Zatürre Aşısı Nedir, Ne Zaman Yapılır?
Zatürre aşısı, akciğerlerde enfeksiyon ve iltihaplanmaya neden olan zatürre (pnömoni) hastalığına karşı koruma sağlayan aşılardır. Zatürreye birçok farklı mikroorganizma neden olabilir, ancak bu aşılar esas olarak, zatürrenin en sık ve en ciddi bakteriyel nedeni olan Pnömokok (Streptococcus pneumoniae) bakterisine karşı korur.
Bu aşılar, özellikle yaşlılarda ve bağışıklığı zayıf kişilerde zatürre, kan enfeksiyonları (bakteriyemi) ve menenjit (beyin zarı iltihabı) gibi ciddi pnömokoksik hastalıkları önlemede hayati öneme sahiptir.
🦠 Zatürre Aşısı Çeşitleri
Pnömokok bakterisine karşı iki ana tür aşı bulunur ve bunlar farklı şekillerde koruma sağlar:
1. Konjuge Pnömokok Aşıları (PCV - Prevenar 13, PCV15, PCV20)
-
Özellik: Bakterinin sadece bir parçasını, bağışıklık tepkisini güçlendirmek için bir protein taşıyıcıya bağlayarak üretilen aşılardır.
-
Faydası: En iyi ve en uzun süreli bağışıklık yanıtını sağlar. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar ile belirli risk gruplarındaki yetişkinler için ana aşıdır.
2. Polisakarit Pnömokok Aşıları (PPSV23 - Pneumovax 23)
-
Özellik: Bakterinin sadece şeker kapsülünü içerir. Bağışıklık yanıtı Konjuge aşıya göre daha sınırlı ve kısa süreli olabilir.
-
Faydası: 23 farklı Pnömokok serotipine karşı koruma sağlar. Genellikle 65 yaş üstü yetişkinlere ve bazı risk gruplarına Konjuge aşıdan sonra takiben ek koruma sağlamak amacıyla uygulanır.
📅 Zatürre Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Aşılama zamanı ve şeması, kişinin yaşına ve risk grubuna göre büyük ölçüde değişir.
1. Bebekler ve Çocuklar İçin (PCV13 - Zorunlu)
Konjuge Pnömokok Aşısı (PCV13), Türkiye'deki Ulusal Çocukluk Çağı Aşılama Takviminde zorunlu olarak yer alır ve genellikle 3 dozdan oluşur:
| Doz | Uygulama Zamanı |
| 1. Doz | Bebeğin 2. ayı |
| 2. Doz | Bebeğin 4. ayı |
| Pekiştirme (Rapel) Dozu | Bebeğin 12. ayı |
2. Yetişkinler İçin (65 Yaş ve Üzeri)
65 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için genellikle her iki aşı türünün de (PCV ve PPSV23) yapılması önerilir:
| Aşı Türü | Uygulama Şeması |
| PCV (Konjuge Aşı) | Genellikle hayat boyu tek doz yapılır. |
| PPSV23 (Polisakarit Aşı) | PCV aşısından en az 1 yıl sonra tek doz yapılır. |
3. Risk Grupları (18-64 Yaş Arası)
Kronik hastalığı (KOAH, astım, kalp, böbrek, karaciğer hastalığı, diyabet) olanlar, sigara kullananlar veya bağışıklığı zayıflamış kişiler için aşılama önerilir. Şema, riskin derecesine göre doktor tarafından belirlenir, ancak genellikle PCV ve ardından PPSV23 uygulanır.
-
PCV (Konjuge Aşı): İlk doz.
-
PPSV23 (Polisakarit Aşı): PCV'den en az 8 hafta sonra (yüksek riskli grupta) veya 1 yıl sonra (diğer risk gruplarında) uygulanır. Beş yıl sonra ikinci bir PPSV23 dozu da gerekebilir.
Aşılama kararı ve şeması için en doğru bilgi, kişisel sağlık durumunuzu bilen bir hekimden alınmalıdır.