Bağlarda Kav Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadele Yöntemleri

Bağlarda Kav Hastalığı — bilimsel adıyla Esca Hastalığı — asmalarda odun dokusunu tahrip eden, zamanla asma kurumalarına neden olan kompleks bir mantar hastalığıdır.
Hastalık genellikle birkaç yıl içinde gelişir ve fark edildiğinde geri dönüşü zordur. Türkiye’nin birçok üzüm yetiştirme bölgesinde görülür ve özellikle yaşlı asmalarda yaygındır.

Aşağıda hastalığın belirtileri, nedenleri ve mücadele yöntemleri ayrıntılı biçimde açıklanmıştır 👇

 

🍃 1. Bağlarda Kav (Esca) Hastalığının Belirtileri

Kav hastalığı hem yapraklarda, hem odun dokusunda, hem de salkımlarda belirtiler gösterir.

🌿 Yapraklarda:

• İlk belirtiler genellikle yaz ortasında görülür.

• Yapraklarda sarımsı veya kırmızımsı benekler (çeşide göre değişir) oluşur.

• Bu lekeler daha sonra birleşir, damar araları kahverengi ve kuru hale gelir.

• Yapraklar yanık gibi bir görünüm alır — bu durum "tiger stripe (kaplan çizgisi)" olarak bilinir.

• Hastalık ilerledikçe yapraklar erken kurur ve dökülür.

 

🌱 Sürgün ve Gövdede:

• Odun dokusu içinde kahverengi-siyah çürümeler oluşur.

• Enine kesitte odun halkaları arasında yumuşamış, süngerimsi bölgeler görülür.

• Kabuk altında koyu renkli, kuru çürümeler vardır (özellikle yaşlı omcalarda).

• Gövdede zamk akıntısı ve çatlaklar oluşabilir.

 

🍇 Meyvelerde:

• Taneler buruşur, kahverengileşir ve kurur.

• Şiddetli durumlarda tüm salkım kuruyabilir.

• Şaraplık üzümlerde asit ve şeker dengesi bozulur, kalite düşer.

 

🔬 2. Bağ Kav Hastalığının Nedenleri

🧫 Etmen:

Kav hastalığı tek bir mantardan değil, bir mantar kompleksi tarafından oluşturulur:

• Phaeomoniella chlamydospora

• Phaeoacremonium aleophilum

• Fomitiporia mediterranea

• Bazen Stereum hirsutum ve Eutypa lata da tabloya eşlik eder.

 

🌦️ Bulaşma Koşulları:

• Mantarlar genellikle budama yaralarından veya mekanik hasarlardan girer.

• Kışın ve erken ilkbaharda yapılan budamalarda, açık yaralardan bulaşma riski yüksektir.

• Yaşlı asmalarda odun dokusu daha geçirgen olduğu için enfeksiyon kolaylaşır.

• Toprak kökenli sporlar, rüzgar ve yağmur da bulaşmayı destekler.

 

⚠️ Risk Faktörleri:

• Yaşlı asmalar (>10 yıl)

• Aşırı budama

• Yetersiz drenaj, ağır topraklar

• Dolu, don, kuraklık gibi stresler

 

🛠️ 3. Mücadele Yöntemleri

Kav hastalığının kesin tedavisi yoktur; ancak ilerlemesini yavaşlatmak ve yayılımını engellemek mümkündür.

🌾 A. Kültürel Önlemler

1. Hastalıklı asmaların dalları, odun dokusuna kadar giren kısmın altından kesilerek imha edilmelidir.

   • Hastalıklı kesimler yakılmalı, bağda bırakılmamalıdır.

2. Budama kuru havalarda yapılmalı, aletler her asma sonrası dezenfekte edilmelidir.

   • (örneğin %10 çamaşır suyu veya %70 alkol)

3. Budama yaraları, bakırlı veya macun tipi koruyucularla kapatılmalıdır.

4. Drenajı iyi olmayan topraklarda su birikmesi önlenmelidir.

5. Stres faktörlerinden (don, aşırı azot, susuzluk) kaçınılmalıdır.

6. Genç bağ tesisinde, sağlıklı, sertifikalı fidanlar kullanılmalıdır.

7. Dayanıklı anaç ve çeşitler (örneğin bazı Amerikan anaçları) tercih edilmelidir.

 

💧 B. Kimyasal Mücadele

Esca hastalığına karşı doğrudan etkili sistemik fungisit yoktur.
Ancak koruyucu bakırlı ilaçlar budama sonrası enfeksiyon riskini azaltır.

• Bordo bulamacı (%1–2)

• Bakır oksiklorür

• Bakır hidroksit
  → Budama sonrası yara yerlerine fırça ile uygulanabilir.

Ayrıca bazı ülkelerde sodyum arsenit geçmişte kullanılmıştır, ancak zehirli olduğu için yasaklanmıştır.

 

🌱 C. Biyolojik Mücadele

• Trichoderma harzianum içeren biyolojik preparatlar,
  budama yaralarında yerleşerek patojen mantarların girişini engeller.

• Bu ürünler, önleyici (profilaktik) olarak budama sonrası kullanılabilir.

 

🔬 D. Yenileme ve Rehabilitasyon

• Şiddetli enfekte omcalarda, "yarma yöntemi" ile (gövdeyi enine kesip çürümüş kısmı temizleyerek)
  sağlam dokuya ulaşmak ve ardından yara yüzeyini bakırlı macunla kapatmak kısmen faydalı olabilir.

• Eğer odun dokusu tamamen çürümüşse, omca sökülüp yakılmalıdır.

 

⚖️ 4. Entegre Mücadele Takvimi (Özet)

Dönem	Uygulama	Amaç
Kış Sonu	Budama + bakırlı ilaç/macun	Yaralardan bulaşmayı önlemek
İlkbahar	Trichoderma uygulaması	Koruyucu biyolojik bariyer
Yaz Ortası	Belirti takibi, enfekte dalların kesimi	Yayılımı azaltmak
Sonbahar	Bahçe temizliği, budama atıklarını imha	Kaynakları yok etmek

 

🧩 Kısa Özet

Başlık	Bilgi
Etmen	Phaeomoniella chlamydospora, Phaeoacremonium aleophilum, Fomitiporia mediterranea
Belirtiler	Yaprakta kaplan çizgisi görünümü, odun çürümesi, zamk akıntısı, kurumalar
Bulaşma	Budama yaraları, enfekte odun, yağmur ve rüzgar
Mücadele	Budama + imha, bakırlı koruyucular, Trichoderma biyolojik ajanları
Risk Faktörleri	Yaşlı bağ, stres, kötü drenaj, hatalı budama