Badem Ağacında Görülen Hastalık Ve Zararlılar Nelerdir?

Harika bir meyve ağacına odaklanıyoruz: Badem Ağacı. Badem, şeftali, kayısı ve erik gibi diğer sert çekirdekli meyvelerle aynı familyadan (Rosaceae) olduğu için, bu türlerle ortak bazı hastalık ve zararlılara sahiptir.

İşte Badem ağacında en sık görülen önemli hastalıklar ve zararlılar:

🦠 Badem Ağacında Önemli Hastalıklar

Badem hastalıkları genellikle mantar ve bakteri kökenlidir ve en çok çiçeklenme dönemi ile genç meyvelerde sorun yaratır.

1. Badem Dal Kanseri (Monilya)

• Etmen: Fungus (Monilinia laxa)

• Zarar Şekli:

  • Çiçeklenme Dönemi: En kritik zararı bu dönemde yapar. Etmen, çiçekler aracılığıyla ağaca girer ve çiçeklerin kahverengileşerek kurumasına neden olur. Kuruyan çiçekler dalda asılı kalır.

  • Dalda: Hastalık, çiçek sapından ilerleyerek genç dallarda yanıklık ve kanser yaraları oluşturur. Bu yaralar, dalın iletimini keser ve o kısmın tamamının kuruyarak ölmesine neden olur.

  • Sonuç: Yoğun enfeksiyon verim kaybına ve ağaçta ciddi dal kurumalarına yol açar.

2. Yaprak Delen (Çil) Hastalığı

• Etmen: Fungus (Wilsonomyces carpophilus / Stigmina carpophila)

• Zarar Şekli:

  • Yaprakta: Başlangıçta küçük, yuvarlak, kırmızımsı-mor lekeler oluşur. Bu lekelerin ortası zamanla kahverengileşir, kurur ve düşer. Yaprağın üzerinde sanki saçma ile delinmiş gibi delikler oluşur (Hastalığın adını buradan alır). Şiddetli enfeksiyon, yaprakların erken dökülmesine neden olur.

  • Meyvede: Meyvede küçük kahverengi, sert lekeler oluşturur ve meyvenin kalitesini düşürür.

  • Sürgünde: Özellikle genç sürgünlerde kahverengi kanser yaraları oluşturarak zamk akıntısına neden olabilir.

3. Zamklanma (Gummosis)

• Etmen: Fizyolojik veya Bulaşıcı Nedenler (Bakteri, Mantar veya Çevre Şoku)

• Zarar Şekli: Ağacın gövde, dal ve sürgünlerinden şeffaf, kehribar renginde, yapışkan bir sıvı (zamk) salgılamasıdır.

  • Nedenler: Bademde genellikle Cytospora gibi mantarlar veya bakteriyel etmenler (örneğin Pseudomonas) ya da don, yaralanma, aşırı budama gibi stres faktörleri zamklanmaya yol açar.

  • Sonuç: Ciddi zamklanma, iletim dokusunu tıkayarak dal kurumasına neden olur.

4. Bakteriyel Kanser ve Zamklanma

• Etmen: Bakteri (Pseudomonas syringae)

• Zarar Şekli: Kış aylarında veya erken ilkbaharda, özellikle don olaylarından sonra enfekte olan gövde ve dallarda kanser yaraları ve buna eşlik eden zamk akıntısı görülür. Yapraklarda da koyu kahverengi lekeler oluşabilir.

🐛 Badem Ağacında Önemli Zararlılar

Badem zararlıları, meyveye zarar veren böcekler, özsu emen türler ve ağacın kabuk/odun kısmını tahrip eden zararlılar olarak ayrılır.

1. Badem İç Kurdu

• Etmen: Böcek (Eurytoma amygdali)

• Zarar Şekli: Badem ağacının en önemli ve yıkıcı zararlısıdır.

  • Yumurtlama: Dişi, yumurtasını henüz yumuşak ve kabuk sertleşmesi başlamamış genç badem meyvesinin içine bırakır.

  • Larva Zararı: Yumurtadan çıkan larva (kurt) meyve içinde beslenerek badem çekirdeğinin (içinin) tamamını yer.

  • Sonuç: Bulaşık meyveler, dıştan normal görünürken içi tamamen boşalmıştır. Bu durum, doğrudan ve büyük bir ürün kaybına neden olur.

2. Dut Kabuklu Biti

• Etmen: Böcek (Pseudaulacaspis pentagona)

• Zarar Şekli: Gövde ve dallar üzerinde yoğun, beyazımsı kabuklar halinde koloniler oluşturur.

  • Emgi Zararı: Ağacın özsuyunu emerek dalların zayıflamasına, çatlamasına ve kurumasına neden olur. Şiddetli bulaşmalarda genç ağaçlar tamamen kuruyabilir.

3. Yaprak Bitleri

• Etmen: Böcek (Myzus persicae, Brachycaudus helichrysi vb.)

• Zarar Şekli:

  • Özellikle genç sürgün ve yapraklarda yoğun koloniler kurar. Özsu emerek yapraklarda kıvrılma, büzülme ve sürgün gelişiminde geriliğe yol açar.

  • Salgıladığı balımsı madde üzerinde Karaballık (Fümaj) mantarı gelişerek yaprakları siyaha boyar.

4. Kırmızı Örümcekler

• Etmen: Akar (Tetranychus urticae vb.)

• Zarar Şekli:

  • Sıcak ve kuru havalarda hızla çoğalırlar. Yaprakların alt yüzeyinden özsu emerler.

  • Yaprakların üst yüzeyinde gümüşi-bronz lekeler oluşmasına, yaprakların sararıp erken dökülmesine neden olur.

🛡️ Genel Mücadele Yöntemleri

Badem ağacında mücadele, Monilya'ya karşı çiçeklenmede koruyucu fungisitler ve Badem İç Kurdu'na karşı hassas zamanlamalı insektisit uygulamalarını içerir.

• Kültürel Önlemler:

  • Bulaşık Dal Budaması: Dal Kanseri (Monilya) ile bulaşık, kurumuş dallar sağlıklı kısımdan kesilerek bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

  • Yara Kapatma: Tüm budama yaraları Zamklanma ve Bakteriyel Kanser riskine karşı aşı macunu ile kapatılmalıdır.

• Kış Mücadelesi:

  • Tomurcuklar kabarmadan önce, Kışlık Yağlar ile yapılan uygulama, Kabuklu Bitlerin ve Kırmızı Örümceklerin kışlayan formlarını baskılamak için önemlidir.

• Hastalık Mücadelesi (Monilya):

  • Monilya'ya karşı ilk ve en önemli ilaçlama, çiçeklerin %5-10'u açıldığında ve ardından tam çiçeklenme döneminde koruyucu fungisitlerle yapılmalıdır.

• Zararlı Mücadelesi (Badem İç Kurdu):

  • En Kritik Mücadele: Kimyasal mücadele, erginlerin yumurtlama faaliyetine başladığı ve meyvelerin henüz sertleşmediği, çiçeklenme sonrası genç meyve döneminde yapılmalıdır. Bu, dişi yumurtlamadan veya larva meyve içine girmeden önleyici etki sağlamak için hayati önem taşır.

  • Popülasyon Takibi: Tuzaklar veya gözlemler ile ergin uçuşları takip edilmelidir.