Sulama Suyu Kalitesi Ve Tuzluluk Ders Notları

Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk

Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk, tarımsal verimliliği doğrudan etkileyen önemli faktörlerden biridir. Sulama, bitkilerin büyümesi için hayati bir rol oynar, ancak kullanılan suyun kalitesi, toprağın tuzluluk durumu ve bu faktörlerin bitki sağlığına olan etkisi büyük önem taşır. Bu ders, sulama suyunun kalitesini, tuzluluğun etkilerini ve sulama sistemlerini kapsamaktadır.

Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk Ders Notları

1. Sulama Suyunun Kalitesi

Sulama suyu, tarımda en önemli kaynaklardan biridir ve kalite parametreleri bitkilerin sağlığı, büyümesi ve verimliliği üzerinde doğrudan etkilidir. Sulama suyunun kalitesini belirleyen başlıca faktörler şunlardır:

pH Değeri:

• Sulama suyunun pH değeri, suyun asidik mi yoksa bazik mi olduğunu gösterir. Genellikle pH değeri 6.5 ile 8.5 arasında olan sular tarıma uygun kabul edilir.

• pH değeri çok düşük (asitli) veya yüksek (bazik) olduğunda, bitkiler için besin maddelerinin alımı zorlaşır.

Elektriksel İletkenlik (EC):

• EC, suyun içeriğindeki çözünmüş tuzların miktarını gösterir. Yüksek EC değeri, sulama suyunun tuzluluk oranının yüksek olduğunu gösterir.

• Sulama suyu için EC değeri, bitkilerin tolerans seviyesine göre değişir. EC değeri 1-2 dS/m arası normal kabul edilirken, 4 dS/m'nin üzerindeki sulama suları tuzlu sulama suyu olarak kabul edilir.

Kalsiyum (Ca) ve Magnezyum (Mg) İyonları:

• Kalsiyum ve magnezyum bitkilerin gelişimi için önemli elementlerdir. Su, kalsiyum ve magnezyum içerdiğinde bitkiler için daha sağlıklı bir ortam yaratır.

• Yüksek kalsiyum ve magnezyum seviyeleri, özellikle suyun sert olduğu durumlarda bitkiler için faydalıdır.

Sodyum (Na) İyonları:

• Sodyum, sulama suyu kalitesinin önemli bir bileşenidir. Yüksek sodyum seviyeleri toprak yapısının bozulmasına ve tuzluluğun artmasına neden olabilir.

• Yüksek sodyumlu su ile sulama, toprakta sodyum birikmesine yol açarak toprak yapısının bozulmasına ve verim kaybına neden olabilir.

Bikarbonat (HCO₃) İyonları:

• Yüksek bikarbonat seviyeleri, toprakta kalsiyum ve magnezyum ile reaksiyona girerek kalsiyum karbonat birikintileri oluşturabilir. Bu durum, toprağın verimliliğini olumsuz etkiler.

Ağır Metaller:

• Sulama suyunda ağır metallerin (örneğin, kurşun, arsenik, kadmiyum) bulunması, bitkiler ve insanlar için zararlı olabilir. Bu yüzden sulama suyunun ağır metal içeriği düzenli olarak kontrol edilmelidir.

2. Tuzluluk ve Toprak Tuzluluğu

Tuzluluk, sulama suyunun içerdiği çözünmüş tuz miktarına bağlı olarak ortaya çıkar. Toprak tuzluluğu, sulama suyu ile doğrudan ilişkilidir ve bitkilerin büyümesini etkileyen önemli bir faktördür.

Tuzluluğun Etkileri:

• Bitki Gelişimi: Yüksek tuzluluk, bitkilerin su alımını engeller. Bu durum, bitkilerin susuz kalmasına neden olabilir. Ayrıca, tuz, bitkilerin besin maddelerini almasını da zorlaştırır.

• İyon Dengesizliği: Tuzlar toprakta biriktiğinde, sodyum iyonları toprak yapısına zarar verir ve toprak pH'sını bozar.

• Su Tansiyonu (Osmotik Basınç): Tuzlu su, bitkilerin köklerinden su alımını engeller. Bu durum, osmotiğin bitkilerde su kaybına neden olmasına yol açar.

Tuzluluğun İleri Düzey Etkileri:

• Toprak Yapısının Bozulması: Yüksek sodyum seviyesi, toprakların agregat yapısını bozar, su geçişini engeller ve toprağın verimliliğini olumsuz etkiler.

• Toprak Alkalinleşmesi: Bikarbonat ve sodyum tuzlarının fazla olduğu sular, toprakta alkali koşulların oluşmasına neden olabilir.

3. Tuzluluk Ölçümü ve Değerlendirilmesi

Tuzluluk, sulama suyu ve toprakta çeşitli yöntemlerle ölçülür. Bu, sulama programlarının planlanmasında ve toprak iyileştirme çalışmalarında önemlidir.

Elektriksel İletkenlik (EC) Ölçümü:

• EC, sulama suyunun tuzluluk seviyesini belirlemenin en yaygın yöntemlerinden biridir. Sulama suyunun EC değeri arttıkça tuz seviyesi de artar. EC değeri, dS/m (desizemen per metre) cinsinden ölçülür.

Sodyum Adsorpsiyon Oranı (SAR):

• SAR, sulama suyunun sodyum içeriğinin, kalsiyum ve magnezyum ile olan oranını belirler. Bu oran, toprak yapısının bozulup bozulmayacağını gösterir. Yüksek SAR değeri, toprağın tuzluluğunun yüksek olduğunun bir göstergesidir.

• SAR Hesaplama Formülü:

  SAR=[Na+]([Ca2+]+[Mg2+])/2SAR = \frac{[Na^+]}{\sqrt{([Ca^{2+}] + [Mg^{2+}]) / 2}}SAR=([Ca2+]+[Mg2+])/2​[Na+]​

  Burada, Na, Ca ve Mg iyonlarının derişimleri, suyun kimyasal bileşenlerine göre hesaplanır.

4. Tuzluluk Yönetimi ve Çözümler

Tuzluluğun yönetilmesi, toprak verimliliğinin korunması için önemlidir. Tuzluluk problemi yaşayan alanlarda çeşitli iyileştirme yöntemleri kullanılabilir.

Tuzlulukla Mücadele Yöntemleri:

• Büyük Miktarlarda Su Uygulaması (Leaching): Suyu, toprağın alt katmanlarına geçirmek ve tuzları yıkamak için kullanılan bir tekniktir. Bu, tuzların toprağın üst katmanlarından uzaklaştırılmasını sağlar.

• Toprak İyileştirme: Toprakta fazla sodyum içeriği varsa, kalsiyum içeren gübreler (kalsiyum sülfat, kireç) uygulanarak sodyumun etkisi azaltılabilir.

• Drenaj Sistemi Kurulumu: Tuzlu suyun toprağa zarar vermemesi için iyi bir drenaj sistemi gereklidir. Su, toprakta birikmeden hızla uzaklaştırılmalıdır.

Sodyum Birikimini Azaltmak İçin Çözümler:

• Organik Maddeler Kullanmak: Toprağa organik madde eklenmesi, suyun ve tuzların toprağa daha iyi nüfuz etmesini sağlar. Kompost ve organik gübreler bu işlevi görür.

• Yüksek Verimli Sulama Teknikleri: Damla sulama gibi teknolojiler, suyun bitkiler tarafından doğrudan alınmasını sağlar ve tuz birikimini engeller.

5. Tuzluluğa Toleranslı Bitkiler

Bazı bitkiler, tuzlu ortamlara dayanıklıdır ve tuzlu sulama suyu ile yetiştirilebilirler. Bu bitkiler şunları içerebilir:

• Soya Fasulyesi (Glycine max)

• Pirinç (Oryza sativa)

• Fasulye (Phaseolus vulgaris)

• Şekerpancarı (Beta vulgaris)

Tuzluluğa toleranslı bitkiler, genellikle tuzlu suyun etkilerini tolere edebilecek biyolojik mekanizmalara sahiptir.

Sulama Suyu Kalitesi ve Tuzluluk Ders Notları

Sulama suyu kalitesi ve tuzluluk ders notları yer almaktadır bu paylaşımda. Ziraat fakültelerin de öğrenim gören pek çok arkadaşın işine yarayacak güzel bir sunu olmuş.

https://docs.google.com/file/d/0B98fAj0-ZwJweXN4OVNsLVJYMmM/edit?usp=sharing

https://docs.google.com/file/d/0B98fAj0-ZwJwNFZHczhSQWhsTzA/edit?usp=sharing