Mercimek Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Mercimek (Lens culinaris), dünya çapında önemli bir protein kaynağı olan ve Türkiye'de geleneksel olarak yetiştirilen bir baklagil türüdür. Soğuk ve kuraklığa olan dayanıklılığı sayesinde marjinal arazilerde dahi yüksek verim potansiyeline sahiptir.

İşte Mercimek yetiştiriciliğinin temel adımları:

🌱 1. İklim ve Toprak İstekleri

Mercimek, özellikle diğer baklagil türlerine göre daha serin iklimlere ve daha fakir topraklara toleranslıdır.

• İklim:

  • Mercimek bir serin iklim bitkisidir. Özellikle kışlık mercimek çeşitleri, kış soğuklarına ve donlara karşı yüksek dayanıklılık gösterir.

  • Yüksek sıcaklık, özellikle çiçeklenme ve bakla dolumu dönemlerinde verimi düşürür. Bu nedenle kuraklığa karşı dayanıklı olmasına rağmen, kritik dönemlerde su stresi yaşamaması önemlidir.

• Toprak:

  • Derin, iyi drenajlı ve organik maddece zengin, killi-tınlı veya tınlı topraklar idealdir.

  • Tuzluluğa karşı orta derecede hassastır.

  • pH: Toprak pH'sının 6.0-8.0 arasında olması uygundur (hafif asitli-alkali).

📅 2. Ekim Zamanı ve Şekli

Mercimek ekimi, bölgenin iklim koşullarına ve çeşide göre kışlık veya yazlık olarak yapılır. Türkiye'de Güneydoğu Anadolu'da genellikle kışlık ekim yaygındır.

• Kışlık Ekim:

  • Zamanlama: Sonbahar (Ekim ortası - Kasım sonu). Bitkinin kışa girmeden köklenmesi ve rozetleşmesi hedeflenir.

  • Avantajı: Daha yüksek verim ve daha az kuraklık stresi.

• Yazlık Ekim:

  • Zamanlama: Erken ilkbahar (Şubat sonu - Mart).

  • Avantajı: Don riskinin olmadığı bölgelerde veya sert kışlarda tercih edilir.

• Tohum Yatağı Hazırlığı: Tohum küçük olduğu için tohum yatağının ince, düz ve keseksiz olması gerekir.

• Ekim Derinliği: 3-6 cm derinliğe ekim yapılmalıdır.

• Tohum Miktarı:

  • Kışlık Mercimek: Dekara (1000 $m^2$) 16 - 20 kg

  • Yazlık Mercimek: Dekara 12 - 16 kg

💪 3. Gübreleme ve Bakım

Mercimek, bir baklagil olduğu için havadan azot bağlayabilme yeteneğine sahiptir.

• Azot (N): Kendi azotunu bağladığı için, köklerinde yeterli Rhizobium bakterisi varsa, azotlu gübreye ihtiyacı düşüktür. İlk gelişimini desteklemek için ekimle birlikte dekara 2-3 kg saf azot verilmesi yeterlidir.

• Fosfor (P): Baklagiller için en önemli elementtir. Kök gelişimi, çiçeklenme ve bakla dolumu için gereklidir. Ekimle birlikte taban gübresi olarak dekara 6-8 kg saf fosfor verilmelidir.

• Yabancı Ot Mücadelesi: Mercimek, yabancı otlarla rekabet edemez ve verim kaybı çok yüksek olabilir. Bu nedenle ekim öncesi ve sonrası ruhsatlı ilaçlarla (herbisitlerle) kimyasal mücadele şarttır.

💧 4. Sulama

Mercimek kuru koşullara iyi adapte olsa da, yüksek verim için sulama imkanı kullanılmalıdır.

• Kritik Dönem: En kritik sulama dönemi çiçeklenme başlangıcıdır. Bu dönemde yaşanan su stresi, çiçek ve bakla dökülmesine neden olur.

• Sulama Sıklığı: Genel olarak, kuru tarımda sulamaya gerek yoktur. Ancak sulu tarım yapılan alanlarda, özellikle kışlık mercimekte ilkbahar kuraklığında bir kez; yazlık mercimekte ise çiçeklenme döneminde bir kez sulama yeterli olabilir.

✂️ 5. Hasat

Mercimek, baklalar çatlayıp tohumları dökme eğilimi gösterdiği için hasat zamanlaması çok önemlidir.

• Hasat Zamanı: Bitkilerin %70-80'inin baklaları sarardığında veya kahverengileştiğinde hasat yapılmalıdır. Bu, danenin tarlaya dökülmesini önlemek için önemlidir.

• Hasat Yöntemi: Genellikle biçerdöverle hasat edilir. Dökülmeyi azaltmak için biçerdöverin bıçaklarının toprağa yakın, alçak kesim yapabilmesi gerekir.

• Depolama: Hasat edilen danenin nem oranı depolama için uygun seviyede olmalıdır (genellikle %14'ün altı).