toksisitesi).
-
Antosiyanin Oluşumu (Morarma): Özellikle Fosfor eksikliğinde veya soğuk stresinde, bitkilerde koruyucu mor/kırmızı pigmentlerin birikmesi.
-
Bodurlaşma/Cüceleşme: Hücre bölünmesi ve uzamasının yavaşlaması sonucu bitkinin normal büyüklüğe ulaşamaması (Örn: N, P, Zn eksikliği).
-
Deformasyon: Yaprak, sürgün veya meyvelerin normal şeklini kaybetmesi (Örn: Ca ve B eksikliğinde büyüme noktalarında).
-
Erken Dökülme: Şiddetli noksanlık durumunda (özellikle N, Mg) yaşlı yaprakların veya meyvelerin erken dökülmesi.
- Buğra
- ***@
Konuyu güzel açıklamışsınız ama keşke resimde koymayı unutmasaymışsınız iimiş:(